Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

[p. 713]

Registers

[p. 715]

1. Lijst van afkortingen en geraadpleegde werken

Aa, A.J. van der - Biographisch Woordenboek der Nederlanden, I-VII (f^o), Haarlem 1852-1878; anast. herdruk Amsterdam 1969.

Acta der particuliere synoden van Zuid-Holland 1621-1700, uitgegeven door W.P.C. Knuttel, I-VI, 's-Gravenhage 1908-1916. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie, 3, 5, 8, 11, 15 en 16.

Acta of Handelingen der Nationale Synode in de naam van onze Heere Jezus Christus gehouden door autoriteit der Hoogmogende Heren Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden te Dordrecht in de jaren 1618 en 1619. Naar de oorspronkelijke Nederduitse uitgave onder toezicht van J.H. Donner en S.A. van den Hoorn, Leiden 1885; anast. herdruk Houten 1987.

Acta pacis Westphalicae. Im Auftrage der Vereinigung zur Erforschung der neueren Geschichte herausgegeben von M. Braubach und K. Repgen, I-, Munster 1962-.

Actes ecclesiastiques et civils de tous les synodes nationaux = J. Aymon, Tous les synodes nationaux des eglises reformées de France, auxquels on a joint des mandemens roiaux et plusieurs lettres politiques, I-II, 's-Gravenhage 1710.

Actes royaux, zie Catalogue général.

ADB = Allgemeine deutsche Biographie, I-LVI, Leipzig 1875-1912.

AE = Archives du Ministère des affaires étrangères.

Ahsmann, M., R. Feenstra en C.J.H. Jansen - Bibliografie van hoogleraren in de rechten aan de Utrechtse universiteit tot 1811, Amsterdam etc. 1993. Geschiedenis der Nederlandsche rechtswetenschap, deel VII: Bibliografie Nederlandse rechtswetenschap tot 1811, afl. 2.

Aitzema (f^o) = L. van Aitzema, Saken van staet en oorlogh, in ende omtrent de Vereenigde Nederlanden, I-VI (f^o), 's-Gravenhage 1669-1672.

Albrecht, D. - Das konfessionelle Zeitalter, II: Die Herzöge Wilhelm V. und Maximilian I., in: Handbuch der Bayerischen Geschichte, II: Das alte Bayern. Der Territorialstaat vom Ausgang des 12. Jahrhunderts bis zum Ausgang des 18. Jahrhunderts, herausgegeben von M. Spindler, München 1969, p. 351-409.

Album advocatorum. De advocaten van het Hof van Holland 1560-1811, door R. Huijbrecht, S. Scheffers en J. Scheffers-Hofman, 's-Gravenhage [1996]. Algemeen Rijksarchief Publikatiereeks nummer 3.

Album studiosorum Acad. Lugd. Bat. I = Album studiosorum Academiae Lugduno Batavae MDLXXV-MDCCCLXXV, 's-Gravenhage 1875.

Algemeen Nederlandsch Familieblad 1 (1883)-17 (1905).

Amstelodamum, jaarboek = Jaarboek der Vereeniging Amstelodamum (Jaarboek van het genootschap Amstelodamum), Amsterdam 1 (1902)-.

Amstelodamum, maandblad voor de kennis van Amsterdam, Amsterdam 1 (1914)-.

Angermeier, H.- Bayern in der Regierungszeit Kaiser Ludwigs IV., in: Handbuch der Bayerischen Geschichte, II: Das alte Bayern. Der Territorialstaat vom Ausgang des 12. Jahrhunderts bis zum Ausgang des 18. Jahrhunderts, herausgegeben von M. Spindler, München 1969, p. 141-181.

Anthologia Graeca, Griechisch-Deutsch, ed. H. Beckby, München 1957-1958.

ARA = Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage.

De Archieven van de Nassause Domeinraad 1581-1811, onder redactie van M.C.J.C. van Hoof, E.A.T.M. Schreuder en B.J. Slot, Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage 1997.

Archivalia in Italië belangrijk voor de geschiedenis van Nederland, beschreven door G. Brom, I-III (4 banden), 's-Gravenhage 1908-1914. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie, 2, 6, 9 en 14.

Archives d'Orange-Nassau = Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau, recueil publié par G. Groen van Prinsterer, Deuxième série, I-V en Register, Utrecht 1857-1862.

[p. 716]

Archivo de Simancas, Catálogo XVI. Papeles de estado de la correspondencia y negociación de Nápoles. Virreinato, por R. Magdaleno, Valladolid 1942.

Archivo de Simancas, Catálogo XXIII. Papeles de estado. Milán y Saboya (siglos XVI y XVII), por R. Magdaleno, Valladolid 1961.

Archivo de Simancas, Catálogo XXVI. Papeles de estado. Venecia (siglos XV-XVIII), por R. Magdaleno, Valladolid 1976.

Archivo de Simancas, Catálogo XXVII. Estados pequeños de Italia (siglos XVI-XVIII), por R. Magdaleno, Valladolid 1978.

Arckenholtz, J. - Mémoires concernant Christine, reine de Suède, pour servir d'éclaircissement à l'histoire de son règne ..., I-IV, Amsterdam, Leipzig 1751-1760.

Arrêts du Conseil du Roi, Règne de Louis XIV. Inventaire analytique des arrêts en commandement, I (20 mai 1643 - 8 mars 1661), par M. le Pesant, Parijs 1976. Archives Nationales.

Atsiz, B. - Das Osmanische Reich um die Mitte des 17. Jahrhunderts, München 1977. Beiträge zur Kenntnis Südosteuropas und des Nahen Orients, begründet von R. Trofenik, 21.

Aumale, le duc d', H.E.P.L. d'Orléans, - Histoire des princes de Condé pendant les XVIe et XVIIe siècles, I-VII en Register, Parijs 1885-1896.

Aymon, J., zie Actes ecclesiastiques et civils.

Beresteyn, E.A. van - Bijdragen [tot de genealogie van het geslacht De Groot] ter gelegenheid van de Nationale Grotius-herdenking 1925, in: Ned. Leeuw 43 (1925), kol. 161-189.

Beresteyn, E.A. van - Grafmonumenten en grafzerken in het koor der Nieuwe Kerk te Delft, Delft 1936.

Berghman, G. - Supplément à l'ouvrage sur Les Elzevier de M. Alphonse Willems, Stockholm 1897. Nouvelles Etudes sur la bibliographie Elzevirienne.

Bernard de Saxe-Weimar = Noailles, le vicomte de, Episodes de la guerre de Trente Ans. Bernard de Saxe-Weimar (1604 à 1639) et la réunion de l'Alsace à la France, Parijs 1908.

Berty, A. en L.-M. Tisserand - Topographie historique du vieux Paris, I-VI, Parijs 1866-1897. Histoire générale de Paris, 8.

Bescheiden in Italië omtrent Nederlandsche kunstenaars en geleerden, beschreven door J.A.F. Orbaan en G.J. Hoogewerff, I-III, 's-Gravenhage 1911-1917. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie, 10, 12 en 17.

BG = J. ter Meulen en P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius, 's-Gravenhage 1950.

Bibliotheca universitatis Leidensis, Codices Vossiani Latini, descripsit K.A. de Meyier, I-IV, Leiden 1973-1984. Codices manuscripti XIII-XVI.

Bibliothèque Nationale, Catalogue général, zie Catalogue général.

Biografisch Lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme, I-, Kampen 1978-.

Biografisch Woordenboek van Nederland, onder eindredactie van J. Charité en A.J.C.M. Gabriëls, I-, 's-Gravenhage 1979-. Rijks Geschiedkundige Publicatiën.

Biographisch-bibliographisches Kirchenlexikon, bearbeitet und herausgegeben von F.W. Bautz, I-, Hamm [1975]-.

