Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

[p. 114]

De beschryvinghe der Stadt Maestricht.

⁺ DE stadt van Maestricht, niet teghenstaende dat andere daer tegen schryven, houdt haren ouden naem welck eygentlijck te segghen is, de passagie ofte vaerdt over de Mase, want men vaert hier over dese Riviere, ende is deshalven naemaels in Latijn geheeten Trajectum Mosae dwelck soo veel te seggen is als Maestricht: ende oock Trajectum superius; tot onderscheydt van Trajectum inferius, dat is Vtrecht, op d'uyterste palen van Hollandt. Dese stadt is seer wel gheleghen ⁺ op den voorseyden watervloedt die daer door loopt, van den eenen waterkant tot den anderen: waer af Cornelius Tacitus vermaen maeckt.

Byv. [Responderende op d'ander zyde op de vlecke Wijck, wel sterck als een kleyn stadt.]

Dese stadt is van Luyck gheleghen vier mylen, seer groot, oudt ende sterck, met schoone ende goede huysen. Hier zijn twee Hooftkercken, ⁺ d'eene daer de Koninck als Hertogh van Brabandt Canonick is, ghewijdt ter eeren van Sint Servaes die aller eerst dit volck tot het Kersten gheloove ghebracht heeft, ende is daer d'eerste Bisschop gheweest, bedienende het Bisdom ende zynen dienst met sulcke heylicheydt ende soo veel miraklen, dat hy met rechte den naem van eenen heylighen Sant heeft ghekreghen: ende desen gheluckighen Prelaet is ghestorven in het jaer 395. De twintichste ende leste Bisschop van Maestricht is gheweest Sint Lambrecht, die aldaer gemartyriseert werdt. Deshalven Sint Hubrecht vertoorent door des volcks ondanckbaerheydt ende wreedtheydt, heeft daer ⁺ nae, met des Paus van Roome ghesach, de weerdicheydt des Bisdoms te Luyck ghebracht, in't jaer 1210: soo hier nae verklaert sal worden. In de voorseyde Sint Servaes kercke is veel oudts Heylichdoms van onsen Heere, onse Vrouwe, ende andere Heylighen, welck met groote ende hoochtydighe ceremonien in seker tyden ende gheleghentheden getoont wordt. D'ander Hooftkercke is onser Vrouwen ter eeren ghewijdt. Voorts is hier ⁺ het seer edel ende heerlijck Convent die Bissen ghenoemt, der Duytscher Ridderen van d'orden der Heyligher Maeght Maria van Hierusalem, groot ende wijdt ghenoech om't Hof van eenen machtigen Landtvorst te herberghen. Maer aenghesien dese seer treffelijcke Broederschap der Duytscher Natien eygentlijck aengaet, waer af dit landt een groot ⁺ lidt is, ende vier seer vermaerde Conventen hier heeft, den welcken veel casteelen, dorpen ende heerlijckheden binnens lands toebehooren: soo en sal met qualijck voegen, in't kort wat te vertellen van den oorspronck, voortganck ende teghenwoordigen staet der voorseyde Broederschap. Maer tot meerder verstant van dese saecke, ende van meer andere daer aen hanghende, is wel van noode de rede wat hoogher te nemen. Soo seg ick dan dat eer de Kerstenen Hierusalem ghewonnen ⁺ hadden, in't jaer 1099 d'Italiaensche Cooplieden van d'ongheloovighe Vorsten verkreghen hebben te mogen bouwen in dese stadt een Kercke ter eeren van onse lieve Vrouwe: maer daer naer in stede van eene, hebben zy twee Kercken met twee Kloosters getimmert, d'een voor mans ende d'ander voor vrouwen: welcke Conventen onderhouden werden van de vreemdelinghen die uyt devotie te deser plaetsen quamen. Tot dese Conventen is daer nae ghemaeckt een Hospitael ofte Gasthuys ⁺ van Sint Jan, waer in bequame gheestelijcke mannen als bewinders werden ghestelt, om de arme Kersten menschen te helpen ende te besorghen, welcke geestelijcke mannen van den Patriarck der selver plaetsen op de rechte zyde met een wit kruys gheteeckent werden, ende Hospitaliers genoemt: ende uyt dit arm ende slecht beghinsel heeft d'orden der Broeders ende Ridders van Sint Jan den oorspronck ghenomen: ende want zy door heur verdiensten Gode aenghenaem waren, (als wel ghelooflijck is) zijn metter tijdt soo machtich geworden, dat zy onder ander vrome daden, het Eylandt van Rhodes met ⁺ geweldt van wapen den Sarasynen hebben afghenomen, in't jaer 1308: ende hier door den tytel van Rhodesche Ridders ghekreghen. Welck Eylandt zy daer nae Ridderlijck hebben ghehouden ende beschermt, tot dat zy ten lesten van den Soldaen Solyman, den Turcschen Keyser, met een wonderlijc sterck crijchsheyr beleghert zijn gheworden, ende hebben den gheweldighen storm wel ses maenden lanck wederstaen: maer want zy gheen onderstant en kreghen van d'ander Kerstenen, die met verderffelijcke inlandtsche oorloghen verwerret ende bekommert waren: hebben door noodtdwanck, ende oock verraden wesende, ten langhen lesten dese plaetse overghegheven ende verlaten, in't eynde van het jaer ⁺ 1522. Aldus is met groote schade ende schande des Kerstenrijcks, ons blockhuys ende beschermsel van Orienten jammerlijc verloren. Voort soo dese Ridders in Italien waren ge-

