Hoe hoort het eigenlijk?

Gastvrijheid.

Al diegenen, die gasten ontvangen of zouden willen ontvangen, dienen één stelregel steevast voor oogen te houden: Gastvrijheid heeft niets uit te staan met welstand.

Zeer ten onrechte wordt door velen gemeend, dat een zekere mate van welstand onontbeerlijk is voor ware gastvrijheid, maar ware gastvrijheid is niet afhankelijk van kwaliteit. Ware gastvrijheid is

[p. 117]

altijd hetzelfde, in het rijkste huis zoowel als in het armoedigste zolderkamertje.

Het is een verkeerde opvatting te meenen, dat men het anderen moet geven ‘zooals zij het gewend zijn’.

Niets in hinderlijker en pijnlijker voor rijke menschen dan bij minder bedeelden tijdens een bezoek de spanning en de onrust te gevoelen, die hun bezoek teweeg brengt en gewaar te worden hoe de gastvrouw kosten heeft gemaakt, die haar budget heel klaarblijkelijk niet dragen kan.

De wensch om toch maar vooral ‘goed voor den dag te komen’ doet menige huisvrouw dwaasheden begaan waarvoor later het gezin moet boeten.

Wanneer menschen met bescheiden middelen een avondje geven, dat past in het kader van hun levensstandaard en zoo'n avondje mislukt glansrijk, dan is dit niet te wijten aan de eenvoudige consumptie, aan het weinig weelderig meubilair, aan het ontbreken van dure dranken, fijne bonbons en andere luxe, maar dan is het te wijten aan hun eigen houding ten opzichte van hun gasten, aan hun zich voortdurend bewustzijn dat er iets - of liever - veel ontbreekt, aan hun gebrek aan rust en moreelen moed, aan hun verkeerde waardetoekenning, die hen ten onrechte doet veronderstellen dat anderen het alleen dáár pleizierig vinden, waar zij hetzelfde comfort en dezelfde versnaperingen vinden, die zij thuis gewend zijn.

Er zijn fijn beschaafde lieden, die met onnavolgbare hoffelijkheid en spontane hartelijkheid een kopje slappe thee en een droog biscuitje met een sprankelende conversatie bieden en het is bij hen en niet bij de gastvrouw waar men overladen wordt met dure lekkernijen en waar de conversatie bestaat uit kwaadspreken-van-anderen, dat de gasten gaarne terugkomen.

Ware gastvrijheid is afhankelijk van persoonlijkheid en niet van persoonlijke middelen.

Het bezoek, waarvan wij verkwikt en opgefrischt terugkomen en waarover wij nog lang napraten is het bezoek waar wij de ware ontspanning vonden, de tegemoetkomende hartelijke belangstelling in onze persoonlijke aangelegenheden, waar wij dingen hoorden, die ons tot nadenken stemden.

De gastvrouw, die niet meer kan aanbieden dan een simpel kopje thee of koffie en een glas limonade zelf toebereid van een sinaasappel, toont begrip van de ware gastvrijheid, zoo zij dit aanbiedt

[p. 118]

met de rustige zekerheid dat het zal worden aanvaard zooals het wordt geboden: in hartelijke vriendschap, als bijzaak en niet als hoofdzaak van het bezoek.

Het druischt tegen alle wellevendheid en goede vormen in, wanneer gastvrouw of gastheer zich voortdurend verontschuldigen dat het bij hen zoo eenvoudig is, dat zij niets anders kunnen offreeren, dat zij hopen, dat de gasten het schamele voor lief willen nemen enz. enz.

Tusschen lieden van opvoeding en beschaving wordt nimmer met een enkel woord gerept over de kwaliteit van de geboden consumptie.

Bezitten de gasten onverhoopt niet zooveel tact en beschaving dat zij hieraan meedoen dan is dit voor de gastvrouw zeer pijnlijk, doch het eenige wat zij kan doen is er het zwijgen toe doen en als het al te bar is met een glimlach zeggen: het spijt mij, dat het U niet smaakt.

In geen geval late zij zich verleiden tot het snel bestellen of laten halen van andere versnaperingen tot het stamelen van verontschuldigen e.d.