Biographisches Lexikon für Schleswig-Holstein und Lübeck, zie Schleswig-Holsteinisches biographisches Lexikon.

Biographisches Lexikon zur Geschichte der böhmischen Länder, herausgegeben im Auftrag des Collegium Carolinum von H. Sturm et al., I-, München etc. 1979-.

Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas, herausgegeben von M. Bernath et al., I-IV, München 1974-1981. Südosteuropäische Arbeiten, 75.

BL = British Library, Londen.

Bleyswijck, D. van - Beschryvinge der stadt Delft, Delft 1667.

Blok, F.F. - Caspar Barlaeus. From the correspondence of a melancholic, Assen, Amsterdam 1976. Respublica literaria Neerlandica, 2.

[p. 717]

Blok, F.F. - Isaac Vossius en zijn kring. Zijn leven tot zijn afscheid van koningin Christina van Zweden 1618-1655, Groningen 1999.

Blok, F.F. - Deux lettres en français de Marie de Reigersberg, veuve de Hugo Grotius, in: Quaerendo 20 (1990), p. 4-23 en p. 87-95.

Blom, H.W. - Politieke theorieën in het eerste kwart van de zeventiende eeuw: Vaderland van aristocratische republiek naar gemengde staat, in: De Hollandse jaren van Hugo de Groot (1583-1621). Lezingen van het colloquium ter gelegenheid van de 350-ste sterfdag van Hugo de Groot, onder redactie van H.J.M. Nellen en J. Trapman, Hilversum 1996, p. 145-153.

Blom, N. van der - Een weeuw van eeuwen her en een wat jonger susterken: bespiegelingen rond de Groots kist, in: Rotterdams Jaarboekje 1988, p. 163-175.

BLS en BLS N.F. = Biographiskt lexicon öfver namnkunnige svenska män, I-XXIII, Ny Följd I-X, Stockholm etc. 1835 (^21874)-1890.

BMHG = Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap, 1877-1968, 82 delen.

BN = Bibliothèque Nationale, Parijs.

BNB = Biographie nationale publiée par l'Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, I-XLIV, Brussel 1866-1986.

Boitet, R. - Beschrijving der stadt Delft, behelzende een zeer naaukeurige en uitvoerige verhandeling van deszelfs eerste oorsprong, benaming, bevolking ..., Delft 1729.

Bosls bayerische Biographie: 8000 Persönlichkeiten aus 15 Jahrhunderten, herausgegeben von K. Bosl, Regensburg 1983.

Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau = H. Bots en P. Leroy (eds.), Correspondance intégrale d'André Rivet et de Claude Sarrau 1641-1650, I-III, Amsterdam 1978-1982. Publication de l'Institut de recherches des relations intellectuelles entre les pays de l'Europe occidentale au XVIIe siècle.

Bouricius, L.G.N. - Kwartierstaten van Delftsche Vroedschappen, verzameld door W. van der Lely, in: Ned. Leeuw 33 (1915) en 34 (1916).

Boutruche, R. - Bordeaux de 1453 à 1715, in: Histoire de Bordeaux, publiée sous la direction de Ch. Higounet, IV, Bordeaux 1966.

Boxer, C.R. - The Dutch in Brazil 1624-1654, Oxford 1957, Hamden (Connecticut) ^21973.

Brandt-Cattenb., Leven = C. Brandt en A. van Cattenburgh, Historie van het leven des heeren Huig de Groot, I-II, Dordrecht, Amsterdam 1727.

Briefw. C. Huygens = De briefwisseling van Constantijn Huygens (1608-1687), uitgegeven door J.A. Worp, I-VI, 's-Gravenhage 1911-1917. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie, 15, 19, 21, 24, 28 en 32.

Briefw. P.C. Hooft = De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft, uitgegeven door H.W. van Tricht, I-III, Culemborg 1976-1979.

Brieven van en aan Hugo de Groot - waaronder twee van Lieuwe van Aitzema - in de Provinciale Bibliotheek van Friesland, Leeuwarden 1995.

Brieven van Bilderbeek, Nederlandsch Agent te Keulen, betreffende het laatste gedeelte van den Dertigjarigen oorlog, in: Kronijk HG 24 (1868), p. 509-580.

Brieven van Samuel Blommaert aan den Zweedschen rijkskanselier Axel Oxenstierna, 1635-1641, uitgegeven door G.W. Kernkamp, in: BMHG 29 (1908), p. 3-196.

Brieven van den secretaris H. Cops uit Constantinopel 1641-1645, in: Kroniek HG 25 (1869), p. 76-92.

Brieven van den resident Carel van Cracau uit Denemarken aan Ho. Mo., 1642, 1645, in: Kronijk HG 17 (1861), p. 390-413.

Brieven van Louis de Geer, 1618-1652, uitgegeven door G.W. Kernkamp, in: BMHG 29 (1908), p. 197-331.

Brieven van den gezant in Engeland A. Joachimi, en van de heeren W. Boreel en J. van Rheede, in: Kroniek HG 25 (1869), p. 16-63.

Brieven van Willem van Liere, in: Kronijk HG 17 (1861), p. 264-307.

Brieven van P. Pels, commissaris te Danzig, in Kronijk HG 24 (1868), p. 707-745.

Brieven van Hendrik Schrassert, in: Kronijk HG 17 (1861), p. 311-363.

[p. 718]

Brieven van den Consul Sonnevelt, in: Kronijk HG 17 (1861), p. 414-438.

Brom, G., zie Archivalia.

Bruijn, J.R. e.a. - Dutch-Asiatic shipping in the 17th and 18th centuries, I-III, 's-Gravenhage 1979-1987. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie, 165-167.

BsG = J. ter Meulen en P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits sur Hugo Grotius imprimés au XVIIe siècle, 's-Gravenhage 1961.

BSHPF = Bulletin de la Société de l'histoire du protestantisme français, Parijs 1853-.

Bullarum, diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum Taurinensis editio locupletior facta ... cura et studio A. Tomassetti, I-XXIV en App., Turijn 1857-1872.

BWPGN = J.P. de Bie en J. Loosjes, Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland, I-VI, 's-Gravenhage [1903]-1949.

Cardinal de Retz, Oeuvres, édition établie par Marie-Thérèse Hipp et M. Pernot, Parijs 1984. Bibliothèque de la Pléiade, 53.

Carlton, Ch.- Archbishop William Laud, Londen, New York 1987.

Carmona, M. - Marie de Médicis, [Parijs] 1981. Collection Marabout université.

Catalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque Nationale. Actes royaux par A. Isnard etc., I-VI, Parijs 1910-1957.

Catalogue of the pamphlets, books, newspapers, and manuscripts relating to the Civil War, the Commonwealth, and Restoration, collected by G. Thomason, 1640-1661, I-II, Londen 1908.

Catalogus van de tractaten, pamfletten, enz. over de geschiedenis van Nederland, aanwezig in de bibliotheek van Isaac Meulman. Bewerkt door J.K. van der Wulp, I-III, Amsterdam 1866-1868.

Chéruel, A. - Histoire de France pendant la minorité de Louis XIV, I-IV, Parijs 1879-1880.

Cioranescu, A. - Bibliographie de la littérature française du dix-septième siècle, I-III, Parijs 1965-1966.

Claretta, G. - Storia della reggenza di Cristina di Francia, duchessa di Savoia. Con annotazioni e documenti inediti, I-III, Turijn 1868-1869.

The Classics of International Law, edited by J.B. Scott, I-XXIII, Washington etc. 1911-1950. Carnegie endowment for international peace. Division of international law.

Clavis epistolarum Hugonis Grotii. Nunc primum edita [1763] (BG no. 1211).

