Beschrijvinghe van alle de Neder-landen
(1979)–Lodovico Guicciardini–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 323]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Beschryvinghe van Doornick.Ga naar margenoot+ DOornick oft Tournay, is ghelegen op de zyde van Walsch Vlaenderen. Dese stadt is soo oudt dat men den oorspronck des naems niet en weet: Deshalven de Schryvers verscheyden Ga naar margenoot+ ende vreemde meyningen daer af hebben: aenghesien sommighe wullen segghen dat zy ghesticht is vande soldaten van Hostilius, de derde Coninck van Roome, ende na hem genaemt Hostilia: ende namaels verdestrueert, ende wederom opghebouwt, ghenaemt is geweest met een ghebroocken woordt Nervia, van weghen de Goddinne Minerva: maer ten lesten, ter tijdt van Nero wederom opgetimmert van een van zyne Capiteynen ghenaemt Turnus, ende van hem ghehadt heeft den naem Tournay. Sommige andere schryven Ga naar margenoot+ voor seecker dat zy ter tijdt van Julius Cesar den naem Nervia hadde, ende was de hooftstadt van de straffe ende strijtbare Nervien, de welcke op den vloedt Sambre seer grouwelijck hebben gestreden teghen den selven Julius Cesar, niet sonder groot perijckel van Cesars lijf ende leven, maer met groote nederlaghe ende verlies der Nervien. Petrus Appianus seydt dat dit is de selve stadt die Ga naar margenoot+ Ptolemeus Baganum noemt, maer om de waerheydt te segghen, daer is luttel bescheets ende verseeckeringhe van den oorspronck der namen van de steden in desen lande: niet alleenlijck door ghebreck van Schryvers die vermaen oft ghedachtenisse daer af mochten hebben ghemaeckt, maer oock door dien dat dese landen grootelijck zijn gequelt ende overweldicht Ga naar margenoot+ geweest door overvloedt van wateren, ende grouwelijcke oorloghen der barbare ende godloose menschen, die het over al verwoest, berooft ende verbrandt hebben: ghelijck als de Hunnen, Wenden, Gotten, Denen ende Nordmannen, daerom en is niet te verwonderen dat men soo qualijck den eersten oorspronck van de namen der plaetsen ende steden kan gheweten: niet te min met het gene datmen vint, behoortmen te vreden te wesen, sonder vele onseeckere, bedrieghelijcke ende neuswysige vonden te soecken. Doornick is seer wel gheleghen op den waterstroom Schelde, die midden door de stadt loopt: ende staet vier mylen van Orchies, ende acht van Douay: is seer schoon, rijck, machtich ende sterck: heeft een wel beset Slot: de huysen wel ghemaeckt ende gheschickt: Kloosteren, Godshuysen ende Kercken wel ghetimmert. Ga naar margenoot+ De Opperkercke is ghesticht ter eeren der maghet Maria, de moeder onses Salichmakers, van Chilperick Coninck van Vranckrijck, ende rijckelijck beghift met renten ende jaerlijcks inkomen: hooghelijck vernaemt door het Capittel van het gulden Vlies aldaer gehouden door Keyser Karel de vijfste in het jaer 1531. Dit is een treffelijcke koopstadt, heeft ontellijcke veel ambachtslieden, besonderlijck die verscheyden soorten van sayen, ende andere kramerye maecken: soo datter in alles tweeentseventich ambachten oft treffelijcke handtwercken zijn. Die van Doornick Ga naar margenoot+ zijn tot het heylich Kersten gheloove bekeert gheweest ontrent twee hondert ende tnegentich jaren na de Hemelvaert ons Heeren, door de heylige mannen Piaet en Chrisole, de welcke onder den Keyser Diocletiaen wreedelijck Ga naar margenoot+ ghemartiliseert ende ghedoodt zijn ter saken van het heylich Euangelie. Doornick is een seer oudt Bisdom: ende d'eerste Bisschop is Ga naar margenoot+ geweest Eleutherius, ingheset door den Paus Felix in het jaer ons Heeren vier hondert vierentneghentich. Daer nae is dese kercke meer dan ses hondert jaren lanck onderdaen gheweest Ga naar margenoot+ den Bisdomme van Noyon in Picardyen, tot den tijdt toe dat door beneerstinghe ende bede van Sint Bernaerdt, Paus Eugenius de derde van dien naem het Bisdom Ga naar margenoot+ Anselmus, die te vooren Abt was van Sint