+ Waer van Maestricht den naem neemt.

+ Maestricht ghelegen op de Mase.

+ Maestricht eertijts een Bisdom, ende wie de eerste Bisschop daer van was.

+ Op wat tijt den stoel van Maestricht overgestelt tot Luyck.

+ De Commanderye van Bissen tot Maestricht.

+ Nederlant begrepen onder de orden der Duytschen.

+ Wanneer dese orden oorspronck ghenomen heeft.

+ Broeders van het Hospitael van Sint Jan te Jerusalem.

+ Rhodes inghenomen door de Cruysheeren van Sint Jan.

+ Wanneer Rodes ingenomen by de Turcken.

[p. *42-*43]

Traiectvm ad Mosam.

[p. 115]

⁺ komen, hebben binnen luttel jaren van den Keyser Karel de vijfste verkreghen het Eylandt van Malta, gheleghen tusschen Sicilien ende Afrijcken, daer zy nu ter tijdt heur wooninge noch vast houden, dagelijcks met lof ende eere strydende voor het heylich Kersten gheloove. Ende nu lestleden in het jaer 1565 hebben hen seer vromelijck ter weere ghestelt tegen den verwoedden ende grouwelijcken aenstoot des Turcschen Keysers, grootelijck tot verlies ende schade van zijn crijchsheyr, alwaer Dragut Rais zynen Generael verslaghen werdt, ghelijck in onse Commentarien besonderlijck verklaert wert. Raphael ⁺ Volaterranus een wel vermaert Schryver, schrijft in zynen 21 boeck, dat dese Ridders van Rhodes ende van Sint Jan, van Sint Augustijns orden zijn: het selve segt Hieron Pauwels oock in zynen boeck vande Kercke: Maer heurlieder gheestelijcke belofte ende verbindinghe en belet hen niet te komen in d'erffenisse van heur verstorven goeden, mits dat zy buyten de werelt niet en zijn: maer alleenlijck en moghen niet houwelijcken, ende hebben van heur rechte verstorven erffelijckheyt alleenlijck het by leven, sonder anderen eygendom: want zy zijn wel versien met genoechsame Commanderyen ende anderssins tot onderhoudinghe heurs levens: alsoo dat d'eyghenschap seeckerlijck wederom komt tot de naeste vrienden vanden bloede, gelijck de welgheleerde ⁺ Papon in zijn vermaert stuck van Arresten, in den eersten tytel des 21 boecks, verklaert by veel vonnissen ghewesen te zijn. ⁺ Diesghelijck is oock ontrent het jaer 1128 in de selve stadt van Hierusalem ingestelt de edele ordene der Ridderlijcker Templierbroeders; waer af d'overste hoofden zijn geweest Hugo Pagan ende Godevaert van Sint Alexander. Dese woonende op een besonder oordt van den Tempel, zijn vanden Patriarck Templiers ghenoemt, ende met een root kruys ⁺ gheteeckent: heurlieder meyninghe ende last was, de pelgrims die daer quamen, te helpen ende te beschermen: ende zijn deshalven metter tijdt tot hooghe eeren, ende tot machtigen staet ende graedt ghekomen.

