Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

77 Bosch (Van Bos, Sylvius), Lambert van den

Amsterdam, (ged.) 9 april 1620 - Vianen, tussen 11 juli en 22 augustus 1698

Van den Bosch behaalde in 1640 zijn bevoegdheid het apothekersambt te mogen uitoefenen, wat hij aanvankelijk in Amsterdam gedaan zal hebben. Van 1652 tot 1655 was hij rector van de Latijnse school in Helmond, daarna conrector van die in Dordrecht. In 1671 werd hij ontslagen wegens plichtsverzuim en andere hem verweten nalatigheden, welk ontslag hij aan de persoonlijke invloed van Cornelis de Witt toeschreef. In 1672 werd Van den Bosch rector aan de Latijnse school van Heemstede en tevens ouderling. Na de periode in Heemstede volgde nog een tijd in Amsterdam en Vianen. Zijn produktiviteit was enorm. Uit tal van auteurs en talen, Latijn en Grieks, Spaans en Italiaans, Duits, Frans en vooral Engels compileerde en vertaalde hij. Zo

[p. 62]

bracht hij als eerste een Nederlandse vertaling van Don Quichote. Hij schreef ook enkele dichtwerken en toneelstukken.

a Het leeven van Maria Stuart, koninginne van Schotlant. Uyt verscheyde treflijke, soo roomsche, als andere schrijvers by een versamelt. Amsterdam 1647 [72 pp.; 4^o].

b Het treurtoonneel der doorluchtige mannen onser eeuwe. Waer op den val der grooten levendigh vertoont wordt. Vertaelt [uit het Frans naar Claude Malingre de Saint Lazare] door I.H.G. [= Jan Hendrik Glazemaker] en ten deele uyt verscheyde schryvers t'samen getrocken door L.v.B. Amsterdam 1650 [782 pp.; 8^o], 1653 (geheten ‘tweede deel’, maar slechts verm. van ed. 1650); Dordrecht 1655; Amsterdam 1659.

c Florus Anglicus sive rerum Anglicarum ab ipso exordio, usque ad Caroli primi mortem deductarum compendium. Amstelodami 1651 [230 pp.; 12^o], 1652; in: E. Chamberlayne, Angliae notitia, sive praesens Angliae status succincte enucleatus. S.l.s.a.

Engelsche Florus, of kort begryp der Engelsche geschiedenissen van de eerste tyden af tot de doodt van koningh Karel de Eerste. Amsterdam 1652.

Florus Anglicus: or, an exact history of England from the raign of William the Conquerour to the death of the late king. London 1657, 1658, 1659, 1660.

In meerdere edities.

d Het vorstelyck treurtoonneel, of op- en onder-gangh der grooten. Begrypende omtrent hondert jaren, van 1500 tot 1600 toe. Uyt verscheyde schryvers en talen versamelt. Amsterdam 1652 [838 pp.; 8^o]; Rotterdam 1655; Dordrecht 1655; Amsterdam 1658.

e Het konincklyk treurtoonneel, ofte op- en onder-gangh der keyseren, koningen en vorsten: beginnende met het roomsche keyserrijck, tot aen het jaer 1500 na de geboorte Christi ... Dordrecht 1656 [648 pp.; 8^o].

f Keurstof deses tydts, behelsende de voornaemste geschiedenissen of rampsaligheden der grooten, meest voorgevallen zedert het jaer 1640. Vertoonende het laetste toonneel der doorluchtige mannen. Uyt verscheyde schrijvers en talen versamelt. Dordrecht 1672 [571 pp.; 8^o].

g Tooneel des oorlogs, opgerecht in de Vereenigde Nederlanden; door de wapenen van de koningen van Vrankryk en Engeland, Keulsche en Munstersche bisschoppen. Tegen de Staten der Vereenigde Nederlanden, en hare geallieerden. Nevens de aanmerkwaardigste saken, door de geheele werelt, en voornamelijk in Europa voor-

[p. 63]

gevallen, zedert het jaar 1669 alwaar de Historie van L. van Aitzma eyndigt, tot den tegenwoordigen tijt. 4 dln. Amsterdam 1675 [298 + 338 + 296 + 350 pp.; 4^o] (zie: 7, d).

Schau-platz des Krieges: aufgerichtet in den Vereinigten Niederlanden: durch die Waffen der Könige von Franckreich und Engeland, Cöllnische und Münsterische Bischöffe, gegen die Staten der Vereinigten Niederlande, und dero Gealiirten ... Amsterdam 1675.

h Leeven en bedrijf van sijn hoogheyt Willem Hendrik de Derde, prince van Orangien, en Nassau, etc. Verhandelende 't gedenckwaerdigste zeedert sijn geboorte tot het stadhouderschap, en 't gepasseerde in den oorlogh tusschen Vrankryk en Engelant met haer geallieerden, tegen de Vereenigde Nederlanden, tot het eynde des jaars 1674. Door een liefhebber der historien. Amsterdam 1675 [480 pp.; 8^o].