Codex Justinianus, zie Corpus iuris civilis.

Colenbrander, H.T., zie Dagh-Register.

Colección de Documentos Inéditos para la Historia de España, por el marqués de La Fuensanta del Valle, tom. LXXXII, Correspondencia diplomática de los plenipotenciarios españoles en el Congreso de Munster, I, Madrid 1884.

Conciliorum oecumenicorum decreta, curantibus J. Alberigo et al., Bologna ^31973. Istituto per le scienze religiose.

Congar, P. e.a. - Sedan et le pays sedanais. Vingt siècles d'histoire, Parijs 1969.

Conrat (Cohn), M. - De dood van Huig de Groot, in: De Nederlandsche Spectator, no. 34, 23 augustus 1884, p. 265-276.

Coolhaas, W.Ph. - Een bron van het historische gedeelte van Hugo de Groots De jure praedae, in: BMHG 79 (1965), p. 415-540.

Cornelissen, J.D.M. - Hugo de Groot en de vervolging der katholieken, in: Studia Catholica, nieuwe reeks van ‘De Katholiek’ 20 (1944), p. 201-208.

Corpus iuris canonici, editio Lipsiensis secunda, instruxit Aem. Friedberg, pars prior: Decretum magistri Gratiani; pars secunda: Decretalium collectiones, Leipzig 1879-1881.

Corpus iuris civilis, I: Institutiones, Digesta, II: Codex Iustinianus, III: Novellae, ed. P. Krueger, Th. Mommsen et al., Berlijn 1872-1895; reprint Dublin, Zürich 1967-1968.

Corpus nummorum Italicorum, primo tentativo di un Catalogo generale delle monete medievali e moderne coniate in Italia o da Italiani in altri paesi, vol. XVI, Roma, II: dal 1572 al 1700, Bologna ^21970.

[p. 719]

Corresp. Mersenne = C. de Waard e.a. (eds.), Correspondance du P. Marin Mersenne, religieux minime, I-XVII, Parijs 1932-1988.

Correspondance de Théodore de Bèze, recueillie par Hippolyte Aubert, I-, Genève 1960-. Travaux d'Humanisme et Renaissance. Société du Musée historique de la Réformation.

Correspondance de la Cour d'Espagne sur les affaires des Pays-Bas au XVIIe siècle, par H. Lonchay et J. Cuvelier avec la collaboration de J. Lefèvre, I-VI, Brussel 1923-1937. Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique. Commission royale d'histoire.

Correspondance d'Estrades I = Correspondance authentique de Godefroi comte d'Estrades de 1637 à 1660, publiée pour la Société de l'Histoire de France par A. de Saint-Léger et L. Lemaire, I, Parijs 1924.

Correspondance inédite du comte d'Avaux (Claude de Mesmes) avec son père Jean-Jacques de Mesmes, sr. de Roissy (1627-1642), publiée par A. Boppe, Parijs 1887.

Courante uyt Italien ende Duytschlandt, etc., 1645 = Tydingen uyt verscheyden quartieren, 1645 (zeer onvolledig overgeleverd, film aanwezig te Amsterdam, GA, no. 1806).

Coville, H. - Etude sur Mazarin et ses démêlés avec le pape Innocent X (1644-1648), Parijs 1914. Bibliothèque de l'Ecole des Hautes Etudes. Sciences historiques et philologiques, fasc. 210.

CSP Dom. = Calendar of state papers. Domestic series, of the reign of Charles I preserved in the State Paper Department of Her Majesty's Public Record Office, I-XXIII, edited by J. Bruce et al., Londen 1858-1897.

CSP Ven. = Calendar of state papers and manuscripts, relating to English affairs, existing in the archives and collections of Venice, and in other libraries of Northern Italy, IXXXVIII, edited by R. Brown et al., Londen 1864-1940.

Dagh-Register gehouden int Casteel Batavia vant passerende daer ter plaetse als over geheel Nederlandts-India anno 1643-1644; anno 1644-1645. Uitgegeven door het Departement van Koloniën onder toezicht van H.T. Colenbrander en J. de Hullu, 's-Gravenhage 1902-1903.

Dahl, F. - Dutch Corantos 1618-1650. A bibliography illustrated with 334 Facsimile reproductions of corantos printed 1618-1625, 's-Gravenhage 1946. Göteborgs Stadsbibliotek.

DBF = Dictionnaire de biographie française, I-, Parijs 1933-.

DBI = Dizionario biografico degli Italiani, I-, Rome 1960-.

DBL = Dansk biografisk leksikon. Redactør Sv. Cedergreen Bech, I-XVI, Kopenhagen ^31979-1984.

De reis van Joris van Spilbergen naar Ceylon, Atjeh en Bantam 1601-1604, 's-Gravenhage 1933. Werken uitgegeven door de Linschoten-Vereeniging XXXVIII.

Decretum Gratiani, zie Corpus iuris canonici.

Dek, A.W.E. - Genealogie der heren en graven van Egmond, 's-Gravenhage 1958.

Demandt, K.E. - Geschichte des Landes Hessen, Kassel ^21980.

Dethan, G. - Gaston d'Orléans. Conspirateur et prince charmant, Parijs 1959.

Dibon-Bots, Inv. Corresp. Gronovius = P. Dibon, H. Bots en E. Bots-Estourgie, Inventaire de la correspondance de Johannes Fredericus Gronovius (1631-1671), 's-Gravenhage 1974. Archives internationales d'histoire des idées, 68.

Dibon, P. en Fr. Waquet - Johannes Fredericus Gronovius, pèlerin de la République des Lettres. Recherches sur le voyage savant au XVIIe siècle, Genève 1984. Ecole pratique des hautes études, IVe section. Sciences historiques et philologiques, V, 53.

Diccionario de Historia de España, dirigido por G. Bleiberg, I-III, Madrid 1979-1981.

Dicionário de História de Portugal, dirigido por J. Serrão, I-VI, Porto [1981].

Dickmann, F. - Der Westfälische Frieden, Munster 1959.

Dictionnaire de la noblesse, par Fr. A. de La Chenaye-Desbois, I-XIX, Parijs ^31863-1876; anast. herdruk, I-X, Nancy 1980.

Dict. Théol. Cath. = Dictionnaire de théologie catholique, I-XV en Register, Parijs 1923-1972.

[p. 720]

Digesten, zie Corpus iuris civilis.

DNB = Dictionary of national biography, I-LXIII, Suppl. I-III, 2^nd Suppl. I-III, Londen 1885-1912.

Doc. Boh. = Documenta Bohemica bellum tricennale illustrantia, Hauptredaktion J. Kočí et al., I-VII, Praag etc. 1971-1981.

Donaldson, G., zie The Edinburgh History of Scotland.

Der Dreissigjährige Krieg im Elsass, zie Ellerbach.

Du Cange, zie Glossarium.

Duff, J.W. and A.M. - Minor Latin poets, in: The Loeb classical library, Londen, Cambridge, Mass. 1934.

Duker, A.C. - Gisbertus Voetius, I-IV, Leiden 1897-1915, anast. herdruk Leiden 1989.

Du Mont, Corps Dipl. = J. Du Mont, Corps universel diplomatique du droit des gens, contenant un recueil des traitez d'alliance, de paix, de treve ... depuis le regne de l'empereur Charlemagne jusques à présent, I-VIII, Amsterdam 1726-1731.

Dutch Corantos 1618-1650. A bibliography, zie Dahl.

Dutch-Asiatic shipping in the 17th and 18th centuries, zie Bruijn.

EC = Enciclopedia universal ilustrada europeo-americana, I-LXX, App. I-X, Suppl. I-, Barcelona, Madrid [1905]-.