Vincent te Laon, ende Laonnois: ende nu onlancks is hier Bisschop gheweest Heer Karel van Crouy, een seer uytnemende treffelijck Prelaet. Maer achterlatende den tegenspoet van seer oude tyden, is te weten dat dese stadt dick ende menichmael geplondert ende verwoest is gheweest, midts de oorlogen tusschen de Fransoysen, Enghelsche ende Vlaminghen: want hoe wel dese stadt mede aen Vlaenderen behoort: nochtans hebben de inwoonders altijdt alle middel gesocht om vry Ga naar margenoot+ ende neuter te wesen: maer grootelijck tot haerlieder schade ende achterdeel: aenghesien de stadt met groote verwoestinghe ende verarmoedinghe jammerlijck beschadicht ende bestooten is gheweest van de voorseyde Natien. In het jaer 1213 heeft Fernand Grave van Vlaenderen die wederom ghekreghen met oorloghe teghen Coninck Philips van Vranckrijck: maer werdt korts daer na wederom van de Fransoysen ingenomen. Langhen tijdt daer nae, soo de saecken verscheydenlijck zijn vergaen, welck hier te langh ware Ga naar margenoot+ te vertellen, is gheschiedt in het jaer 1513, dat Coninck Hendrick van Enghelandt, de achtste van dien naem, die in verscheyden plaetsen heeft bestormt ende beschoten, soo dat de borghers een uyterlijcke bederffenisse ende verwoestinghe vreesende, ende gheen groot Ga naar margenoot+ wederstant deshalven doende, hebben behoudende lijf ende goet de stadt overghegheven, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 324]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
midts betalende om niet gheplondert te worden, hondert duysent Ducaten. De Enghelsche hebben de stadt wel beset met volcke ende een sterck Slot daer doen bouwen, welck men noch op den dagh van heden siet: maer naemaels bevroedende den grooten last ende kost van die te houden ende te beschermen, aenghesien Engelandt veel te verre van daer Ga naar margenoot+ was gheleghen, hebben die den Fransoysen overghegheven voor een somme van beloofde penninghen, in het jaer duysendt vijf hondert achthien. Maer ten langhen lesten heeft Keyser Karel de vijfste, drie jaren daer na derwaerts ghesonden Hendrick den Grave van Ga naar margenoot+ Nassauw om die te belegghen, de welcke met gheweldt de selve in nam, ende heeftse wederom gevoecht met het Graefschap van Vlaenderen: niet te min is Doornick gebleven, soo het eertijdts plach te wesen, een lidt op zy selven Ga naar margenoot+ alleen, ghenoemt de staet ende heerlijckheydt van Tournaisis, hebbende een schoon ghebiedt over het landt daer by gheleghen: welcken staet drie leden heeft, te weten de Geestelijckheydt, den Edeldom, ende de vier hooghe Richters. Ende in deser voeghen hebben die van Doornick (ghelijck oock andere landen ende steden van Nederlandt) ghesworen ghetrouwicheyt in het jaer 1549 heuren toekomenden Landtsheere Prince Philips, nu ter tijdt Coninck van Spangien, ghelijck hy oock henlieden den eedt hier naevolghende heeft ghedaen. Ga naar margenoot+ Ick Philips by Gods gratie Prince van Spangien, van beyde Sicilien, van Hierusalem, etc. Eertshertogh van Oostenrijck, Hertogh van Borgondien, etc. Grave van Habsborg, Vlaenderen, etc. Heer van de stadt van Doornick ende van het landt van Tournaisis, belove ende sweere dat ick in het aenkomen ende inkomen van het besit deser Heerlijckheydt, sal wesen een goedt ende rechtveerdigh Heere den Tournaisinen, sal wel ende ghetrouwelijck bewaren ende doen bewaren alle heure privilegien, vryheden, wetten, rechten ende kostuymen die zy hebben ghebruyckt ter tijt als zy zijn ghekomen onder de ghehoorsaemheydt van onsen doorluchtighen Heere ende eerweerdighen Vader, ende die hem naemaels noch verwillicht zijn gheweest, ende die zy wettelijck ghebruycken ende besitten, ende sal doen al wat een Overheere Grave van Vlaenderen, ende Heer van de stadt van Doornick ende van het landt van Tournaisis schuldich is te doen. Soo helpe my Godt ende alle zyne Heylighen. Hier op hebben de Gouverneurs, Wet ende Schepenen (met