De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders

Februarius en Meert 1565.

⁺ Item in eynde Januarius en so voorts in sprokel, so begonde 't weder dapper (te) vriesen also dat het ys in den Scelde tot vuel plaetsen opwaerts noch niet gesmolten en was, maer men ginck en reden daer noù met waghen en peerden overe als ontrent Rypermonde en den tolhuyse⁺ als vorseyt; in alle landen, oock in Spaengiën wist men van dese snelle coude te spreken, so wel als hier. Men seyde, dat het in Holland in 't soet water op eenen nacht wel een tonne dick vrose; de brouwers en hadden⁺ geen colen om mede te stoken tot Antwerpen, doer de langhe vorst; in Zeelant op vuel plaetsen was groot gebreck van bier, hout en soet water, mits daer geen scepen en conden ontrent comen doer het ys, also

+ Noch van den couden winter.

+ Ys een ton dick vroes op eenen nacht.

+ Gebreck van hout, bier en soet water in Zeeland.

[p. 6]

⁺ dat se haer solderinghe verbranden. En de neringe was slecht, maer op den 5 dach begondet te versoeten. Maer de derde groote vorst ende coude beginde op den 14 dach Februarius ende duerde tot op den 23, also dat er weder seer vuel ys in 't Scelde was. Ende op den 18 dach lach er weder tot Antwerpen voer den werf een scolle stille, ontrent een ure daer dGielis de veermeester voerseyt, als de eerste weder opstont: ende hadde iemant willen wedden hy souder over gegaen hebben. Maer hier⁺ na was 't gedaen en daer begonden van alderweghen scepen te comen, en varen. Het was bevonden dat het 3 voet diep in de eerde gevrosen hadde.

+ De 3. coude en groote vorst.

+ 't Werdt bevonden dat de eerde 3 voet diep gevrosen was.

[2 Maart 1565]

⁺ Item in 't jaer 1560 stillo braba. voer meerte den 2 dach, tot Antwerpen playsant aen 't nieuw stathuys den eersten steen: vuel volcx dien daer legghen sach.

en nou vier jaer daer na, ten scilde daghen egheen
hebben de wethouders en heeren haeren intre gedaen allegemeen
en een misse doen singhen en noch ick voorwaer segge saen
in 't jaer 1563 in den nasomer heeft daer eenen oliphant duergegaen.

⁺ Die synde in Antwerpen, vuel staetsie bedreef en reverentie dede den grooten heeren en was uyt Spaengien comen of Poortugal en werdt na Weenen, na den Ferdinandus keyser gesonden.

⁺ Item het oude stathuys was vercocht met yser, loot en metaal, coper, soo 't stont, op conditie en ordonnantie, dat men 't soude afbreken en⁺ vuel scoone huysen dan in plaetse setten; welcke afbrekinghe men beginde op den 3 dach Meert 1565⁽³⁾.

+ Van het nieuw stadhuys van Antwerpen.

+ Hoe daer een oliphant deur gegaen hadde.

+ Van het oude.

+ (1564 na stille bra.)

(3) A.C., blz. 58, 60, 63
Mertens en Torfs, dl. IV, blz. 112 en vlg.

[4 Maart 1565]

⁺ Item den 4 dach Meerte quamen de enghelsche coopvaerders tot Antwerpen aen, wel met 40 scepen en dit was d'eerste sent dat het geaccordeert was in 't eynde van verleden jaer.⁽⁴⁾.

+ Hoe na de coude de enghelschen handelen.

(4) H. Brugmans, op. cit., blz. 140 en 149.

[10 Maart 1565]

⁺ Item op den 10 dach Meert woeyde 't eenen snellen wint, die men sach, dat alle de seylen ende latten van de muelens buyten Antwerpen afwaeyden.

⁺ Item dees tyt was oock voldaen binnen Antwerpen het seer groot coophuys en waeghe huys, daer alle coopmans goeden in gelaeyen en ontlaeyen werden en geweghen werden en voer dese vryheyt van bewaeren moest voerdaen van den 18 dach. Meerte elcken waghen die geladen uytvoert 7 st. geven en 2 kerren also vuel⁽⁵⁾.

+ Van eenen grooten wint.

+ Bouwinge van 't groot coophuys.

(5) A.C., blz. 61.
Mertens en Torfs, dl. IV, blz. 115, 530.
Fl. Prims, De overeenkomst tusschen de Hanze en Antwerpen, betreffende den bouw van het Oostersch Huis in Bijdrag. tot de Geschiedenis, XIV, 1923, n^o 5, blz. 396.