The Edinburgh History of Scotland, general editor G. Donaldson, I-IV, Edinburgh 1965-1977.

Eekhof, A. - Grotiana in Noord-Amerika, in: Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis, nieuwe serie 17 (1924), p. 127-144.

EI = Enciclopedia italiana di scienze, lettere ed arti, I-XXXVI, App. I-III, Milaan, Rome 1929-1961.

Elias, J.E. - De Vroedschap van Amsterdam 1578-1795, I-II, Haarlem 1903-1905.

Ellerbach, J.B. en A. Scherlen - Der Dreissigjährige Krieg im Elsass (1618-1648), I-III, Carspach, Mülhausen 1912-1928.

Elliott, J.H. - The count-duke of Olivares. The statesman in an age of decline, New Haven, Londen 1986.

Enciclopedia storico-nobiliare, zie Spreti.

The Encyclopaedia of Islam, new edition, prepared by a number of leading orientalists, I-, Leiden, Londen 1960-.

Encyclopaedia Judaica, general editor C. Roth, I-XVI, Jeruzalem 1971-1972.

The Encyclopedia of the Lutheran Church, edited by J. Bodensieck, I-III, Minneapolis 1965.

Engelbert, G. - Der Hessenkrieg am Niederrhein, in: Annalen des historischen Vereins für den Niederrhein insbesondere das alte Erzbistum Köln 161 (1959), p. 65-113; 162 (1960), p. 35-96; 163 (1961), p. 134-165.

Engelbrecht, E.A. - De Vroedschap van Rotterdam 1572-1795, Rotterdam 1973. Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam, 5.

Enthoven, V. - Zeeland en de opkomst van de Republiek. Handel en strijd in de Scheldedelta, c. 1550-1621, diss. Leiden 1996.

Enzyklopaedie des Islam. Geographisches, ethnographisches und biographisches Wörterbuch der muhammedanischen Völker, herausgegeben von M.Th. Houtsma et al, I-V, Leiden etc. 1913-1938.

Episodes Guébriant = Noailles, le vicomte de, Episodes de la guerre de Trente Ans. Le maréchal de Guébriant (1602 à 1643), Parijs 1913.

Epist. = Hugonis Grotii epistolae quotquot reperiri potuerunt, Amsterdam 1687 (BG no. 1210).

Epist. ad domum Sueciae = Epistolae Hugonis Grotii ad domum regiam Sueciae et alios Suecos omnes fere ineditae, Stockholm 1892 (BG no. 1227).

Epist. eccl. = Praestantium ac eruditorum virorum epistolae ecclesiasticae et theologicae, Amsterdam ^21684 (BG no. 1241).

Epistolae ineditae (BG no. 1224), zie Hugonis Grotii ... epistolae ineditae.

[p. 721]

Erasmus, D. - Opera omnia emendatiora et auctiora, ad optimas editiones, praecipue quas ipse Erasmus postremo curavit, summa fide exacta, doctorumque virorum notis illustrata; recognovit J. Clericus, I-X, Leiden 1703-1706; anast. herdruk Hildesheim 1961-1962.

Erasmus, D. - Opera omnia, recognita et adnotatione critica instructa notisque illustrata, Ordines I-IX, Amsterdam 1969-.

Europäische Stammtafeln. Stammtafeln zur Geschichte der europäischen Staaten, begründet von W.K. von Isenburg, fortgeführt von F. Freytag von Loringkoven, I-V, Marburg 1956-1978; Neue Folge, herausgegeben von D. Schwennicke, I-, Marburg 1978-.

Extrait des mémoires de Henri de Campion, zie Mémoires de Campion.

Fockema Andreae, S.J. - De Nederlandse staat onder de Republiek, Amsterdam ^81978. Verhandelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde, Nieuwe reeks, deel 68, no. 3.

Foerster, J.F. - Kurfürst Ferdinand von Köln. Die Politik seiner Stifter in den Jahren 1634-1650, Munster 1976. Schriftenreihe der Vereinigung zur Erforschung der neueren Geschichte, 6.

Fontaine Verwey, H. de La - Dr. Joan Blaeu and his sons, in: Quaerendo 11 (1981), p. 5-23.

Fraga Iribarne, M. - Don Diego de Saavedra y Fajardo y la diplomacia de su época, Madrid 1955.

Fridericia, J.A. - Danmarks ydre politiske historie i tiden fra freden i Lybek til freden i Kjøbenhavn (1629-1660), I-II, Kopenhagen 1876-1881; anast. herdruk Kopenhagen 1972.

Frijhoff, W. en M. Spies - 1650. Bevochten eendracht, 's-Gravenhage 1999. Nederlandse cultuur in Europese context, 1.

Fruin, R. en H.T. Colenbrander - Geschiedenis der Staatsinstellingen in Nederland tot den val der Republiek, 's-Gravenhage ^21922, anast. herdruk 's-Gravenhage 1980.

GA = Gemeentearchief.

Gallia typographica, ou répertoire biographique et chronologique de tous les imprimeurs de France depuis les origines de l'imprimerie jusqu'à la Révolution par G. Lepreux, I-VII, Parijs 1909-1914. Revue des bibliothèques, Suppl. 1-3, 5-8 en 12.

Gauchat, P. - Hierarchia catholica medii et recentioris aevi sive summorum pontificum, s.r.e. cardinalium, ecclesiarum antistitum series, IV: a pontificatu Clementis VIII (1592) usque ad pontificatum Alexandri VII (1667), Munster 1935.

Gazette 1640-1645 = Recueil des gazettes, nouvelles, relations et autres choses mémorables de toute l'année [1640-1645] ... par Théophraste Renaudot ..., Parijs 1640-1645 (Parijs, Bibliothèque Nationale, 4^o Lc^2 1).

GB = Gemeentebibliotheek.

Genealogische en heraldische bladen, Maandblad voor geslacht-, wapen- en zegelkunde onder redactie van E.B.F.F. Wittert van Hoogland, 's-Gravenhage, Centraal Bureau voor Genealogie en heraldiek 1 (1906)-10 (1915).

GEPB = Grande Enciclopédia portuguesa e brasileira, I-XL, Lissabon, Rio de Janeiro [1935-1960].

Geschichte Schleswig-Holsteins, begründet von V. Pauls und herausgegeben von O. Klose, I-, Neumünster 1955-.

Glossarium mediae et infimae Latinitatis, conditum a Carolo Du Fresne, domino Du Cange ..., editio nova, I-X, Niort 1883-1887.

Goldsmid, E. - Bibliotheca curiosa. On the origin of the native races of America, a dissertation by Hugo Grotius. To which is added A Treatise on Foreign Languages and Unknown Islands, by Petrus Albinus, Edinburgh 1884.

Grand-Carteret, J. - Les Almanachs français. Bibliographie - Iconographie des Almanachs, Annuaires, Calendriers, etc., publiés à Paris (1600-1895), Parijs 1896.

Graswinckel, D.P.M. - Graswinckel. Geschiedenis van een Delfts brouwers- en regenten-geslacht, 's-Gravenhage 1956.

[p. 722]

Groenveld, S. - Verlopend getij. De Nederlandse Republiek en de Engelse Burgeroorlog 1640-1646, diss. Leiden, Dieren 1984.

Groot Placaet-Boeck, vervattende de placaten, ordonnantiën ende edicten vande ... Staten Generael ... ende vande ... Staten van Hollandt ..., mitsgaders vande ... Staten van Zeelandt ... bijeengebracht door C. Cau e.a., I-X, 's-Gravenhage 1658-1797.

Grotiana. Vereeniging voor de uitgave van Grotius, 's-Gravenhage 1 (1928)-10 (1947).

Grotiana N.S. = Grotiana. A journal under the auspices of the Foundation Grotiana, [New series], Assen 1 (1980)-.