verwillinghe der Ghemeynten) van de stadt ende van het landt van Doornick ghesworen aldus. Wy Prevoost, Ghesworenen, Schepenen, Raedt ende Officieren, inghesetenen ende inwoonders der stadt van Doornick, soo in onsen naem als in den naem van de gantsche ghemeynte der selver stadt: beloven ende sweeren onsen doorluchtighen Prince van Spangien, van beyde Sicilien, van Hierusalem, etc. Eertshertoge van Oostenrijck, Hertogh van Borgondien, etc. Grave van Habsborg, van Vlaenderen, etc. Heer vande stadt van Doornick ende van Tournaisis, etc. hier teghenwoordigh, ende zynen naekomelinghen (nae de doot van zyne Keyserlijcke Majesteyt onsen oversten Heere ende gheboren Vorst, den welcken Godt in lang leven ende voorspoedt ghespare) goede ende ghetrouwe ondersaten te wesen, te schouwen, beletten ende keeren zijn schade, te voorderen zijn profijt, te bewaren ende te helpen bewaren zyne erfgoeden, heerlijckheden ende palen van Doornick ende Tournaisis, na onse macht ende vermogentheydt, ende te doen al wat goede ondersaten schuldich zijn te doen heuren rechten ende oversten Heere ende geboren Prince. Soo helpe ons Godt ende alle zyne Heylighen.
Byv. [Nae dat Hertogh Carel voor Nancy ghebleven was, eenen Meester Olivier geboren uyt Vlaenderen, Barbier vanden Coninck Lodewijck, in commissie uytghetogen is op Gent, welcke hy niet connende effectueren, met schande van daer vertrecken moeste: Dies socht aen Ga naar margenoot+ de stadt van Doornick zijn eer te behalen: de welcke tot noch toe tusschen Vranckrijck ende Nederlandt neutraal geseten hadde: maer was meest gheneghen tot den Coninck, den welcken zy eensdeels aenhingh, ende hem jaerlijcks betaelde ses duysent ponden parisijs, anders wesende al vry ende open voor alle volcken, ende heur de oorloge niet en quelde: de goederen der inghesetenen meest gheleghen zijnde in Henegouwe ende Vlaenderen, aen welcke landen zy paelden, om de welcke onbeschadicht te houden, zy jaerlijcx ghewoon waren te gheven den Hertoge van Bourgoignen thien duysent ponden. Tot dese stadt die voorseyde Olivier vry acces hebbende, voor hem nam de selve van des Conincks weghen te verseeckeren met garnisoen des Conincks, om Vlaenderen te beter te moghen infesteren ende dwinghen. Hier toe ontboot hy heymelijck den Heer van Mouy (wiens sone Bailliu was der selver stadt, maer en hielt hem daer niet) met het garnisoen van Sint Quintijns ende ander krijchsvolck van die quartieren. De welcke Heer van Mouy ter gesetter uren aen de poorte der stadt is ghekomen, alwaer hy M. Olivier met veertich mannen vont, ende dede de baille eensdeels met gewelt, eensdeels met minne openen, ende bracht alsoo dat krijchsvolck in de stadt. Waer inne het gemeyne volck eenichsins vernoeghde, maer het was teghen den wille van den Magistraet, van den welcken hy seven oft acht nae Parijs gevangen stierde, die daer blyven moesten soo langhe de Coninck leefde. Die desen aenslach approbeerde, uyt de selve stadt zijn krijchsvolck op Henegouwe ende Vlaenderen groote schade doende, dorpen ende hoeven afbrandende. Zy hebben het alomme soo bont ghemaeckt, dat ten lesten de Vlaminghen hebbende tot Veldtheere den Hertogh van Gheldre, die nu van zijn langhe ghevanghenisse ontslaghen was, de stadt van Doornick bestonden te belegheren, maer te vergheefs. Want die van binnen op haer eenen uytval doende, hebben den Veldtheere ende vele Vlaminghen versleghen: ende de reste zijn van daer ghetrocken. Ende aldus is dese stadt onder het volle ghebiedt des Conincks van Vranckrijck gebleven, ter tijdt toe dat Hendrick de achtste, Coninck van Enghelandt in het jaer 1513 die kreegh by appoinctement. Waer door de stadt met Enghelsch garnisoen overlast is gheweest, alle overlast der borgherye doende, waerom vele van de selve op Rijssel ende elders | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina *278-*279]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TORNACVM
Portes, et Batteries.