Maer ten eynde van twee hondert jaren, ⁺ in sommige ketteryen, ende voorts in veel andere schandelijcke ende vuyle ghebreken ghevallen zijnde (soo men seyt) werden ten lesten ter tijdt van Clemens de vijfste Paus, ende Keyser Albert van Oostenrijck, al tseffens over al om den hals ghebracht, ende gantschelijck vernielt, ende heur rijckdommen ende goeden (of een deel daer van) den voorseyden Ridderen van Rhodes ghegheven. Onlangs nae de stichtinghe ende insettinghe der orden van de Templiers, is oock (ghelijck Paulus Emilius ende Polydorus Virgilius schryven) in de voorseyde stadt van Hierusalem de ordene van de Duytsche Ridders ende Broeders van onse Vrouwe inghestelt gheweest, welcke vermenght is met de selve religie ende meyninghe van d'ander twee voorseyde ordenen: want dese ontfanghen ende besorghen oock d'arme pelgrimmen, maer alleenlijck die van heur natie zijn, ende beschermen het heylich Christen gheloove met macht van wapen.

D'eerste insetter ende stichter van dese Broederschap ⁺ is een Duytsch gheweest, maer van zynen naem noch zijn vaderlandt en vindt men gheen bescheet, de welcke na dat de Kerstenen de stadt van Hierusalem ghewonnen hadden, daer is gebleven met sommighe van zynen volcke: hy was ghehouwelijckt ende rijck van goede: seer medelydende ende behulpich zynen landtslieden die dagelijcks uyt devotie het heylich graf quamen besoecken, ende de spraecke ende het landt niet en kenden, den welcken hy goedertierlijck zijn goedt ende zijn huys verleende: heeft oock tot desen huyse een cappelle doen bouwen ter eeren van de Maecht Marie: daer na zijn allengskens ⁺ tot dit huys ontallijcke veel Kerstenen gekomen, om d'arme te helpen, ende om't Kersten geloove te beschermen, ende werden geheeten onser Vrouwen Ridders, ende van heuren Patriarck gheteeckent met een swart kruys op heur witte kleederen. Hier nae seer machtich van ghetale ende van goede gheworden zijnde, hebben onder malkanderen eenen grooten Meester ghemaeckt, ende ten eersten een ordinantie inghestelt, dat geene in heur Broederschap ontfanghen en souden worden dan Duytsche, ende edel van gheboorte, op conditie ⁺ ende bespreck onder andere, altijdt gereedt te wesen hen te stellen in alle perijckel tot bescherminghe des Heyligen Cruys, ende daer voor vromelijck te stryden. Zy dragen al t'samen baerden, behalven de ghene die Misse doen: ende lesen in stede van de ghetyden, den Vader onse, noch en behoeven niet gheleert te wesen. Dese heure insettingen voor loffelijck ghehouden ende bevesticht zijn by macht des Roomschen Paus. Dese Ridders, na dat de ⁺ stadt van Ptolemaide oft Palestina verloren was, inde welcke zy na het innemen van Hierusalem, gheschiedt door Saladinum, geweken waren, zijn met seer groote menichten in Duytslandt gekomen: ende hebben met heur wapen ende vromicheydt het landt van Pruyssen aen de Oosterzee ghewonnen ende inghenomen: d'afgoderyen aldaer te niete gebracht, ende den waerachtighen Goodsdienst inghestelt, met krijchs gheweldt, het selve landt beseten tot desen tijdt toe: heur groote Meester zijn huys houdende in de stadt van Marienborg, die zy selve gesticht hebben op den vloet Wixel, ende met sulcken naem ghenoemt ter eeren van de Maecht Maria, daer zy Ridders af zijn. Daer nae doen zy seer machtich waren gheworden van state, landt ende rijckdom, hebben ten lesten drie groote Meesters vercoren, waer af d'een in Duytslandt, d'ander in Lieflandt, ende de derde als overste ende ⁺ hooft over de gantsche ordene, in Pruyssen zijn Hof was houdende. Zy waren tot sulcke macht ghekomen, dat zy met veel groote Vorsten mochten vergheleecken worden: soo dat zy dickwils door twist om de palen van den lande gheweldichlijck tegen den Koninck van Polen te velde zijn gecomen, ende hebben

+ Karel de vijfde geeft Malta den Cruysheeren.

