|
| |
| |
| |
Verklarende woordenlijst en vertaling van gedichten
| A boy disi, Maharani, o go tron wan bigi èn koni man |
= |
Deze jongen, koningin, wordt een groot en wijs man. |
| Adyayna |
= |
De andere benaming voor tigri, één der Kromanti broers. |
| Afaka |
= |
Schrift zoals die zich in Suriname ontwikkeld heeft, bestaande uit arabisch lijkende lettertekens. |
| Agida |
= |
Drum die bij bepaalde winti-ceremoniën wordt gebruikt. Wordt liggend met stok en hand bespeeld. Lengte anderhalf tot twee meter. |
| Akantamasi |
= |
Een bosgeest die drie verschijningsvormen heeft. 1. Als nest van houtluizen. 2. Als slingerende liaan. 3. Onder de grond levend, waarbij uit de grond een voorwerp als een luchtkoker steekt. |
| Akolongo |
= |
Klederdracht zoals die zich in het Marowijne gebied ontwikkeld heeft. Aanvankelijk een lange jurk, die op de Afrikaanse dashiki lijkt. In de moderne tijd een tweedelig kostuum bestaande uit lang hemd tot op de knie en een broek van dezelfde stof vervaardigd. |
| Anana |
= |
De Schepper. |
| Aneysiwwiri |
= |
Kruid met magische eigenschappen. |
| Angisa |
= |
Hoofddoek. |
| Apinti |
= |
Drum |
| Apresina |
= |
Sinaasappel. |
| Bana |
= |
Banaan (ook wel genoemd bakbanaan). |
| Bita kasaba |
= |
Bittere cassave. |
| Bofrumeti |
= |
Vlees van de buffel. |
| Bonu-uma |
= |
Waarzegster (genezeres) |
| Botro |
= |
Boter. |
| Brasa |
= |
Omhelzing. |
| |
| |
| Bredebon |
= |
Vrucht van de broodboom. |
| Dawet |
= |
Een drank die koel geserveerd wordt. |
| Dhool |
= |
Drum uit India afkomstig. |
| Diya |
= |
Hert. In Suriname komen drie soorten voor. |
| Dresiman |
= |
Eén van de benamingen voor medicijnman. |
| Dyamuwin |
= |
Dyamu is een bes. Bessenwijn. |
| Dyarusu sturu |
= |
Stoel met vierkante zitting, opgemaakt met koper en draaiwerk. |
| Edeman |
= |
Hoofdman. Hier bedoeld als directeur. |
| Eksikuku |
= |
Eiercake. |
| Èle |
= |
Teamspel welke door zowel jongens als meisjes wordt gespeeld. Een team heet krijgers, het ander team heet renners. De krijgers moeten achter de renners aangaan. Wanneer alle renners zijn gevangen, worden de rollen omgekeerd. |
| Fisisupu |
= |
Vissoep. |
| Fositen tori |
= |
Een verhaal uit het verleden. |
| Futuboy |
= |
Loopjongen (ondergeschikte). |
| Grantangi |
= |
Bedankt. |
| Gron |
= |
Grond (Aarde). |
| Gronposren |
= |
Een kruid welke gebruikt wordt bij verstuikingen en zwellingen van lichaamsdelen. |
| Gugri |
= |
Versnapering |
| Hansa kil |
= |
Spel dat vooral door meisjes wordt gespeeld. De deelnemers vormen een kring. Degene die aan de beurt is, neemt in het midden plaats en moet door allerlei grimassen proberen de anderen aan het lachen te brengen. Wie lacht, moet uitvallen. Degene die als laatste overblijft mag het nu proberen. Of krijgt op een andere manier een beloning. |
| Hey |
= |
Haas. |
| Heygron Aboma |
= |
Grote aboma (worgslang) die veelal op het droge leeft. |
| |
| |
| Kabasa |
= |
Percussie-instrument van Afrikaanse origine. |
| Kabra |
= |
Vooroudergeest van iemand die langer dan 50 jaren geleden is overleden. |
| Kakafowru |
= |
Haan. |
| Kakaw |
= |
Cacao. |
| Kankantri |
= |
Woudreus. Een der grootste en hoogste bomen in Suriname. |
| Kanpu |
= |
Hut met meestal een dakbedekking van gevlochten palmachtige bladeren. Er komen verschillende bouwstijlen van deze hutten voor. |
| Karu |
= |
Mais. |
| Kasaba |
= |
Cassave, een aardvrucht. |
| Kasiri |
= |
Drank welke bereid wordt uit o.a. geraspte bittere kassave. |
| Kayman |
= |
Kaaiman (het spel van de laba, kapuwa en kayman is een spelletje welke in het water gespeeld wordt). |
| Keduwaman Keduwanpon |
= |
Uitdrukking die gebruikt wordt voor God de Almachtige in de winti-filosofie er -religie. |
| Kibri |
= |
Een spelletje gespeeld door kinderen (verstoppertje). |
| Koni |
= |
Wijsheid (kunnen) |
| Konsakawiwiri |
= |
Kruid dat o.a. gebruikt wordt bij ontsteking van de ogen. |
| Kownu oso |
= |
Uitdrukking om aan te geven dat men hetraden opgeeft. |
| Korsuwiwiri |
= |
Een kruid met koortswerende eigenschappen. Ook heerlijk als thee. |
| Krabasi |
= |
Kalebas. |
| Kromanti |
= |
Een der wintis binnen het wintipanthenon; een winti van de lucht. |
| Kromantiwwiri |
= |
Kruid met magische eigenschappen. |