Zij, die veel gastvrijheid genieten en niet van alle opmerkingsgave ontbloot zijn zullen alras bemerken dat zij-die-meetellen d.w.z. de menschen uit de hoogere en hoogste kringen allemaal zonder onderscheid hun leven inrichten volgens dezelfde principes, hoe verschillend het uiterlijk vertoon ook moge zijn.

En deze principes houden in: geen slordigheid of nalatigheid in woord, gebaar of uiterlijk. Het personeel, de tafel, de theetafel, het meubilair, de consumptie die geboden wordt, de kleeding, de taal en het gebaar, dat alles ademt een geest van welverzorgdheid en dan doet het er niets toe of het personeel bestaat uit een daghitje-van-14-jaar, of de tafel slechts met het simpelste aardewerk gedekt is, of de stoelen oud en versleten zijn, en de consumptie bestaat uit zelfgebakken cake of een kopje anijsmelk met een kaneel beschuitje.

Behalve de valsche schaamte over eenvoudige omstandigheden, is er nog een andere valsche schaamte, die onervaren gastvrouwen in pijnlijke situaties kan brengen: het is de valsche schaamte, die vreezend ongastvrij te lijken de gasten in de onzekerheid laat omtrent den duur van hun logeerbezoek.

Ervaren gastvrouwen vragen iemand voor het week-einde en voegen er bij: Wij verwachten je Zaterdag a.s. voor de lunch en

[p. 119]

hopen, dat het je mogelijk zal zijn tot Maandag na het ontbijt te blijven.

Dit laat aan duidelijkheid niets te wenschen over en toch doet men het voorkomen alsof het initiatief voor het vertrek in handen van de gast gelaten wordt, terwijl het in werkelijkheid de gastvrouw is, die hier het uur van vertrek bepaalt.

De onervaren gastvrouw vraagt iemand ‘voor het week-einde’ zonder nadere toevoeging. Begint zich Vrijdagmiddag af te vragen of de gast misschien al Vrijdagavond zal komen, verknoeit een ganschen avond met vergeefsch wachten, gaat den volgenden morgen uit en vindt bij verlate thuiskomst een onverzorgde lunchtafel en een pijnlijk verraste gast, die op een dergelijk weinig gracieuse ontvangst niet had gerekend.

Er is ook niets tegen om tot een gast, die onbehoorlijk lang voor een middagbezoek blijft te zeggen: tot mijn groote spijt moet ik over een kwartier afscheid van U nemen.

En als iemand des avonds te lang blijft kan men een wenk geven door te vragen of iemand niet nog iets wil gebruiken.

Een andere verkeerde opvatting van vele gastvrouwen is, dat zij voortdurend met haar gast bezig moeten zijn.

Verreweg de meeste gasten vinden het bijzonder prettig in een vreemde stad eens alleen te winkelen of te wandelen.

Ontvangt een werkende vrouw gasten, dan kan zij dezen tevoren duidelijk maken, dat men elkander behalve aan de maaltijden, absoluut vrij laat. Ieder gaat dus z'n eigen gang, tenzij men afspreekt tezamen iets te ondernemen.

Een ander verkeerd begrip van gastvrijheid is het om verschillende - en zelfs een enkele! - gast(en) op een bepaald uur aan het ontbijt te willen vereenigen.

Vrijheid - blijheid is de prettigste manier en de huisvrouw, die den eersten avond aankondigt: er wordt hier van 8-10 ontbeten, wij wachten niet op elkaar - zal in stilte door hare gasten worden gezegend.

De huisvrouw met weinig of geen personeel kan beter het eerste ontbijt naar de logeerkamer brengen of doen brengen. Dat laat haar beneden de handen vrij en de gasten loopen niet de kans door evt. laat opstaan de gang van zaken te verstoren in de huishouding.

De perfecte gastvrouw zal zich altijd voor de komst van een gast persoonlijk gaan overtuigen of alles in de logeerkamer in orde

[p. 120]

is m.a.w. of er schoone handdoeken zijn, een nieuw stuk zeep, of de afvoer in de waschbak niet verstopt is, of er schoon papier ligt in nachtkastje, toilettafella en kast, of het raam goed sluit en de luiken niet klepperen en de gordijnen goed dichtgetrokken kunnen worden, of de electrische peer wellicht vernieuwd behoeft te worden enz.