+ Volaterran. lib. 21. Anthropologiae.

+ Papon.

+ Wanneer de Orden van de Templiers ingestelt is.

+ Welck den last der Templiers is.

+ De Templiers omgebracht ende gheruineert, ende wanneer.

+ Den naem des Autheurs vande Duytsche orden onbekent.

+ Hoe de orden vande Duytsche beghin ghenomen heeft.

+ Statuyten van de orde der Duytsche.

+ Zy laten de stadt Ptolemais, ende komen in Duytslant.

+ Grootmeester van Pruyssen, Hooft van de Duytsche Ridders.

[p. 116]

hem menighe nederlaghe aenghedaen, altijdt bereedt ende ghewillich, waer dattet van noode was, alle heur goedt ende heerschappye in ⁺ d'oorloghe te waghen. Maer daer nae by onsen tyden, naedemael hoovaerdye ende hoocheydt, voorts oock tweedracht ende eergiericheydt (welcke vergiftelijcke pesten der staten ende der menschen zijn) onder henlieden begost hebben te oorloghen, zijn zy haestelijck ende lichtelijck swack ende krachteloos gheworden: soo dat zy lestmael teghen Casimirus ⁺ Koninck van Polen strydende, den slach hebben verloren met groote nederlaghe ende moort van heuren volcke: ende zijn eyndelijck bedwongen den selven Koninck trouwe ende hulde te sweeren, ende als zyne Leenmannen onder hem te staen. Daer naer in't jaer ⁺ 1511 is Albrecht Marckgrave van Brandenborg tot Groot Meester verkosen, de welcke want hy jonck, grootsch ende hooghmoedich was, en heeft Koninck Sigismonden, die nae zijns vaders Casimiers doodt tot de kroone quam, niet willen sweeren noch hulden: waer uyt een grouwelijcke oorloghe tusschen hen ghesproten is, die geduert heeft tot het jaer 1521: ten welcken tyde bestant van vier jaren gemaeckt werdt. Daer en tusschen heeft dese Groote Meester Albrecht vlytighe neersticheydt gedaen om van den Keyserrijcke hulpe ende bystandt te krygen, ende is selve in persoone op den Rijcksdagh te Norenberg ghekomen, om zijn saecke den Vorsten te bevelen: maer siende ten lesten dat Duytslandt seer becommert was met d'oorloge tusschen den Keyser ende den Koninck van Vrancrijck, ende met des Turcks overkomste in Hongaryen, daer en boven oock met den Boerenkrijch, ende dat hy daer niet en kost uytgherichten, moghelijck hier door een oorsaecke nemende, heeft met den voorseyden Koninck van Polen verdrach gedaen als Leenman, veranderende ⁺ den staet ende de religie, ende Luthers leeringhe ende wyse aennemende. Hier mede heeft hem de Koninck voor het ampt van Groot Meester, ghemaeckt Hertoghe van Pruyssen: ende korts daer nae te houwelijck ghenomen hebbende des Konincks van Denemarcks dochter, Dorothea ghenoemt: is ⁺ de gantsche Duytsche orden teghen hem opghestaen: ende hoe wel hy Pruyssen in besittinghe hiel, ende de bescherminghe van desen machtigen Koninck hadde, hebben hem nochtans den tytel ende d'authoriteyt van Groot Meester afgenomen, ende in zijn stede Wouter Cromberg verkoren, hem op alle Rijcksdaghen van Duytslandt verklaghende, ende recht daer over begheerende van den Keyserrijcke: waer teghen hy hem schriftelijck naer zijn meyninghe, voor alle de wereldt verontschuldichde ende verantwoorde. Maer eyndelijck is by vonnisse des Keysers ende der Keyserlicker