Grotius, H., zie BG en BsG; Epist.; Hugonis Grotii ... epistolae ineditae.

Grotius, H.- Opera omnia theologica, I-III, Amsterdam 1679 (BG no. 919); anast. herdruk Stuttgart, Bad Cannstatt 1972.

Gschließer, O. von - Der Reichshofrat. Bedeutung und Verfassung, Schicksal und Besetzung einer obersten Reichsbehörde von 1559 bis 1806, Wenen 1942. Veröffentlichungen der Kommission für neuere Geschichte des ehemaligen Österreich, 33.

Haag, E. en E. - La France protestante, I-X, Parijs 1846-1859; I-VI, Parijs ^21877-1888.

Haas, L. - Der schwedische Ministerresident Carl Marin, ein Parteifreund von Antistes Breitinger, in: Schweizerische Zeitschrift für Geschichte 3 (1952 [= 1953]), p. 60-86.

Haas, L. - Schwedens Politik gegenüber der Eidgenossenschaft während des Dreissigjährigen Krieges, in: Schweizer Beiträge zur allgemeinen Geschichte 9 (1951), p. 68-160.

Hammer, J. de - Histoire de l'Empire ottoman depuis son origine jusqu'à nos jours, traduit de l'allemand par J.-J. Hellert, I-XVIII, Parijs 1835-1843.

Handbuch der Bayerischen Geschichte, herausgegeben von M. Spindler, I-IV (6 banden), München 1968-1975.

Hauck, K. - Karl Ludwig, Kurfürst von der Pfalz (1617-1680), Leipzig 1903. Forschungen zur Geschichte Mannheims und der Pfalz, herausgegeben vom Mannheimer Alterthumsverein, 4.

Hering, G. - Ökumenisches Patriarchat und europäische Politik 1620-1638, Wiesbaden 1968. Veröffentlichungen des Instituts für europäische Geschichte, Mainz, 45.

Heringa, J. - De eer en hoogheid van de staat. Over de plaats der Verenigde Nederlanden in het diplomatieke leven van de zeventiende eeuw, diss. Groningen, Groningen 1961.

Heringa, J. - Een onbekende reis van Johan de Witt, in: Bijdragen voor de geschiedenis der Nederlanden 15 (1960), p. 231-234.

HG = Historisch Genootschap.

Hillairet, J. - Dictionnaire historique des rues de Paris, I-II, Parijs 1963.

Hist. de l'adm, des aff. étr. de Suède = S. Tunberg et al., Histoire de l'admmistration des affaires étrangères de Suède, traduit du suédois par A. Mohn, Uppsala 1940.

Historisch-biographisches Lexikon der Schweiz ..., I-VII, Suppl., Neuenburg 1921-1934.

Historisches Ortsnamenlexikon von Schleswig-Holstein, herausgegeben von W. Laur, Neumünster ^21992. Veröffentlichungen des Schleswig-Holsteinischen Landesarchivs, 28.

De Hollandse jaren van Hugo de Groot (1583-1621). Lezingen van het colloquium ter gelegenheid van de 350-ste sterfdag van Hugo de Groot, onder redactie van H.J.M. Nellen en J. Trapman, Hilversum 1996.

Hubatsch, W. - Geschichte der evangelischen Kirche Ostpreussens, I-III, Göttingen 1968.

Hudita, I. - Histoire des Relations diplomatiques entre la France et la Transylvanie au XVIIe siècle (1635-1683), Parijs 1927.

Hugo Grotius. Begleitheft zum Gedenken an seinen 350. Todestag, Rostock 28. August 1995, herausgegeben von Hans Peter Glöckner, Universität Rostock, Juristische Fakultät, Rostock 1995.

Hugonis Grotii ad Ioh. Oxenstiernam et Ioh. Adl. Salvium ... epistolae ineditae. Ex Cod. M.S. Bibliothecae Hannoveranae regiae nunc primum edendas curavit Instituti regii Belgici classis tertia, Haarlem 1829 (BG no. 1224).

Hullu, J. de, zie Dagh-Register.

Huygens, C., zie Briefw. C. Huygens.

[p. 723]

Ireland - a new history of, edited by T.W. Moody, F.X. Martin, F.J. Byrne, III: Early modern Ireland 1534-1691, Oxford 1976.

Isenburg, W.K. von, zie Europäische Stammtafeln.

Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, 's-Gravenhage 1 (1947)-.

Jacobs, J.A. - Johannes de Laet en de Nieuwe Wereld, in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 50 (1996), p. 108-130.

Jecklin, F. - Materialien zur Standes- und Landesgeschichte Gem. III Bünde (Graubünden) 1464-1803, I: Regesten; II: Texte, Bazel 1907-1909.

Jenkins, G.H. - The foundations of modern Wales 1642-1780, in: The History of Wales, general editor G. Williams, IV, Oxford 1987.

Jobert, A. - De Luther à Mohila. La Pologne dans la crise de la chrétienté 1517-1648, Parijs 1974. Collection historique de l'Institut d'études slaves, 21.

Jöcher, C.G. - Allgemeines Gelehrten-Lexicon, I-XI, Leipzig 1750-1897; anast. herdruk Hildesheim 1960-1961.

Jonge, J.K.J. de e.a. - De opkomst van het Nederlandsch gezag in Oost-Indië ... De opkomst van het Nederlandsch gezag over Java, I-XIII, 's-Gravenhage, Amsterdam 1862-1909.

Journal d'Olivier Lefèvre d'Ormesson et extraits des mémoires d'André Lefèvre d'Ormesson, publiés par M. Chéruel, I-II, Parijs 1860-1861. Collection de documents inédits sur l'histoire de France, Première série, histoire politique.

Kancelliets Brevbøger vedrørende Danmarks indre forhold, i uddrag udgivne ved G. Olsen (1642-1643), J. Jørgensen (1644-1645) af Rigsarkivet, Kopenhagen 1957-1968.

KB = Koninklijke Bibliotheek, Kungliga Biblioteket, Kongelige Bibliotek.

Kellenbenz, H. - Hamburg und die französisch-schwedische Zusammenarbeit im 30jährigen Krieg, in: Zeitschrift des Vereins für Hamburgische Geschichte 49/50 (1964), p. 83-108.

Kernkamp, G.W., zie Brieven van Samuel Blommaert.

Kernkamp, G.W., zie Brieven van Louis de Geer.

Kernkamp, G.W. - De sleutels van de Sont. Het aandeel van de Republiek in den Deensch-Zweedschen oorlog van 1644-1645, diss. Utrecht, 's-Gravenhage 1890.

Kietzell, Roswitha von - Der Frankfurter Deputationstag von 1642-1645. Eine Untersuchung der staatsrechtlichen Bedeutung dieser Reichsversammlung, in: Nassauische Annalen. Jahrbuch des Vereins für Nassauische Altertumskunde und Geschichtsforschung 83 (1972), p. 99-119.

Kinschot, jhr. C.Ph.L. van - Genealogie van het Geslacht van Kinschot, in: Genealogische en heraldische bladen 7 (1912), p. 1-63.

Kleerkoper, M.M. en W.P. van Stockum - De boekhandel te Amsterdam voornamelijk in de 17e eeuw. Biographische en geschiedkundige aanteekeningen, I-II, 's-Gravenhage 1914-1916. Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel, 10.

Kluiver, J.H. - De souvereine en independente staat Zeeland. De politiek van de provincie Zeeland inzake vredesonderhandelingen met Spanje tijdens de tachtigjarige oorlog tegen de achtergrond van de positie van Zeeland in de Republiek, diss. Utrecht, Middelburg 1998.

Kneschke, E.H. (ed.) - Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon, I-IX, Leipzig 1859-1870.

