De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders

October.

[1 Oktober 1570]

In 't eerste deser maent so hier te voren by Ducdalbe uyt bevel⁺ des conicx een generael perdon gelesen was, welck elck sou gebruycken mits voordts aen catolyckelyck te leven, so hadde den raet van den capittel tot Antwerpen daerby een geltfeeste gepracktiseert, te weten, dat elck persoon sou comen by synen pastoor ende bekennen, dat hy misdaen hadde in het hooren of exerceren van eenighe andere religien, ende sweeren oft beloven voordaen de Roomsche kercke te obedieren, ende dan gaven sy een perdonbriefken den bekendere, mits daer voere betalende 4 st. Ende hiertoe waeren gecommitteert als canonick Donckere, Almaras, Perdo en eenige pastooren ende begonden 't openbarelyck te predicken, dat elck mensche was sculdich een te halen. En eenighe antwoerden ronduyt: ‘Wy en kennen geen kercke, dan daer Cristens 't hooft af is’, en seyden: ‘Daer vore houden wy onse Roomsche kercke’. En dit soude duren niet langer dan XVI daghen, en stroyden doer haer caren uyt, dat die geen en haelde, soude van Ducdalbe aengetast worden en in scuren gestout worden en verbrant. Ja, die eenige sculdenaeren hadden en geen perdonbrief en hadde, niet en sou moghen syn sculden eyschen. In somma dat op de leste daghen 't volck met honderden begonden te loopen insonderheyt de vrouwen, meest also, dat se met hoopen dronghen voer der gecommiteerden dueren, ja moesten er meer maken om 't volck te gerieven. Ja, quamen ten leste so dicke dat se wel sonder vuel vragens alsy gelt sagen, een briefken gaven en creghen also een grooten scadt. Maer doen den tyt der daghen omme was ende vuel volstandige cristenen, die haer met veysinge niet en hadden willen besmetten, en werden Godt loff niet gemolesteert, want men hadder so gedronghen, dat het scene, dat elck mensch een gehaelt hadde. Ende elck swege, vuele die 't gedaen hadden scaemden haer⁽³²⁾.

In 't eerste deser maent, so werdt tot Parys in 't hof van Gwise de bruyloft gehouden van den jongen Gwise, ende troude een jonge weduwe, diens eerste man van der religien was, daer vele in verwonderden. Ende

+ Hoe de borgers en borgers vrouwen doer der papen vuel verleydt werden om een perdonbriefken by haer te halen, dwelck coste 4 st.

(32) De inhoud van de akte van pardon, (cfr. Bor, t. I, p. 320) voorzag in princiep het pardon van den koning voorwaardelijk gesteld aan de absolutie door de geestelijke macht. Wat van Haecht hier verhaalt is vermoedelijk de praktische uitwerking hiervan.

[p. 135]

⁺ na de feeste werdt een tornoyspel gehouden, alwaer des conickx companie d'een als d'andere al in 't groen waeren ende alle de andere in diveersche andere colueren, so dat ick noyt meerder triomphe en sach. Ende in de sale, daer men de feeste hielt, waeren gemaeckt twee groote eerden roetsen met vuel trappen, die vol presenten stonden, als stoopen, pot scalen, vaten, scotelen van silver en goude blinckende, ende voorts alle het hoff doere versiert met scilderyen en ander consten⁽³³⁾.

⁺ Ende corts daerna vertrock de conick Carle de 9 van dien name na Masiers om syn bruyt te wachten, te weten de ander suster van die onlancx na Spaengien gevaren was, beyde wesende dochters van den keyser Macximilianus, welcke feeste aldaer te Masiers gehouden werdt met grooter triomphe, op den 26 October ende daerna langhe durende. De conick was out 22 jaeren⁽³⁴⁾.

+ Bruyloft tot Parys van Gwise.

(33) Hendrik, hertog van Lorreinen, hertog van Guise huwde Katharina van Kleef weduwe van Antoon van Croy, prins van Porcien. De Fransche koninklijke familie had een huwelijk met Magaretha van Valois voorkomen.

+ De conick Karel IX trout tot Masiers der Keysers dochtere.

(34) Zie hierover reeds hooger, pag. 79: begin Januari 1570 had men tot dit huwelijk beslist.