Cameren, in't jaer 1532 swaerlijck ⁺ ghebannen ende uytgheseght, ende wederspannich tegen het Rijck verklaert: maer dit vonnisse is niet seer te wercke ghestelt geweest: noch Albrecht en heeft daerom niet ghelaten dese edele Broederschap te vervolghen, ende heur goeden tot zynen ghebruycke te nemen, soo hem best moghelijck is gheweest. In desen staet is nu teghenwoordichlijck de Duytsche orden van onse Vrouwe ghestelt: is niet te min noch seer machtich: want in Lieflandt, ende in Hoogh ende Nederduytslandt besitten zy seer veel steden, sloten, dorpen ende landtschappen. Ende houden nu ⁺ ter tijt heur meeste Hof in de stadt van Merghendal, in Franckelandt: ende heur Groot Meester voert den naem ende tytel, Wolffer van Goods ghenaden, Administrateur in Pruyssen. Nu willen wy wederom op onse rede van Maestricht komen: ende alsoo seg ick dat dese stadt twee Heerlijckheden heeft: ⁺ het een deel besit Koninck Philips als Hertoch van Brabandt, ende het ander de Bisschop van Luyck: welck Bisschops deel (gelijck Jan Placence schrijft) in ouden tyden ghegheven is gheweest te leene den voorseyden S. Servaes van Graef Pore van Leuven, om dat hy hem eenen vuylen verrotten stanck uyt den neuse genesen hadde: ende soo naemaels desen Bisschops stoel te Luyck gebracht is gheweest, hebben dese Bisschoppen het besit van dit deel van Maestricht gehouden. Aldus zijn nu ter tijdt in dese stadt twee ghebieden ende twee bancken van rechte, sonder eenighe merckelijcke scheydinge van uyterste palen, soo dat zy in desen ghevalle, om elck zynen Heere te kennen, hen aldus schicken: Van ouden tyden af wordt den moederlijcken ⁺ stam ghevolght: te weten, indien ghy een huysvrouwe trouwt in eenich van dese twee ghebieden, het zy des Konincks oft des Bisschops, soo sullen uwe kinderen onderdaen zijn eenen van dese twee Heeren, daer de moeder onder behoort te staen. Ende de vreemdelingen die in dese stadt komen woonen, moeten ten eersten daghe verklaren onder wat Heerlijckheydt zy leven willen, 'tzy Konincx oft s'Bisschops: ende daer onder worden zy ontfanghen ende ghehouden. Niet te min de ⁺ Hertogh van Brabandt is Overheer van de gantsche stadt, ghelijck hy verscheydenlijck met de daedt betoont: onder ander doet hy alleen daer munte slaen: ende doet t'zyner eerster inkomsten (gelijck in d'inkomste van zijn eyghen steden) ghenade ende gratie den misdadighen, wederspannighen ende ghebannen ⁺ uyt Maestricht, de welcke dan met hem in de stadt komen, hen houdende achter aen den steert van zijn peerdt, oft oock als den hoop groot is, aen een koorde aen des peerts steert ghebonden. Het is waer dat aengaende d'overheydt ende het ghebiedt van Maestricht, zijn gheweest, ende zijn oock noch verscheyden gheschillen, ende oude ende nieuwe uytstaende twisten tusschen den Hertoghe van Brabandt ende den Bisschop van Luyck, die noyt gheheelijck by vonnisse gewesen en zijn gheweest: maer mijn meyninghe en is geenssins yet te schryven tot achterdeel van partyen, deshalven my bedragende aen de rechtveerdicheydt der saecken. Van Maestricht zijn gheboren gheweest Mattheus Herben,