Ponts dedans La Ville.
Lieux principaux du coste S Brice
Lieux principaux de la Ville.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 325]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
vertrocken, om de slavernye te ontkomen ende in vrede te leven. De Coninck Hendrick hielt dese stadt sommighe jaren, tot dat hy accoordt restitutie van de selve geschiede, door vredehandelinghe, aen de Croone van Vranckrijck, ende bleef daer onder tot datse uyt den name des Keysers inghenomen werdt. Doornick in het jaer 1521 op Sint Andries dagh gekomen aen de Borgoensche zyde, op den 15 Decembris aldaer die Grave Hendrick van Nassouwe uyt den name van den Keyser ghehuldt werdt, ende der stadt den keur ghegheven weder zy met Henegouwe oft Vlaenderen ghevoeght wilde werden: waer op zy verkoos Vlaenderen ingelijft te werden. Van de oudtheydt deser stadt by vele verscheydentlijck ende twyfelachtelijck gheschreven werdt. Dese stadt vertoont haer van buyten seer heerlijck ende treffelijck, ende heeft veel toornen van blaeuw steen, representerende een antiquiteyt: op ons lieve Vrouwen kercke wesende een out Bisdom, staen vijf groote vierkante toornen, meest uyt eender hant gewrocht. Die mueragie der stadt is oock mede vol toornen, soo datter neghenentnegentich toornen getelt werden. Het is een groote stadt, maer niet seer gheschickt van straten oft huysen, ende de locht is niet al te ghesont aldaer. Meest alle de kercken zijn met trappen op te gaen, ende zijn seer doncker ende niet overschoon, uytghesondert onse Vrouwen kerck, wesende een heerlijck vat, uyt eender handt van oudts wel opghewrocht: alwaer die Coninck van Enghelandt tot gheheughenisse dat hy de stadt ghewonnen hadde, heeft doen oprichten een outaer tafereel, wesende een kostelijck ghesneden werck van Sint Joris der Enghelschen Patroon. Aldaer oock eenighe silvere kandelaren ende lampen waren, ende een tafereel van alebaster veel gelts weerdich. Het Bisschops hof staet dicht aen de kerck. Doornick is geweest oorsaeck van het opcomen van Rijssel, doen Doornick veel ghequelt werdt met oorloge, waer door die Coopluyden op Rijssel vertrocken. Nochtans in tyde van vrede die koophandel tot Doornick goet bleef, overmits de vryheyt welcke die van Doornick in Vrancrijck hadden, uyt ende in Vranckrijck alle coopmanschap voerende sonder tol oft chijns te geven, de Nederlanden met de Fransche waren gerievende, die men aldaer soo goeden koop koopen konde als in Vranckrijck: die van Parijs, Lions, Rowanen, Rochelle ende andere, aldaer oock hebbende hare packhuysen, al waer men alle gherief vondt. Door dies dese welvarende altoos groote jonste tot Vranckrijck ghedragen heeft, waer uyt dat ghemeyn spreeckwoordt gesproten is: Die Fransche Lelye groen wast, onder Doornicks cautsye vast. Waer door zy in't jaer 1187 vrywillich Vlaenderen afgheweecken waren, ende haer onder de ghehoorsaemheydt van Philips de eerste Coninck van Vrancrijck begaven: ende in het jaer 1467 een gouden Lelye Lodewijck de elfste binnen Doornick komende tot een present offereerden, ende soodanighe Lelye een yeder Borgher in het hert te draghen betuychden. Ende om dat dese stadt den Fransoysen soo toeghedaen was, werdt zy in het jaer Ga naar margenoot+ duysent twee hondert ses beleghert van Ferdinandus, die ghetrouwt hadde Joannam de Gravinne van Vlaenderen, de welcke die stormender handt innam ende plonderde, poorten ende mueren ruineerde, de stadt brandtschatte, ende tsestich Gyselaers voor de schattinghe tot Ghent sondt. Maer ten tyde als Gwye Dampier in Vranckrijck ghevanghen was, die van Doornick de oude gunste tot de Fransoysen toonende, inval op Vlaenderen tot revenge deden, maer te rugge gedreven van den Vlaminghen vast beleghert werden, ende in den uytersten noodt gheraeckt souden hebben, en hadde de belegheringhe niet moeten opbreecken door het bestandt tusschen den Coninck ende den Grave. Nae desen eenen Steelandt