Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

156 Emmius, Ubbo

Greetsiel (Oost-Friesland, Duitsland), 5 december 1547 - Groningen, 9 december 1625

Emmius studeerde zowel theologie als geschiedenis aan de universiteit van Rostock. Vervolgens trok hij in 1575 door Duitsland en Frankrijk naar Genève, waar hij twee jaar als leerling van Beza verbleef. Nadat hij in 1579 was teruggekeerd in Oost-Friesland werd hij rector van de Latijnse school in achtereenvolgens Norden en Leer. Daar kwam hij in contact met Groningse ballingen. Na de Reductie van Groningen werd hij in die stad in 1595 als rector belast met de herinrichting van het schoolwezen in gereformeerde zin. Op zijn instigatie werd de universiteit opgericht, waarvan hij de eerste rector magnificus was en tevens de eerste hoogleraar in het Grieks en de geschiedenis. Vooral de studie van de geschiedenis genoot zijn grote aandacht.

a Rerum Frisicarum historiae libri X. Franekerae 1596 [416 pp.; 8^o]; Franekerae 1605

[p. 130]

en Arnhemii 1605. Decas altera. Franekerae 1598 [402 pp.; 8^o]. Decas tertia. Lugduni Batavorum 1599 [412 pp.; 8^o]. Decas quarta. Groningae Frisiorum 1604 [461 pp.; 8^o]. Decas quinta. Groningae Frisiorum 1607 [447 pp.; 8^o]. Decas sexta. Embdae 1616 [426 pp.; 8^o].

In 1616 werd het gehele werk in een folio-editie uitgegeven: Rerum Frisicarum historia, distincta in decades sex. Quarum postrema nunc primum prodit, prioribus ita recognitis et locupletatis, ut novae prorsus videri possint. Accedunt praeterea De Frisia, et republ. Frisiorum, inter Flevum et Visurgim flumina, libri aliquot. Lugduni Batavorum 1616. De ‘libri aliquot’ bevatten: De Frisiorum republica inter Flevum ac Lavicam fl. commentarius (70 pp.); De agro Frisiae (72 pp.); De statu reipublicae et ecclesiae in Frisia orientali (30 pp.); Περιηγησισ id est, accurata descriptio chorographica Frisiae orientalis a Dullarto sinu et Amasi ostio in Visurgim porrectae (31 pp.); De origine atque antiquitationibus Frisiorum (60 pp.).

Tractat von Ostfriessland ... Aurich 1732.

Friesische Geschichte. 6 Bde. Frankfurt am Main 1980-1982.

b De origine atque antiquitatibus Frisiorum, contra Suffridum Petri* et Bernardum Furmerium*, hujus gentis historicos perspicua et solida veritatis assertio. Groningae 1603 [160 pp.; 8^o]; in: U. Emmius, Rerum Frisicarum historia ... Lugduni Batavorum 1616 (zie: a); in: idem, De Frisia ... Embdae 1619, 513-653 (zie: d).

c De agro Frisiae inter Amasum et Lavicam flumina. Deque urbe Groninga in agro eodem, et de iure utriusque. Cum serie magistratuum praecipuorum. Groningae Frisiorum 1605 [191 + 49 pp.; 8^o]; in: U. Emmius, Rerum Frisicarum historia ... Lugduni Batavorum 1616 (zie: a); in: idem, De Frisia ... Embdae 1619, 184-374 (zie: d); Groningae Frisiorum 1646 - Nijhoff/Van Hattum, 89-90.

Friesland tussen Eems en Lauwers en de stad Groningen. Groningen 1981.

d De Frisia, et Frisiorum republica. Deque civitatibus, foris, et vicis inter Flevum et Visurgim flumina, libri aliquot. Embdae 1619 [653 pp.; 8^o].

Dit werk bevat:

1-183	De Frisiorum republica inter Flevum ac Lavicam flumina commentarius.
184-374	De agro Frisiae inter Amasum et Lavicam flumina.
375-441	De Frisia orientali et reipublicae statu sub primis comitibus.
442-512	Frisiae orientalis descriptio chorographica.
513-653	De origine et antiquitatibus Frisiorum contra Suffridi Petri* et Bernardi Furnerii* fabulas et criminationes perspicua et solida veritatis assertio.

e Opus chronologicum novum, pluribus partibus constans; elaboratum et concinnatum ab Ubbone Emmio. Groningae 1619 [252 + 327 + 96 pp.; f] + appendix 1620 [169 pp.].

Deze appendix verscheen ook afzonderlijk als Genealogia universalis ... Lugduni Batavorum 1620.

f Guilhelmus Ludovicus comes Nassovius, id est Λογοσ Επιταφιοσ quo genus, vita,

[p. 131]

res gestae, et mors hujusce comitis in Nassou, Catzenellenbogen, Vianden, Dietz, domini in Bielstein, Frisiae, Groningae et Omlandia, Drentiaeque; gubernatoris, supremique; ibidem armorum praefecti, herois optimi et fortissimi succincte exposita sunt. Groningae 1621 [246 pp.; 4^o].

g Vetus Graecia. Opus distinctum in tomos tres, quorum I. descriptionum habet regionum a Graecis habitarum, cum adjunctis insulis; II. complectitur res gestas Graecorum; III. repraesentat statum ac formam praecipuarum ejus gentis rerumpublicarum; itemque iudicium amphictyonicum, et solemnes ludos, statis temporibus apud Graecos recurrentes. Lugduni Batavorum 1626 [194 + 536 + 519 pp.; 8^o]; in: J. Gronovius*, ed. Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 98-671.

Het derde deel verscheen met wijzingen onder de titel: Graecorum res publicae. Lugduni Batavorum 1632, 1644.

h Mensonis Altingii pastoris Emdani fidelissimi et in coetu ecclesiastica ibidem praesidis perpetui vita. A.M. Isinck, ed. Groningae 1728 [174 pp.; 4^o] (zie: 257, a).

i Historia nostri temporis. In qua duplex controversia, altera inter comitem Frisiae orientalis, et civitatem Embdanam separatim, altera inter comitem, et comitatus Ordines, in quibus Embdani quoque sunt, ab ipsa origine accurate exponitur. Opus posthumum diu desideratum. Nunc primum ex MSS evulgatum. Groningae 1732 [346 pp.; 4^o]; Lipsiae 1732.

Geschichte unserer Zeit (1592-1608). (Friesische Geschichte Bd. 7). Frankfurt am Main 1986.

Literatuur

De Wind, 243-251; Van der Aa, V, 129-133; ADB, VI, 89-90; NDB, IV, 486; NNBW, VII, 408-410; Waterbolk, Friese geschiedschrijving; H. Reimers, Die Quellen der Rerum Frisicarum Historia des Ubbo Emmius (Leipzig, 1907; 2de druk, 1973); H. Brugmans, ‘Ubbo Emmius en zijn correspondentie’, Tijdschrift voor geschiedenis, XXXIX (1924) 289-307; J.J. Boer, Ubbo Emmius en Oost-Friesland (Groningen/Batavia, 1936); Ubbo Emmius. Tentoonstelling ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het Groninger Historisch Dispuut ‘Ubbo Emmius’ (cat. tent.; Groningen, 1976).

Briefwechsel des Ubbo Emmius, I, H. Brugmans, F. Wachter, ed. (Aurich, 1911), II, H. Brugmans, ed. ('s-Gravenhage, 1923).