Knuttel, W.P.C., zie Acta.

Knuttel, W.P.C. - Catalogus van de pamfletten-verzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek, I-IX, 's-Gravenhage 1890-1920; anast. herdruk Utrecht 1978.

Kong Christian den Fjerdes egenhændige breve, udgivne ved C.F. Bricka og J.A. Fridericia ..., I-VII, Kopenhagen 1878-1891.

Kronyk HG = Kronyk (Kroniek) van het Historisch Gezelschap (Genootschap gevestigd) te Utrecht, Utrecht 2 (1846)-31 (1875).

[p. 724]

Lahrkamp, H. - Jan von Werth. Sein Leben nach archivalischen Quellenzeugnissen, Keulen 1962. Veröffentlichungen des Kölnischen Geschichtsvereins, 24.

Leeuwen, M. van - Het leven van Pieter de Groot. Eerste deel, diss. Utrecht, Utrecht 1917.

Leeuwen, S. van - Batavia Illustrata, ofte verhandelinge vanden oorspronk, voortgank, zeden ... van oud Batavien, mitsgaders van den adel en regeringe van Hollandt, I, stuk l-2, 's-Gravenhage 1685.

Leiden University in the seventeenth century. An exchange of learning, edited by Th.H. Lunsingh Scheurleer and G.H.M. Posthumus Meyjes, Leiden 1975.

Lem, G.A.C. van der en C.S.M. Rademaker - Inventory of the correspondence of Gerardus Joannes Vossius (1577-1649), Assen, Maastricht 1993. Respublica literaria Neerlandica, 7.

Leroy, P. - Le dernier voyage à Paris et en Bourgogne (1640-1643), du réformé Claude Saumaise, diss. Nijmegen, Amsterdam, Maarssen 1983. Etudes de l'Institut de recherches des relations intellectuelles entre les pays de l'Europe occidentale au XVIIe siècle, 9.

Leroy-Bots, Corr. Saumaise-Rivet = Claude Saumaise et André Rivet. Correspondance echangée entre 1632 et 1648, publiée et annotée par P. Leroy et H. Bots avec la collaboration de Els Peters, Amsterdam, Maarssen 1987. Etudes de l'Institut de recherches des relations intellectuelles entre les pays de l'Europe occidentale à l'époque moderne, 15.

Lerski, G.J. - Historical Dictionary of Poland, 966-1945, Westport, Connecticut, Londen 1996.

Lettres au chancelier Séguier = Lettres et mémoires adressés au chancelier Séguier (1633-1649), recueillis et publiés par R. Mousnier, I-II, Parijs 1964. Publications de la Faculté des lettres et sciences humaines de Paris. Série ‘Textes et documents’, 6, 7.

Lettres de Turenne, extraites des Archives Rohan - Bouillon, éditées par Suzanne d'Huart, Parijs 1971. Ministère des affaires culturelles. Direction des archives de France. Archives Nationales, Inventaires et documents.

Lettres Mazarin = Lettres du cardinal Mazarin pendant son ministère recueillies et publiées par A. Chéruel et G. d'Avenel, I-IX, Parijs 1872-1906. Collection de documents inédits sur l'histoire de France, Première série, histoire politique.

Lettres Richelieu = Lettres, instructions diplomatiques et papiers d'Etat du cardinal de Richelieu, recueillis et publiés par Avenel, I-VIII, Parijs 1853-1877. Collection de documents inédits sur l'histoire de France, Première série, histoire politique.

Leven, kerckelijcke bedieninghe, zie Wtenbogaert.

Lexikon für Theologie und Kirche, herausgegeben von J. Höfer und K. Rahner, I-X, Suppl. I-V, Freiburg im Breisgau etc. 1957-1968.

Lias. Sources and documents relating to the early modern history of ideas, Amsterdam, Maarssen 1 (1974)-.

Limburg's verleden. Geschiedenis van Nederlands Limburg tot 1815. Onder redactie van E.C.M.A. Batta e.a., I-II, Maastricht 1960-1967.

Lindsay, R.O. en J. Neu - French political pamphlets 1547-1648. A catalog of major collections in American libraries, Madison etc. 1969.

The Loeb classical library, edited by T.E. Page, W.H.D. Rouse et al., I-, series Graeca, series Latina, Londen, Cambridge, Mass. 1912-.

Londorpius, Acta publica = M.C. Londorp, Der Römischen Kayserlichen Majestät und des heiligen Römischen Reichs ... Acta publica und schrifftliche Handlungen ..., I-XVIII, Frankfort aan de Main 1668-1721.

Loose, H.-D. - Hamburg und Christian IV. von Dänemark während des Dreissigjährigen Krieges. Ein Beitrag zur Geschichte der hamburgischen Reichsunmittelbarkeit, Hamburg 1963.

Lorenz, G. - Das Erzstift Bremen und der Administrator Friedrich während des Westfälischen Friedenskongresses. Ein Beitrag zur Geschichte des schwedisch-dänischen Machtkampfes im 17. Jahrhundert, Munster 1969. Schriftenreihe der Vereinigung zur Erforschung der neueren Geschichte, 4.

[p. 725]

Meer, T.L. ter - Snel en dicht. Een studie over de epigrammen van Constantijn Huygens, diss. Vrije Universiteit Amsterdam, Amsterdam 1991.

Meerman, Epist. = Hugonis Grotii Epistolae ineditae, quae ... ex authentico exemplari, quod in Bibliotheca Lincöpiensi servatur, descriptae, nunc prodeunt ex Musaeo Meermanniano, Haarlem 1806 (BG no. 1222).

Meiern, J.G. von - Acta pacis Westphalicae publica oder Westphälische Friedens-Handlungen und Geschichte ..., I-VI, Hannover 1734-1736.

Meilink, P.A. - Notulen en generaal advies van de Staten Generaal van 1557/1558, in: BMHG 55 (1934), p. 263-369.

Mémoires de ce qui s'est passé en Suède et aux provinces voisines, depuis l'année 1645 jusques en l'année 1655 ... tirez des depesches de Monsieur Chanut, ambassadeur pour le Roy en Suède, par P. Linage de Vauciennes, I-III, Parijs 1675, Keulen 1677.

Mémoires de Campion = Extrait des mémoires de Henri de Campion, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par A. Petitot et Monmerqué, Seconde série, LI, Parijs 1826, p. 257-273.

Mémoires de Du Plessis-Besançon, publiés pour la Société de l'histoire de France et accompagnés de correspondances et de documents inédits par le comte Horric de Beaucaire, Parijs 1892.

Mémoires de Fontenay-Mareuil = Mémoires de messire Du Val, marquis de Fontenay-Mareuil, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par Petitot, Première série, L-LI, Parijs 1826.

Mémoires de madame de Motteville, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par Petitot, Seconde série, XXXVI-XL, Parijs 1824.

Mémoires de mademoiselle de Montpensier, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par Petitot, Seconde série, XL-XLIII, Parijs 1824-1825.

Mémoires du maréchal Du Plessis = Mémoires des divers emplois et des principales actions du maréchal Du Plessis, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par A. Petitot et Monmerqué, Seconde série, LVII, Parijs 1827, p. 119-441.

Mémoires du maréchal de Turenne, publiés pour la Société de l'histoire de France d'après le manuscrit autographe appartenant à le marquis de Talhouët-Roy par P. Marichal, I-II (1643-1659), Parijs 1909-1914.

Mémoires de Montglat = Mémoires de François de Paule de Clermont, marquis de Montglat, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par Petitot, Seconde série, XLIX-LI, Parijs 1825-1826.

Mémoires d'Omer Talon, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par A. Petitot et Monmerqué, Seconde série, LX-LXIII, Parijs 1827-1828.