Blijkens ‘den drucker aen den lezer’ is ‘den beroemden History-Schrijver L.v.B.’ de auteur.

i Prael-tooneel der doorluchtige mannen, of het leven en bedrijf der beroemder vorsten, uytheemsche veldt-oversten en vorstelijcke bedienaers deses tijdts. Verhandelende de voornaemste saecken van staet en oorlogh, in en omtrent dese laetste hondert jaeren voorgevallen. Uit de vermaerste historie-schrijvers by een versamelt, en vertaalt. Amsterdam 1676 [779 pp.; 4^o].

In meerdere edities.

j Het tooneel der vorstelycke gunstelingen, waer in haer wonderlycke op en onderganck door seldtsaeme veranderingen en treurige wisselvalligheden klaerlyck vertoont wordt. Van het begintsel dezer euwen, tot de tegenwoordige tyden toe. Amsterdam 1676 [683 pp.; 8^o]; 's-Gravenhage 1695.

k Leeven en daden der doorluchtighste zee-helden en ontdeckers van landen, deser eeuwen. Beginnende met Christoffel Colombus, vinder van de nieuwe wereldt. En eyndigende met den roemruchtigen admirael M.A. de Ruyter, ridd. etc. Vertoonende veel vreemde voorvallen, dappere verrichtingen, stoutmoedige bestieringen, en swaere zee-slagen, etc. Naeukeurigh, uyt veele geloofwaerdige schriften, en authentijcke stucken, by een gebracht, en beschreven, door V.D.B. Amsterdam 1676 [350 + 303 pp.; 4^o], 1683 (‘Beginnende met de tocht na Damiaten, voorgevallen in den jare 1217’).

De tweede druk is sterk vermeerderd.

Leben und tapffere Thaten der aller-berühmtesten See-Helden, Admiralen und Land-Erfinder unserer Zeiten, angefangen mit Cristoforo Colombo Entdeckern der neuen Welt, und geendigt mit dem welt-berühmten Admiral M.A. de Ruyter ... Nürnberg 1681.

l Toneel der ongevallen, verhandelende in een schat van oude en hedendaegsche voorbeelden, de ellendigheden der wereltsche mogentheden, op en ondergang der grooten, borgerlijke en staetsrampen, etc. midtsgaders het spicilegium of by-spel van

[p. 64]

vorstelyke treur-gevallen, verstreckende een vervullinge van alle de treur-toneelen, der dingen, daer in voor by gegaen. Dordrecht 1683 [368 + 344 pp.; 4^o]; Rotterdam 1699.

m Historien onses tyds, behelzende saken van staat en oorlogh, voorgevallen in, en omtrent de Vereenigde Nederlanden, en door geheel Europa, mitsgaders in meest alle de andere deelen des werelds. Beginnende met het jaar 1669 daar het de heer Lieuwe van Aitzema heeft gelaten; ... 4 dln. Amsterdam 1685-1699 [1363 + 1242 + 1074 + 1083 pp.; f^o] (zie: 7, d).

n Romeynschen adelaer, waer in de loffelijcke en lasterlijcke daden der romeynsche koningen, en keyseren, verhandelt werden: met een kort verhael van Adam af, tot op de romeynsche monarchye; zijnde een bijbelsche tijdt-wijser op Christus. Door D.P. Pers. Nu door nieuwe aenmerckingen, voornamentlijck de saecken der Nederlanden aengaende, vermeerdert, en vorders met behoorlijke uytbreydinge gecontinueert, tot den jaare 1689 etc. 3 dln. Utrecht 1689 [740 + 788 + 912 pp.; 12^o] (zie: 380, b).

Dit werk van D.P. Pers werd door Lambert van den Bosch aangevuld en opnieuw uitgegeven.

o Het leven en bedryf van Willem de Darde. Koning van Groot-Brittannie, Vrankryk en Yrlant etc. etc. prince van Orangie etc. etc. etc. Sijn geboorte, jongelingschap, erfstadthouderschap en koninglyke waardigheid. Onder wiens heerschappy en bestieringe werden verhandelt, saken van staat en oorlog van den jare 1650 tot het uytgaen van 1693. Door L.S. 2 dln. Amsterdam 1694 [432 + 442; 180 + 528 pp.; 4^o].

Een geheel omgewerkte en vermeerderde editie van h.

p Treur-toonneel der doorluchtige mannen, of op- en ondergang der grooten, vertoont in de rampzalige geschiedenissen van keyzers, koningen, prinsen, vorsten, en andere voorname personagien. Beginnende met het roomsche keizerryk, en vervolgende tot aan 't jaar 1698. Uit menigte van schryvers, en verscheidene taalen, by een gebracht. 3 dln. Amsterdam 1698 [480 + 300; 403 + 431; 331 + 281 pp.; 4^o].

Dit is een verzameling en bewerking van a, b, d, e, f, j en l.

Literatuur

Van der Aa, II, 3, 978-980; NNBW, IV, 231-232; H. Krol, ‘Heemstede als uitwijkplaats van Dordts zwart schaap. Lambertus van den Bos (Sylvius) (1620-1698)’, Nieuwsbrief vereniging Oud-Heemstede-Bennebroek, XLIII (1985) 3-12; H. Duits, ‘Lambert van den Bosch als pleitbezorger van het stadhouderschap’, in: G. van Eemeren, e.a., ed., 't Ondersoeck leert. Studies over middeleeuwse en 17de-eeuwse literatuur ter nagedachtenis van prof. dr. J. Rens (Leuven/Amersfoort, 1986) 341-352.