Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

[p. 65]

78 Boxhorn, Marcus Zuerius (van)

Bergen op Zoom, 25 september 1612 - Leiden, 3 oktober 1653

Na de inname van Breda door de Spaanse troepen (1625) vertrok Boxhorn uit die stad met zijn moeder naar Leiden. Daar studeerde hij filosofie, rechten en geschiedenis. In 1632 werd hij er buitengewoon hoogleraar in de welsprekendheid. In 1640 werd hij gewoon hoogleraar en in 1648 volgde hij D. Heinsius* op als hoogleraar in de geschiedenis en staatkunde. Naast zijn historische werken gaf hij tekstkritische uitgaven, Latijnse gedichten en politieke tractaten uit.

a Theatrum sive Hollandiae comitatus et urbium nova descriptio. Qua omnium civitatum, praecipuorumque locorum icones, origines, incrementa, res domi forisque gestae, iura, privilegia, immunitates, ipsis principum tabulis expressa, et viri illustres exhibentur. Amstelodami [1632] [384 pp.; 8^o oblong].

Toneel ofte beschryvinge der steden van Hollandt waer in haer beginselen, voortganck, privilegien, historie ende gelegentheyt vervat worden. Amsterdam [1634] (verm.).

b Historia obsidionis Bredae et rerum anno MDCXXXVII gestarum. Lugduni Batavorum 1640 [176 pp.; f^o].

c De typographicae artis, inventione et inventoribus dissertatio. Lugduni Batavorum 1640 [51 pp.; 4^o].

d Chroniik van Zeelandt, eertijdts beschreven door d'heer Johan Reygersbergen, nu verbetert, ende vermeerdert. 2 dln. Middelburg 1644 [471 + 620 pp.; 4^o].

Boxhorn voegde commentaar als ‘Bijvoeghsels’ toe en tevens het gedeelte over 1550-1581, 505-604 (zie: 397, a).

Beschryvinge van Zee-landt hare antiquiteyt ofte ouderdom ... Eertijdts beschreven door den heer Iohan Reyersbergen, ende daer na vermeerdert door Marcus Iuereus van Boxhorn. Amsterdam 1646.

Deze uitgave bevat niet meer dan de eerste dertien hoofdstukken van Van Reygersberch, zonder toevoegingen van Boxhorn; mogelijk een roofdruk.

e Nederlantsche historie. Eerste boeck, behelsende de eerste veranderingen in de godsdienst ende leere, neffen de harde vervolgingen daer over ontstaen in de Nederlanden, voor ende tot de tijden toe van keiser Karel de Viifde. Leiden 1644 [214 pp.; 4^o], 1649; Utrecht 1700; Amsterdam 1739, 2 dln. 1753.

De drie laatste drukken bevatten tevens de Sulpitius Belgicus van J. Baselius (zie: 31, a). De Utrechtse druk van 1700 verscheen onder de titel: Nederlandsche historie, behelsende de staat van de Nederlandsche kerk voor de Hervorming ...

f Spiegeltien, vertoonende 't lanck hayr ende hayrlocken, by de oude Hollanders ende Zeelanders gedragen. Middelburg 1644 [55 pp.; 12^o].

[p. 66]

g Spiegeltjen vertoonende 'tcort hayr, by de Hollanders ende Zeelanders joncst ghedragen, ende van vreemde ontleent. Middelburg 1644 [60 pp.; 12^o]; Leiden 1742, 1745.

h Bediedinge van de tot noch toe onbekende afgodinne Nehalennia, over de dusent ende ettelicke hondert jaren onder het sandt begraven, dan onlancx ontdeckt op het strandt van Walcheren in Zeelandt. Leiden 1647 [32 pp.; 4^o].

i Vraagen voorghestelt ende opgedraaghen aan de heer Marcus Zuerius van Boxhorn, over de bediedinge ... onlangs by hem uytgegeven [8 pp.], en Antwoord van Marcus Zuerius van Boxhorn, gegeven op de vraaghen, hem voorgestelt over de bediedinge van de afgodinne Nehalennia, onlancx uytghegeven. In welcke de ghemeine herkomste van der Griecken, Romeinen ende Duytschen tale uyt den Scythen duydelijck bewesen, ende verscheiden oudheden van dese volckeren grondelijck ontdeckt ende verklaert worden. Leiden 1647 [112 pp.; 4^o].

j Chronyck van Hollandt, Zeelandt, ende Westvrieslandt, door Johan Veldenaer over omtrent twee hondert jaeren geschreven. Uytgegeven ende met aenteyckeningen, als oock verscheyden graeflijcke brieven, raeckende de outheden ende saecken van de gedachte landen, verrijckt door Marcus Zuerius van Boxhorn. Leiden 1650 [227 pp.; 4^o].

Pp. 136-227 bevatten Boxhorns aantekeningen. Carasso-Kok, 317 vermeldt dat het auteurschap van Veldenaer niet zeker is.

k Historia universalis sacra et profana, a Christo nato ad annum usque MDCL. In qua illustrium gentium ac principum origines, res gestae, variae mutationes in ecclesia et republica, aliaque ex variis, etiam hactenus ineditis, monumentis traduntur. Hierop volgt: Caroli V et sequentium imperatorum tempora ac res gestae usque ad annum MDCL. Lugduni Batavorum 1651 [1072 + 107 pp.; 4^o], 1652, 1654; Colonia Allobrogum 1674; Francofurti et Lipsiae 1675; Budissae 1688.

De laatste druk verscheen onder de titel: Chronologia, praecipuorum universi orbis imperiorum..., Dan. Hartnaccius, ed.

l Oratio inauguralis ... de historiarum lectione ac usu (1648), in: M.Z. Boxhorn, Orationes varii argumenti. Leidae 1651, 305-337 [12^o].

m Metamorphosis Anglorum, sive mutationes variae regum, regni, rerumque Angliae. Opus historicum et politicum ex variis fide dignissimis monumentis ac auctoribus contextum, ad haec usque tempora deductum, memoriaeque posteritatis aeternae consecratum. S.l. 1653 [304 pp.; 12^o].

n Originum Gallicarum liber. In quo veteris et nobilissimae Gallorum gentis origines, antiquitates, mores, lingua et alia eruuntur et illustrantur. Cui accedit antiquae linguae

[p. 67]

Britannicae lexicon Britannico-Latinum cum adjectis et insertis ejusdem authoris adagiis, Britannicis sapientiae veterum Druidum reliquiis, et aliis antiquitatis Britannicae Gallicaeque nonnullis monumentis. Amstelodami 1654 [116 + 120 pp.; 4^o].

G. Hornius* gaf na Boxhorns dood dit werk uit.

Literatuur

De Wind, 445-450; Van der Aa, II, 3, 1122-1127; NNBW, VI, 178-180; Kampinga, Opvattingen.