Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

1748A. 1632 maart 1. Aan J. Wtenbogaert.¹

Mijnheer,

Mijn broeders rapport² is conform uE. schrijven. Ick blijve geresolveert liever ongelijck van anderen te lijden dan het mijselve aen te doen; 'twelck ick soude doen soo ick

1 Met bijlage (R.M. van Goens aan Chr. von Mechel, 10 september 1789) gedrukt in Carl Robert Lessings Bücher- und Handschriftensammlung, herausgegeben von ... Gotthold Lessing III, Berlijn 1916, p. 270-271. Beide autografen (Staatsbibliothek zu Berlin, Preussischer Kulturbesitz, Handschriftenabteilung) zijn tijdens de tweede wereldoorlog verloren gegaan. Enkele evidente transcriptiefouten zijn verbeterd: ‘geresolveert’ i.p.v. ‘geresolveer’; ‘'twelck ick soude doen’ i.p.v. ‘E welck ick soude doen’; ‘uit crachte van’ i.p.v. ‘int craehle van’; ‘huisvrouw’ i.p.v. ‘husvrouw’ en ‘haer’ i.p.v. ‘haar’.

2 ‘Mijn broeders rapport’ is niet teruggevonden. Vermoedelijk gaat het om een brief van ‘broeder’ Nicolaes van Reigersberch, die Grotius geadviseerd had de aanstaande vergadering van de Staten van Holland af te wachten en intussen met juridische adviezen de kost te verdienen; vgl. no. 1744 (dl.V), Grotius aan Maria van Reigersberch, 16 februari 1632. Wtenbogaerts hierna vermelde brief is eveneens onvindbaar.

[p. 338]

eenig versoeck dede om in 't lant te mogen blijven, insonderheit nae de resolutie van mij te vangen uit crachte van het placcaet en sententie.³ Alpheus⁴ behoort een eerlick persoon, soo hooch verongelijckt en sijne getrouwe dienaer, sulcx niet te vergen. Dan in andere landen sijn oock princen die mij misschien soo clein niet achten en sullen, hoewel noit dienst van mij genoten hebbende. Wat dese luiden hier sullen dorven doen oft niet, Alpheus bij sijne tael persisterende, moet ick met het voortgaen van aenstaende Vergadering vernemen.⁵

Blijft, mijnheer, nevens uE. huisvrouw⁶ ende goede bekenden den Heer bevolen,

uE. dienaer,
H. de G.

3 Op 6 december 1631 besloten de Staten van Holland een arrestatiebevel tegen Grotius te laten uitgaan. In de lastbrief aan de plaatselijke autoriteiten (Brandt-Cattenb., Leven I, p. 419) werd verwezen naar Grotius' vonnis (18 mei 1619) en het plakkaat tegen de Verantwoordingh (24 november 1622).

4 ‘Alpheus’, een schuilnaam voor Frederik Hendrik.

5 De volgende zitting van de Staten van Holland duurde van 10 maart tot 7 april 1632.

6 Maria Petit Pas.

Den 1 Maert 1632.

Neef en nicht⁷ sijn thuisgecomen en doen haer gebiedenisse.

7 Vgl. no. 1744 (dl.V) en Brandt-Cattenb., Leven I, p. 425. Bedoeld is de koopman Joost Brasser, bij wie Grotius in Amsterdam zijn intrek had genomen. Brasser was in 1603 getrouwd met Margaretha van der Dussen, een dochter van Jacob Huygensz. van der Dussen (1552-1622). Zie voor de verwantschap met de familie De Groot no. 3382B, n. 7, 9 en 12.

Adres: Mijnheer/mijnheer van Mede.⁸

8 ‘Mijnheer van Mede’, schuilnaam voor Wtenbogaert; vgl. no. 6257 (dl. XIV).

Bijlage:

Rijcklof Michaël van Goens aan Christian von Mechel, 10 september 1789⁹

Voici, mon cher ami, le billet autographe du grand Proteus, dont je vous ai parlé, avec une copie et une traduction literale. Je vous l'offre pour votre collection de reliques de grands hommes dans la supposition que vous en ferez autant de cas que j'en ai toujours fait. Il est curieux par son contenu et par le moment critique de la vie de ce grand homme, où il a eté écrit, autant que par le nom de guerre d'Alpheus, qui est probablement le prince Frederic-Henri d'Orange. D'ailleurs il n'a jamais eté publié, autant que je sache. Il devoit avoir pour moi un interêt tout particulier, m'etant trouvé à peu près dans le même cas que ce grand homme et dans le même païs, excepté qu'on n'est pas allé jusqu'à me bannir ou m'emprisonner. On s'est contenté de me reduire à me demettre de toutes mes charges et de m'empoisonner. D'ailleurs j'avois par dessus lui l'avantage de tenir par ma naissance à deux païs également,¹⁰ dont les sentimens à mon égard etoient totalement oposés. Ainsi il ne m'a rien couté de renoncer sans retour à l'un pour me raprocher de l'autre. Je dois à votre païs le retablissement de ma santé. J'y laisse ce petit monument de ma reconnaissance. Je ne saurois mieux le confier qu'à un homme qui en fait l'ornement et à qui, quoique inconnu, j'ai eu la premiere obligation de l'accueil qu'on m'y a fait et des politesses dont on m'a comblé pendant un sejour de trois ans.

9 De letterkundige Rijcklof Michaël van Goens (1748-1810), van 1766-1776 hoogleraar te Utrecht, was in 1786 naar Bazel uitgeweken en daar in contact gekomen met de uitgever en kunsthandelaar Christian von Mechel (1732-1817) (NDB XVI, p. 579-580).

10 Van Goens' moeder, Catharina Juliana Cuninghame, was een dochter van een Schotse officier in het Staatse leger.

[p. 339]

Je me flatte à ce même titre que vous garderez volontiers ceci en souvenir de votre tres h[umble et] ob[eissant] serviteur,

Cuninghame van Goens.

De la Maison Rouge près Bâle, ce Septembre 10, 1789.

Adres: A monsieur Chretien de Mechel, conseiller de Bâle.

In de hand van Von Mechel: Reçue et rep[on]due le 11 Sept.