De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders
(1929-1930)–Godevaert van Haecht–
Auteursrecht onbekend
[pagina 11]
| |
Ga naar margenoot+ en de stat van Luyck, om eenighe tollen byghecomen, die sy malcanderen te groot afgenomen hadden: en die van Luyck hadden sommighe van Maestricht, die quaemen om te middelen doot ghesmeten, so dat men vreesde voer een ergere, maer sommighe uyten hove van Brùsel trocken derwaerts ende het werdt gemiddeltGa naar eindnoot(16). Ga naar margenoot+ Item deestyt, doer de dierte van coren, waeren alle gemeynten beroert. Die van Liere hadden sommighe corenbyters geslegen: elck coopman wilde nou scier met coren handelen nou sy sagen dat de dierte daer in quam. Tot Antwerpen waeren Ryselaers dies vuel opcochten, die oock van de gemeynte gedreycht werden. Doer de stilte van winde was oock gebreck van mele; maer den edeldom te hove was vergadert om eenich placcaet te ordineren en om het vervueren te verbieden; oft dat men aen haerlieden dat concent met gelt quam coopen, want elck sueckt hem selven. Maer 't volck was overal seer beroert en benaut, doer den langen fellen winter en nou doer de dierteGa naar eindnoot(17). | |
[22 September 1565]Ga naar margenoot+ Item op den 22 dach van September werdt heer Anthonis van Strale een der alderbeminste heeren voer de gemeynte van Antwerpen, prince van de Violierblomme, gehult als heere van Mercxem en Dambrughe, welcke heerlyckheyt hy gecocht hadde van men heer van Berghen; ende vuel gulden en scutteryen en natien, ommers alle de Oosterlingen te peerde vermeerderden synen staet, alle mee derwaerts rydende en sonderlienge dede hem eere de Violierblomme daer hy prince af was en het was vuyl wederGa naar eindnoot(18). | |
[29 September 1565]Ga naar margenoot+ Op den 24 dach van September werdt den haen van Ons Liefvrouwen toren opgeset, die afgedaen hadde geweest, omdat hy niet wel en draeyde na den wint en was nou nieuwelycx vergultGa naar eindnoot(19). Ga naar margenoot+ Ten eersten, op 't cortste, was verboden geen coren oft geenderlaey graen uyt den 17 Nederlanden te vuren, op groote scade, oft in eenige pracktycke te doen vuren; en elck een verboden eenich coren te coopen, oft vercoopen sonder te vervuren in syn woonplaetse, willende dat laten liggen om sonder moeyte daer aen te winnen. Verboden oock graen te coopen oft vercoopen eer't volwassen is en oock eenen iegelycken verboden meer graens te coopen, die geen vercooper en is, dan hy voer 3 maenden in syn huys behoeft; bevelende oock van hof en conick weghen scerpe ondersoeckinghe te doen in allen huysen geestelyck en weerlyck. En waers meer bevonden werdt dan nootelyck waere, souden moeten vercoopen: en elck een verboden eenige monopolien oft practycke op't stuc van den corne te doen, op groote scadeGa naar eindnoot(20). | |
[26 September 1565]Ga naar margenoot+ Item den 26 dach September, so gesciede't tot Antwerpen in't Kipdorp dat den corensolder van Pauwels van Dale inviel ende dien gevel scuerde, duer de cracht van den balcke die gebroken was, alwaer een groote vergaderinghe van volcke gesciede. Ende sommighe officiers gingen't visiteeren, en quaemen seggen tot den volcke, daer en syn maer 200 veerdelen coren, en den black is out, al is het huys nieuw, en soo doer | |
[pagina 12]
| |
outheyt meest gebroken. Maer sommighe vrouwen riepen: ‘Al bedroch en profyt in u borse, is het placcaet dat afgelesen is. Wat helpet ons, maer de corenbyters coopen't nou met geldt, dat sy't mogen in dierte houden: gy doet om den dieren tyt noù de cleyn honden dootslaen: dese sou men dootslaen, die het coren op den hals valt’. En de gelasen van dien huyse werden met steenen uytgeworpen, maer voorts werdet gestilt; maer de overheyt geboedt die heel strate te waecken oft het erm volck eenich gewelt woude doen, en die worpers werden den 27 dach geroepen, t'hueren verantwoordenGa naar eindnoot(21). | |
[27 September 1565]Ga naar margenoot+ Item op den 27 dach September werdt buyten Antwerpen den prochiaen van het Kiel gevanghen uyt synen huyse gehaelt doer den mercktgrave van Antwerpen, ende werdt gevuert na Brusel wel bewaert, wel met 15 peerden. Ende bonden eerst den waker van't Kiel opdat hy niemant oproepen en soude, en sy vonden hem studerende en dit was uyt haet en nyt van het geestelyck capittel. Het was nou ontrent het derde jaer, dat dese daer gepredickt hadde, en hadde altoos in syn sermoon seer vuel volcx uyt Antwerpen en van vuel dorpen: want aen het kercxken was een scure gestelt, en noch stont meer volcx buyten der kercken en scure dan daer binnen stont, also dat den predickstoel oock buyten der kercken moest staen, soudt 't volck al ghehoort hebben. En desen loop en mochten de ander niet sien; oock en hielt hy niet vuel van aflaten van den paus, van den offer noch van bevarden, maer was cloeckGa naar margenoot+ in der scrifturen ende hadde daer by een seer luyde ende minnelycke faconde. Hy seyde wel, sy souden alle u wel die waerheyt leeren, maar 't soude haer in de kuecken scaeyen. Aldus en wist men niet hoe hem dese gevanggenisse vergaen soude: de gemeynte was daer seer in bedroeft, sonderlingen oock de borgers van Antwerpen, die hem alle feestdagen ginghen hooren in groote menichte. Hy was oock seer benyt van den prochiaen van S. Joris kercke, die hem dicwils het prediken heeft willen verbieden met helpe van het capittel, en dat omdat het Kiel placht subjeckt was onder syn prochie, voer synen tyt; maer aen den bisschopGa naar margenoot+ van Cameryck hadden sy't verkreghen van haer kercke een prochie kercke te maecken. Ende desen hadde nou het prochiaenscap gecocht voer 6 jaren, en heeft hem tot noch toe altoes wel verantwordt van dat hy den volcke geleert heeft: noù wilde men seggen dat hy het capittel iet besonders misseet hadde en daerom, gelyck een dief in der nacht, gehaelt werdt. Godt salt te goy versienGa naar eindnoot(22). |
|