+ De eergiericheydt bederft de Duytsche Ridders.

+ Oorloghe van die van Pruyssen teghen den Koninck van Polen.

+ Albrecht van Brandenborg Groot Meester van Pruyssen.

+ Albrecht verlaet de Catholijcke Religie.

+ De Duytsche Ridders staen op teghen Albrecht.

+ Albrecht gebannen op den Rijcksdagh.

+ Waer nu het Hof van de Duytsche Ridders is.

+ Twee heerlijckheden binnen Maestricht.

+ Voordeel der vrouwen tot Maestricht.

+ De Hertoch van Brabant is Overheer van Maestricht.

+ Hoe de gebannen weder geroepen werden ter inkomste des Princen binnen Maestricht.

[p. *46-*47]

LIRA elegans et amoenum Brabantiae Opp. adeo Vt muliorum huius tractus nobilium in ocio degentium, a curis & turba iucun diβimus sit receβus.

[p. 117]

⁺ Geeraerdt van Marbais, ende Matthijs Mine, hooghgheleerde mannen ende schryvers van veel boecken, ghelijck Trithemius in sonderheydt verklaert.

⁺ Ontrent een half myle van Maestricht by de Mase, staet eenen grooten, schoonen ende lustighen bergh, met een fraey casteel boven op't hooghste, seer genoechelijck om veel landouwen van verre te sien: op het midden des berghs is een Klooster van Sint Franciscus orden, wel versien ende onderhouden met geestelijcken dienst. Het is een wonderlijc werck dat het landt boven op desen berch soo vruchtbaer is van fruyt, boomen, allerley graen ende saedt, ende binnen soo vol van saechte, savelachtighe ende weecke steenen, die men lichtelijck kan wercken: van welcken altijdt seer groote menichte uytghegraven wordt, maer soo gheschicktelijck, tot behoudenisse van den bergh ende van de arbeyders, dat zy seer diepe, langhe, kromme ende sorghelijcke weghen ende straten maecken: ende soo gherieffelijck, ghelijck met der daet blijct, om den steen uyt te halen ende tot in het schip te trecken, dat de ghene die't niet ghesien en hadde, gheenssins en soude connen ghelooven noch verdencken: ende wordt van daer te water gevoert in veel landen, grootelijc tot profijt van desen volcke.

Byv. [Maestricht heeft wel gheprospereert tot dat de Nederlandtsche troublen begonnen, ende dat zy met garnisoen, als een stadt op passagie gheleghen, is ghehouden gheweest by den Hertogh van Alva, ende d'ander Gouverneurs. Ende nae dat den grooten Commandeur ghestorven was, de mutinerende Spanjaerden, quamen uyt Zeelandt nae Brabandt, alles in roere stellende ende allen moetwil bedryvende, waer door zy vyanden des landts verklaert werden: zy toonden haer oock vyandelijck teghen die ⁺ van Maestricht, als zy den 20 Octobris 1576 behendelijcken in dese stadt gheraeckt zijnde: aldaer een groote moordt deden, plonderende ende roovende de selve, ende den borgheren grooten overlast doende, ter tijdt toe, dat haer oock gheboden werde, by tractate met Don Johan daer uyt te vertrecken, met den anderen Spanjaerden, die nu al in't marcheren waren om uyt den lande te gaen. Maer die vreemde garnisoenen vertrocken zijnde, ende Maestricht als eenen sleutel des landts beset met andere garnisoenen, houdende mette Staten, heeftse de Prince van Parma in't jaer 1579 strenghelijck ⁺ beleghert. Daer waren binnen thien hondert soldaten, ende ontrent twaelf hondert weerachtighe borghers, zijnde van natueren strijdtbaer volck: Maer haer beste hulp waren ontrent twee duysent landtlieden, die daer waren in gheweken, dese dienden om te graven ende schanssen te maecken. Dese t'samen hebben soo gheweldighen belech wederstaen, als niet vele in alle dese oorloghen ghesien en is gheweest. Parma maeckte terstondt twee brugghen over de Mase, ende beschoot de stadt met 54 stucken gheschuts. Het garnisoen van binnen queet hem seer wel, ende dede den Prince veel afbreucke, ende wederstondt kloeckelijck vele stormen. Maer de Prince van Parma volherde in't belegh, ende ghemerckt het ontset niet te wege gebrocht en konde werden, ende den vredehandel tot Ceulen, daer zy op hoopten, niet voort en ghinck: soo is de stadt den 29 Junij 1579 meer door listen ende met eenen stillen storm, als met ⁺ groot gheweldt inghenomen, ende die vrome soldaten grooten wederstandt drie uren lanck doende, werden meest al verslaghen, ende die stadt ende borgherye nu voor de tweede mael geransonneert. Dit is oock een bloedige overwinninghe voor Parma gheweest. Want daer den kloecken Heere van Hierges doot bleef met veel andere. Sint is dese stadt met sterck garnisoen beset gheweest, waer door zy seer bedorven is ende qualijck ghetracteert. Daer zijn oock diversche reysen aenslaghen te vergheefs op ghemaeckt gheweest.]

Laet ons nu d'ander smalle ende kleyne besloten steden vervolghers stellen, naer onse voorghehouden ordinantie.

+ Treffelijcke mannen gesproten van Maestricht.

+ Eenen bergh by Maestricht, daer schoone steenkuylen zijn.

+ Maestricht inghenomen ende gheplondert van de Spanjaerden.

+ Belegeringhe van Maestricht.

+ Maestricht wordt van Parma geweldelijcken ingenomen.