Memorialen van het Hof (den Raad) van Holland, Zeeland en West-Friesland, van den secretaris Jan Rosa, uitgegeven door A.S. de Blécourt e.a., I-, Haarlem etc. 1929-. Rechtshistorisch Instituut, Leiden, serie I.

Mendiburu, M. de - Diccionario Histórico-Biográfico del Perú, I-XI, Apendice I-IV, Lima 1931-1938.

Meulman, I., zie Catalogus.

MGH = Monumenta Germaniae Historica.

Mieg, Ph. - Notes biographiques et généalogiques sur la branche française des Herwart, in: BSHPF 117 (1971) p. 447-468.

Molhuysen, Bronnen = Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit, uitgegeven door P.C. Molhuysen, I-VII, 's-Gravenhage 1913-1924. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie, 20, 29, 38, 45, 48, 53 en 56.

Moser, F.C. von - Diplomatische und historische Belustigungen, V, Frankfort, Leipzig 1760 (BG no. 1254).

Nagtglas, F. - Levensberichten van Zeeuwen. Zijnde een vervolg op P. de la Rue, Geletterd, staatkundig en heldhaftig Zeeland, voor het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen uitgegeven ..., I-II, Middelburg 1890-1893.

Nassauische Annalen. Jahrbuch des Vereins für Nassauische Altertumskunde und Geschichtsforschung 42 (1913)-.

[p. 726]

De Navorscher. Een middel tot gedachtenwisseling en letterkundig verkeer, onder bestuur van J.G. de Hoop Scheffer e.a., 1 (1851)-98 (1960).

NBG = Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, sous la direction de F. Hoefer, I-XLVI, Parijs 1852-1877.

NBW = Nationaal Biografisch Woordenboek, I-, Brussel 1964-. Koninklijke Academiën van België.

NDB = Neue deutsche Biographie, I-, Berlijn 1953-.

Nederland's adelsboek, onder redactie van W.J.J.C. Bijleveld e.a., I-, 's-Gravenhage 1903-.

Nederlandtsche Placcaet-Boeck, vervattende ... alle de placcaten ende ordonnantiën, uytghegeven bij de Hoog-Mogende Heeren Staten Generael der Vereenigde Nederlantsche Provintiën, sedert 1581 ... tot ... 1644, I-II, Amsterdam 1644.

Ned. Leeuw = Maandblad van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor geslachten wapenkunde ‘De Nederlandsche Leeuw’, 's-Gravenhage 1 (1883)-.

Négociations secrètes touchant la paix de Munster et d'Osnabrug, commencées en 1642 jusques à la conclusion de la paix en 1648, et diverses autres pièces ..., publiées par J. Le Clerc, I-IV, 's-Gravenhage 1724-1726.

Nellen, H.J.M. - De vitae termino. An epistolary survey by Johan van Beverwijck (1632-1639), in: Acta Conventus Neo-Latini Hafniensis, Proceedings of the Eighth International Congress of Neo-Latin Studies, Copenhagen 12 August to 17 August 1991; edited by R. Schnur, Binghamton (NewYork) 1994, p. 731-740.

Nellen, H.J.M. - Grotius et les luthériens parisiens. Contribution à l'histoire des premières années de la communauté luthérienne à Paris, in: Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis, nieuwe serie 67 (1987), p. 156-185.

Nellen, H.J.M. en E. Rabbie - Grotius' Fame as a Poet, in: Acta conventus Neo-Latini Torontonensis, Proceedings of the Seventh International Congress of Neo-Latin Studies, Toronto 8 August to 13 August 1988, edited by R.J. Schoeck and M.A. Di Cesare, Binghamton (New York) 1991, p. 539-548.

Neumeyer, H. - Kirchengeschichte von Danzig und Westpreussen in evangelischer Sicht, I: Von den Anfängen der christlichen Mission bis zum Ende des 18. Jahrhunderts, Leer 1971.

Neve, J. Le - Fasti Ecclesiae Anglicanae 1541-1857, III, Canterbury, Rochester and Winchester Dioceses, compiled by J.M. Horn, Londen 1974.

New history of Ireland, zie Ireland.

Niermeyer, J.F. - Mediae Latinitatis lexicon minus. Perficiendum curavit C. van de Kieft, Leiden 1976.

NNBW = Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, I-X, Leiden 1911-1937.

Noailles, le vicomte de, zie Bernard de Saxe-Weimar; Episodes Guébriant.

Nobiliaire des Pays-Bas et du Comté de Bourgogne, par M. de Vegiano, s^r d'Hovel, et neuf de ses suppléments, rédigés ... par le baron J.S.F.J.L. de Herckenrode, I-II, Gent 1865.

Noordhoff, L.J. - Beschrijving van het zich in Nederland bevindende en nog onbeschreven gedeelte der papieren afkomstig van Huig de Groot, welke in 1864 te 's-Gravenhage zijn geveild, Groningen, Djakarta 1953. Stichting voor de uitgave der werken van Grotius.

Oeconomies royales = Mémoires des sages et royales oeconomies d'Estat, domestiques, politiques et militaires de Henry le Grand, in: Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France par M. Petitot, Seconde série, I-IX, Parijs 1820-1821.

Österreichische Staatsverträge. Fürstentum Siebenbürgen (1526-1690), bearbeitet von R. Gooss, Wenen 1911. Veröffentlichungen der Kommission für Neuere Geschichte Österreichs, 9.

Oman, Carola- Elizabeth of Bohemia, Londen 1938.

Opera omnia theologica, zie Grotius, H.

Oud-Holland. Nieuwe bijdragen voor de geschiedenis der Nederlandsche kunst, letterkunde, nijverheid, Amsterdam 1 (1883)-.

Oxenst. Skrifter = Rikskansleren Axel Oxenstiernas skrifter och brefvexling, Afd. I-II, Stockholm 1888-.

[p. 727]

The Oxford Dictionary of the Christian Church, edited by F.L. Cross. Third edition edited by E.A. Livingstone, Oxford, New York 1997.

The Oxford Dictionary of Popes, edited by J.N.D. Kelly, Oxford, New York 1986.

Pape's Wörterbuch der griechischen Eigennamen, Dritte Auflage, neu bearbeitet von G.E. Benseler, in: Dr. W. Pape's Handwörterbuch der Griechischen Sprache, III^1-2, Braunschweig 1884.

The Parliamentary History of England from the earliest period to the year 1803, II (1625-1642) - III (1642-1660), Londen 1807-1808.

Pastor, Gesch. Päpste = L. von Pastor, Geschichte der Päpste seit dem Ausgang des Mittelalters, X: Sixtus V., Urban VII., Gregor XIV. und Innozenz IX. (1585-1591), Freiburg im Breisgau 1926. XIII: Geschichte der Päpste im Zeitalter der katholischen Restauration und des Dreissigjährigen Krieges: Gregor XV. und Urban VIII. (1621-1644), Abt. 1-2, Freiburg im Breisgau 1928-1929. XIV: Geschichte der Päpste im Zeitalter des fürstlichen Absolutismus: von der Wahl Innozenz' X. bis zum Tode Innozenz' XII. (1644-1700), Abt. 1-2, Freiburg im Breisgau 1929-1930.

Patrologiae graecae tomus ... = Patrologiae cursus completus..., series Graeca ... accurante J.P. Migne, I-CLXI (166 banden), Parijs 1857-1912.

Patrologiae latinae tomus ... = Patrologiae cursus completus ..., series Latina ... accurante J.P. Migne, I-CCXXI (222 banden), Parijs 1844-1904.