| Kunbu |
= |
Bosvrucht waarvan een soort cacao bereid wordt. |
| Kuneti, kuneti |
= |
Goedenavond, goedenavond |
| ala mala |
= |
iedereen |
| |
| |
| Kwakwabangi |
= |
Een bank die als muziekinstrument wordt gebruikt. Vnl. in de kawina-muziek. |
| Kwikwi-pepre-watra |
= |
Soep bereidt met de kwikwi (vis). In de soep wordt extra peper gedaan, vandaar de naam peperwater. |
| Laytori(raytori) |
= |
Raadsel. |
| Lukuman |
= |
Helderziende, die ook wel als traditionele medicijnman funktioneert. |
| Maharaja |
= |
Koning (lett: grote koning. ‘Maha’ staat voor groot). |
| Maharani |
= |
Koningin. |
| Maraka |
= |
Een percussie-instrument. |
| Monki-Monki |
= |
Capucijner aap. |
| Nagara |
= |
Traditionele dans vanuit India naar Suriname overgebracht. Maar ook de benaming van het muziekinstrument welke bij deze dans gebruikt wordt. Het instrument bestaat uit twee grote drums die aan één zijde zijn bespannen. |
| Nanga Makandra |
= |
lett.: met elkaar oftewel gezamenlijk. |
| Napi |
= |
Aardvrucht. |
| Omu |
= |
Oom. |
| Opete |
= |
Eén der broers van de Kromanti, voorgesteld als aasgier. |
| Owrukuku |
= |
Uil. |
| Padi |
= |
De ongepelde rijstkorrel. |
| Pakira |
= |
Bosvarken. |
| Pandit |
= |
Leraar of priester bij het hindoeïsme. |
| Pangi |
= |
Lendedoek. |
| Penba |
= |
Witte aarde die o.a. bij verschillende winti ceremonieën wordt gebruikt. |
| Perun perun mi patron |
= |
Een aftel-spelletje |
| Piki |
= |
Antwoord. Hier bedoeld als antwoord van het koor, nadat de voorzangar een lied heeft ingezet. |
| Pingo |
= |
Bosvarken. Leeft in groepsverband van ongeveer honderd dieren. |
| |
| |
| Piyayman |
= |
Medicijnman, die werkt volgens indiaanse tradities. |
| Plauri |
= |
Versnapering. |
| Podosiri |
= |
Vrucht die net als kunbu gebruikt wordt als drank bij maaltijden. |
| Pondo |
= |
Een vierkante boot, speciaal voor vrachtvervoer. |
| Ppa-sneki |
= |
Tapijtslang. |
| Pranpran |
= |
Overdreven opgemaakt. |
| Prapi |
= |
Aarden kom, die door Indianen wordt vervaardigd. |
| Puwema |
= |
Gedicht. |
| Raj |
= |
Prins (uitspraak: Ratsj) |
| Sabilo |
= |
Sranantongo voor reus. |
| Sanbora |
= |
Een grote trom, die met name bij de indiaanse muziek wordt gebruikt. |
| Sangrafu |
= |
Kruid met magische eigenschappen. |
| Sekaw |
= |
Zeekoe. |
| Smeriwwiri |
= |
Kruid met magische eigenschappen. |
| Sneysitaya |
= |
Chinese tayer, een aardvrucht. |
| Streylibi |
= |
Een leven gebaseerd op onderlinge wedijver |
| Susa |
= |
Zang- en dansspel |
| Sweri |
= |
Eed of verbond. |
| Switi ptata |
= |
Zoete patat. |
| Syesi |
= |
Rijtuig door één of meerdere paarden voortgetrokken. |
| Tabla |
= |
Drums bestaande uit een set van twee. Uit India afkomstig. |
| Tigri |
= |
Tijger. Ook één der Kromanti-broers. |
| Tikipaw |
= |
Vergelijkbaar met bat-en-bal. De speler die aan de beurt is slaat met een stok van ongeveer 60 cm een stokje omhoog, die de tegenpartij moet proberen op te vangen. |
| Tto |
= |
Kleine diner, bedoeld om de ziel (kra) te versterken. |
| Waktiman |
= |
Wachter. |
| |
| |
| Waray |
= |
Een bosvogel die, net zo groot kan worden als een middelgrote kip. |
| Watradagu |
= |
Zeehond. |
| Winti |
= |
Lett. Wind. De toestand van begeesterd zijn. |
| Wroko... lespeki makandra, strey. Fu pusu Boslanti go na hey |
= |
Arbeiden... elkaar respekteren, strijden. Ter bevordering van Boslanti's ontwikkeling. |
| Yamsi |
= |
Aardvrucht bekend onder de naam van yams. |
| Yeye |
= |
De ‘IK’ in de winti-filosofie en -religie. Wordt ook wel gebruikt als algemene benaming voor de verschillende wintis. |
| Yorkafowru |
= |
Nachtuil. |
[Moeder Nani ging naar de stad]
Moeder Nani ging naar de stad
[Waar in de wereld]
zingen vogeltjes zo schoon
communiceren mens en dier
| |
| |
[Kasyunpit]
verspreid je aangename geuren
jouw smaak blijft nog lang in de mond
jouw vlek blijft lang onuitgewist
zal ik een stevig kruidenbad bereiden
nadat je mij hebt verzadigd
zal ik een leuke hanger maken
voor mijn ketting van veters
[Speel mij de susa]
als het luiden van een bel
als het luiden van een bel
| |
| |
gelijk het luiden van een bel
[Een waaier]
ik zal de aarde bewaaieren
ach, laat mij de aarde bewaaieren
[Moeder Tobose]
om de aarde te bewaaieren
|
|
Auteursrechtelijk beschermd