Tenslotte zal zij schrijfpapier, inkt, een trommeltje met droge biscuits, wat lectuur en een bloemetje voor haar gast neerzetten; zij zal de prullemand niet vergeten en er zorg voor dragen, dat de gast desgewenscht de logeerkamer kan afsluiten hetzij met een sleutel en als die ontbreekt met een schuifknip. Ten overvloede behoort in iedere logeerkamer een electrische zaklantaarn of een kandelaar met kaars en lucifers voor het geval dat het electrische licht weigeren mocht, wat in ieder huis kan voorkomen.

Zaken, die evenmin in de ideale logeerkamer mogen ontbreken zijn: een klok, die werkelijk loopt (bij voorkeur geruischloos) een kalender en een lijstje van de buslichtingen.

Natuurlijk behoort er voldoende hang- en ligruimte te zijn voor de kleeren van de gast en een voldoende aantal kleerenhangers. Een lampje boven of naast het logeerbed wordt door de meeste gasten hoogelijk gewaardeerd. Gastvrouwen, die ver van treinof tramstation af wonen dienen er voor te zorgen dat er een (eigen of gehuurd) vervoermiddel voor de gast bij aankomst gereed staat.

Het vervoer (naar het station) bij vertrek is voor rekening van de gast.

Wanneer de dochter des huizes een vriendin of de zoon des huizes een vriend inviteert voor een avond- of middagbijeenkomst of voor een week-einde dan is de uitnoodiging gedaan resp. door de dochter of den zoon alleszins voldoende.

Anders is dit echter wanneer vriendinnen (getrouwd of ongetrouwd) van den zoon of vrienden van de dochter geïnviteerd worden.

In dat geval schrijft de moeder als vrouw des huizes de invitatie of voegt enkele woorden toe aan de invitatie door haar dochter of zoon opgesteld.

Tot slot nog een goede raad aan alle gastvrouwen.

Neemt steeds het standpunt in, dat Uw gasten er zijn voor hun pleizier en niet voor Uw genoegen: Onthaal hen niet op Uw zorgen en bezwaren noch op de onderlinge geschilpunten van Uw

[p. 121]

gezin. Wat er ook voor onaangenaams moge voorvallen tijdens het bezoek Uwer gasten, zorgt ten allen tijde dat zij er noch hinder noch last van ondervinden en laat hen onder geen voorwaarde voelen dat zij feitelijk in den weg zijn onder bepaalde omstandigheden.

De ervaren gastvrouw zal geen onderscheid maken tusschen de verschillende gasten, die zij tegelijkertijd om zich vereenigt. Zij zal aan allen even veel aandacht besteden en hen om beurten in het gesprek betrekken.

Nimmer zal zij toonen, dat zij met de een honderd maal liever een gesprek voert dan met den ander en zij zal geen harer gasten toestaan zich van het gesprek geheel en al meester te maken voor langer dan b.v. een kwartier. Door tactvol een ander onderwerp op het tapijt te brengen zal zij aan het gesprek een meer algemeene wending weten te geven.

Het succes van een gastvrouw ligt grootendeels opgesloten in de mate van haar betoonde belangstelling in de aangelegenheden van haar gasten. De gastvrouw, die de moeilijke kunst der ware gastvrijheid verstaat zal (met behulp van notities desnoods) onthouden waaruit de voorkeur en de tegenzin harer gasten bestaat. Door te toonen dat zij dit heeft onthouden bewijst zij den gast een ongezocht en fijngevoeld compliment.

De étiquette eischt, dat bij een diner of avondontvangst de eerst aanwezende d.w.z. de voornaamste of hoogst geplaatste gast het eerste weggaat.

Niemand verlate dus een diner of soirée voordat de eeregasten zijn vertrokken. Is men door dringende omstandigheden genoodzaakt eerder weg te gaan, dan vrage men de gastvrouw hiervoor speciaal verlof. Deze zal op haar beurt de eeregast(en) vragen bedoelde persoon te willen verontschuldigen.

Het is volkomen correct indien de gastvrouw bij een groot diner door den knecht aan de deur tegen de chauffeurs die de gasten brengen, laat zeggen hoe laat zij weer voor moeten zijn om de gasten af te halen.

De knecht zegt dit wanneer hiernaar wordt gevraagd en ook wanneer hiernaar niet mocht worden gevraagd.

Groote diners beginnen om half 8 of kwart voor 8, soms om 8 uur en duren tot tien uur à half elf.