met commissie vanden Grave, op dees stadt (alwaer zijn knecht opghehanghen was) oorlooghde, ende soo moeyelijck viel, dat de stadt, door tusschen spreken des Gesanten van Vranckrijck, met hem moest accorderen, ende aen Lowijs van Male twaelf duysent Fransche kroonen moeste opbrenghen, op dat (achtervolghende het accoordt) sesendertich borghers gheen ballingen souden werden. Dese stadt aen Philips de Goede, ende zynen sone Carel thien duysent ponden Parisijs jaerlijcks opbrengen moeste, om dat zy neutrael tusschen Vranckrijck ende Vlaenderen souden moghen blyven. In den jare 1566 oock mede seer groote beeldtstormerye gheweest is tot Doornick ende Ga naar margenoot+ in het land van Tournaisis, invoerende de predicatie van de Protestanten binnen der stadt in de principale prochiekercke, soo dat die Gouverneur aldaer, Florents van Mommorency, Heere van Montigny, broeder van den Grave van Hoorne, daer gheen ordre in en wist te stellen, hoe wel hy haer een vreese aenjagen wilde, stellende het gheschut op de vesten. Waer door die Ghemeente op hem verbittert, wel duysent mannen inde wapenen gheraeckten, soo dat hy ten Hove hulpe versocht, alwaer die Grave van Hoorne ghecommitteert wert, om de stadt ende het casteel te beschermen, den oproer te stillen, ende in alles ordre te stellen. De Grave tot Doornick gekomen ende inghelaten, alles vindende in disordre, en heeft gheen middelen ghevonden om de Ghemeente te bevredighen, of hy heeft met haer moeten intreden een seecker accoordt, op het goedt behaghen van de Regente, haer consenterende de predicatie buyten de stadt: welck hem gheheel qualijck werdt afghenomen. Ende hoe wel van noodts weghen by de Gouvernante de artijckelen gheapprobeert werden, soo en is nochtans den oproer daer mede niet ghestilt geweest. Waer door de stadt van Valencijn beleghert wesende, als Gheconfedereerde ende Bontghenooten, die van Doornick met eenighe uyt West Vlaenderen, om die van Valencijn ontset te doen, uytgetrocken zijn. Dan alsoo het meest nieuw onervaren krijchsvolck was, ende sonder goede order, ende voornamelijck kloecke Hoofden oft Capiteynen, hebben zy luttel uytgerecht, maer zijn vanden Heere van Rassegem van d'een zyde, ende van Noircarmes (die met thien vaendelen ende etlijcke benden peerden bestemt was) van d'ander zyde Ga naar margenoot+ bespronghen, verslaghen ende verstroyt gheweest, daer etlijcke honderden doot bleven, tusschen Waterloo ende Lannoy. Den Capiteyn Jan Soreau quam noch daer van, ghequetst zijnde. De vlucht was meest op Doornick, daer vele haer salveerden: maer korts daer na werter Ga naar margenoot+ krijchsvolck tot Doornick inghebrocht door het Casteel, waer by die van der Religie uyt Doornick gantsch verjaecht ende verdreven werden, vele ghevanghen ende ter doodt gebrocht. In den jare 1579 als de Walsche Provincien haer metten Coninck ghereconcilieert hadden, soo zijn die van Doornick, ende Doornicksche landt, ghebleven in de eenicheydt van de Staten Generael, door den Prince van Espinoy die haer Gouverneur was. Dese heeft Doornick aen de zyde vande Staten Generael gehouden in de Catholijcksche Religie, soo nochtans, dat die van de Ghereformeerde Religie predicatien hadden in alder stilheydt, tot dat de stadt belegert ende overgegeven werdt. Want in het jaer 1581 is de Prince van Parma met zynen legher | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 326]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
subytelijck opghetrocken naer Doornick, het welck Ga naar margenoot+ hy den eersten October begost te belegheren, wetende dat den Gouverneur den Prince van Espinoy, met ettelijck crijchsvolck daer uyt was, ende zynen Luytenant de Heere d'Estrelles met de Princesse d'Espinoy alleen daer binnen waren. De Prince van Parma voor dese stadt ghekomen zijnde, heeft de selve terstondt met drieentwintich stucken grof geschuts doen beschieten, ende heeft bresse in de mueren ende wallen gemaeckt, de selve bestormt ende bespronghen, maer hy werde wel afgheslaghen. Oock heeft hy met mineren groot devoir ghedaen, daer die van binnen teghen groeven, de welcke kleyn garnisoen in hadden, alleenlijck eenighe op het casteel, die mede inde stadt verdeelt werden. De borgherye, ende principalijck die van de Religie, stelden haer dapper te weere, ende sloeghen veel stormen af, daer van de Prince van Parmas zyde veel doodt bleven, ende ettelijcke van name. Maer in het leste, als die vande Religie binnen die stadt saghen dat bykants den last alleene op haren hals aenquam, ende de stadt groot ende wijt was, ende dat de borgherye (die noch meest Roomsch Catholijck waren) door eenen Minnebroeder, behendelijck niet alleene kleynmoedich, maer selve tot overgheven opgheruyt werden, soo hebben zy den moet verloren, hoe wel zy brieven van den Hertogh van Anjou uyt Enghelandt kreghen, vol groote beloften van toekomende hulpe ende ontset. Ende het ghene dat men meynde dat de stadt verstercken ende het belech wederstaen soude, heeft Ga naar margenoot+ die van Doornick meest den moet doen verliesen, door misverstant, te weten den Schotschen Colonel Preston is den 27 November met ontrent dertich peerden uyt Meenen vertrocken, ende met een seer groote vromicheydt geslagen door het quartier ende wacht van de Duytschen, ende ontdaen hebbende de bende vanden Prince van Chimay, ende daer van ghekregen dertich ghevanghens, is alsoo binnen de stadt gekomen. Maer zijn vrome daedt ende gheluckige inkomste heeft die van Doornick den moedt gheheel doen verliesen, door dien dat sommige van Prestons volck den Borgheren aengheseyt Ga naar margenoot+ hadden, hoe dat zy met andere te vergheefs geweest waren ontrent Duynkercken, om den Hertogh van Anjou te ontmoeten met zijn krijchsvolck, die zy dochten dat noch niet aengecomen soude zijn. Dese tydinghe dede die van Doornick wanhopen van den Hertogh van Anjous ontset, daer zy op ghehoopt hadden. Hebben over sulcks den Prince van Parma beghonnen ghehoor te gheven, die haer veel schoone conditien hadde laten aenbieden, midts dat hy oock grooten noodt ende ghebreck in zynen Legher hadde van alderhande dinghen, als ghelt, victalie, ende andere noodtsaeckelijckheden, alsoo het eenen natten Winter was, waer door de soldaten onwillich, ende vol sieckten ende ghebreken waren, de stadt oock sterck zijnde, lichtelijck tot de komste der Fransoysen die belegheringhe hadde moghen wederstaen. Maer mits Ga naar margenoot+ de groote onwillicheydt van een groot deel van die van binnen, isser een accoordt, dat redelijck was, ghetreft, den 29 Novembris.]
In het lant van Tournaisis op de Schelde is gheleghen Mortaigne, welck eertijts een vernaemde ende treffelijcke stadt is geweest: maer werdt verdorven gheduerende de oorloghe van Vranckrijck ende Vlaenderen; ende is ten lesten ghebracht tot een dorp, hebbende een sterck Slot tot bescherminghe. Niet te min Keyser Karel de vijfste wederom inghenomen hebbende de stadt van Doornick, heeft dese sterckte doen afwerpen: alsoo dat het niet meer en is. Ende Mortaigne is gantschelijck een dorp gheworden, liggende drie mylen van Doornick, toebehoorende zynen besonderen Heer, de welcke nu ter tijdt is H. Philips van der Gracht, de welcke oock Heer is van Meessene, een seer edel ende deuchdelijck Edelman. In het selve landt van Tournaisis is het schoon dorp van Sint Amand, met poorten, vesten ende graven ghelijck een stadt, gheleghen op den waterstroom de Scarpe: ende dit dorp is vier mylen van Doornick. Hier is een schoone ende rijcke Abdye, een van de rijckste van Vlaenderen. De Abt is Heer van der selver plaetsen ende vanden byvanck soo wel in het wereldtlijck als in het gheestelijck. Ter tijdt als ick dit schreef is de Heer van Montigny Ridder van het gulden Vlies gheweest Gouverneur van den staet ende heerlijckheydt van het Tournaisis, van weghen des Conincks van Spangien. |
|