Paulys Real-Encyclopädie = Paulys Real Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, neue Bearbeitung begonnen von G. Wissowa, fortgeführt von W. Kroll und K. Mittelhaus, unter Mitwirkung zahlreicher Fachgenossen herausgegeben von K. Ziegler, W. Kroll und K. Witte, I-XXIV, I^a-X^a, Suppl., Stuttgart, München 1894-1980.

Petit, L.D. - Bibliotheek van Nederlandsche Pamfletten. Verzamelingen van de bibliotheek van Joannes Thysius en de bibliotheek der Rijks-Universiteit te Leiden, I-III, 's-Gravenhage, Leiden 1882-1925.

Pieter van Dam. Beschryvinge van de Oostindische Compagnie, uitgegeven door F.W. Stapel en C.W.Th. baron van Boetzelaer, I-VII, 's-Gravenhage 1927-1954. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie, 63, 68, 74, 76, 83, 87, 96.

Pillorget, R. - Nouvelle histoire de Paris. Paris sous les premiers Bourbons 1594-1661, Parijs 1988.

Pintard, R. - La Mothe le Vayer, Gassendi - Guy Patin. Etudes de bibliographie et de critique suivies de textes inédits de Guy Patin, Parijs 1943. Publications de l'université de Poitiers, Série des sciences de l'homme, 5.

Pintard, R. - Le libertinage érudit dans la première moitié du XVIIe siècle, I-II, Parijs 1943.

Poelhekke, J.J. - De Vrede van Munster, diss. Nijmegen, 's-Gravenhage 1948.

Posthumus Meyjes, G.H.M. - Jean Hotman and Hugo Grotius, in: Grotiana N.S. 2 (1981), p. 3-29.

Prestage, E. - The diplomatic relations of Portugal with France, England, and Holland from 1640 to 1668, Watford 1925.

PSB = Polski słownik biograficzny, I-, Krakau 1935-.

Quaerendo. A quarterly journal from the Low Countries devoted to manuscripts and printed books, Amsterdam, Leiden 1 (1971)-.

RA = Rijksarchief, Riksarkivet.

Rademaker, C.S.M. - Life and work of Gerardus Joannes Vossius (1577-1649), Assen 1981. Respublica literaria Neerlandica, 5. Herziene Nederlandse uitgave in: C.S.M. Rademaker, Leven en werk van Gerardus Joannes Vossius, Hilversum 1999.

Radziwiłł, A.S. - Memoriale rerum gestarum in Polonia 1632-1656. Opracowali A. Przyboś i R. Żelewski, I-V, Breslau etc. 1968-1975. Polska Akademia Nauk. Oddziałw Krakowie, Materiały Komisji Nauk Historycznych, 15, 18, 22, 25 en 26.

[p. 728]

Relazioni degli stati europei lette al senato dagli ambasciatori veneti nel secolo decimosettimo, raccolte ed annotate da N. Barozzi e G. Berchet, serie III - Italia. Relazioni di Roma, I-II, Venetië 1877-1878.

Repertorium der diplomatischen Vertreter aller Länder seit dem Westfälischen Frieden, I (1648-1715), herausgegeben von L. Bittner und L. Gross, Oldenburg, Berlijn 1936.

Res. SH = Resolutiën van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland 1524-1795, ['s-Gravenhage ca. 1750-1798].

Reuss, R. - L'Alsace au dix-septième siècle au point de vue géographique, historique, administratif, économique, social, intellectuel et religieux, I-II, Parijs 1897-1898. Bibliothèque de l'Ecole des hautes études, Sciences philologiques et historiques, 116 en 120.

RGP gr. s.; kl. s. = Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie; Kleine serie.

Rheinische Geschichte, herausgegeben von F. Petri und G. Droege, I-III (6 banden), Düsseldorf 1976-1983. Veröffentlichung des Instituts für geschichtliche Landeskunde der Rheinlande der Universität Bonn.

Ridderikhoff, C.M. - Een aristocratische geschiedenis van de Opstand: Grotius' Annales et Historiae de rebus Belgicis, in: De Zeventiende eeuw. Cultuur in de Nederlanden in interdisciplinair perspectief 10 (1994), p. 277-291.

Ridderikhoff, C.M. en H.J.M. Nellen - Hugo de Groot en de voorbereidingen voor de Vrede van Munster, in: De Zeventiende eeuw. Cultuur in de Nederlanden in interdisciplinair perspectief 13 (1997), p. 47-55. Ook verschenen in: 1648. De Vrede van Munster, handelingen van het herdenkingscongres te Nijmegen en Kleef, 28-30 augustus 1996, Hilversum 1997.

RK = Remonstrantse Kerk.

Roelofsen, C.G. - Het trieste slot van een reis om de wereld in het begin van de zeventiende eeuw; de affaire Carletti, in: Mededelingen van de Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis 20 (1970), p. 18-24 en p. 60-62.

Rogge, Br. N. v. Reigersb. = H.C. Rogge (ed.), Brieven van Nicolaes van Reigersberch aan Hugo de Groot, Amsterdam 1901. Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap (gevestigd te Utrecht), Derde serie, 15.

Rogge, H.C. - Bibliotheek der contra-remonstrantsche en gereformeerde geschriften. Beschrijvende catalogus der pamfletten-verzameling van de boekerij der Remonstrantsche Kerk te Amsterdam, stuk II afdeeling I, Amsterdam 1865.

Rogge, H.C. - Bibliotheek der remonstrantsche geschriften. Beschrijvende catalogus der pamfletten-verzameling van de boekerij der Remonstrantsche Kerk te Amsterdam, stuk I afdeeling I, Amsterdam 1863. - Geschriften betreffende de geschiedenis der remonstranten. Beschrijvende catalogus der pamfletten-verzameling van de boekerij der Remonstrantsche Kerk te Amsterdam, stuk I afdeeling II, Amsterdam 1864.

Rogge, H.C. (ed.) - Brieven van en aan Maria van Reigersberch, Leiden 1902.

Rogge, H.C. - Johannes Wtenbogaert en zijn tijd, I-III, Amsterdam 1874-1876.

Rogge, Y.H.- De reis van Isaac Vossius (1641-1645), in: Oud-Holland 18 (1900), p. 3-20.

Romanin, S. - Storia documentata di Venezia, III Edizione, I-X, Venetië 1853-1861; herdruk Venetië 1972-1975.

Een Rondgang langs Zweedse archieven = J. Römelingh (ed.), Een rondgang langs Zweedse archieven. Een onderzoek naar archivalia inzake de betrekkingen tussen Nederland en Zweden 1520-1920, 's-Gravenhage 1986. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie, 59.

Rott, Hist. représ. dipl. = E. Rott, Histoire de la représentation diplomatique de la France auprès des cantons suisses, de leurs alliés et de leurs confédérés, I-X, Bern, Parijs 1900-1935.

Rowen, H.H. - John de Witt. Statesman of the ‘True Freedom’, Cambridge, Londen, New York 1986.

Runciman, S. - The great church in captivity. A study of the patriarchate of Constantinople from the eve of the Turkish conquest to the Greek war of independence, Cambridge 1968.

[p. 729]

Ruppert, K. - Die kaiserliche Politik auf dem Westfälischen Friedenskongress (1643-1648), Munster 1979, Schriftenreihe der Vereinigung zur Erforschung der Neueren Geschichte, 10.

Sachsenspiegel. Land- und Lehnrecht, herausgegeben von K.A. Eckhardt, Hannover 1933. Monumenta Germaniae historica. Fontes iuris germanici antiqui, nova series I.

Sanabre, J. - La acción de Francia en Cataluña en la pugna por la hegemonía de Europa (1640-1659), Barcelona 1956.

SBL = Svenskt biografiskt lexikon, I-, Stockholm 1918-.

Schleswig-Holsteinisches biographisches Lexikon, herausgegeben im Auftrage der Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte (und des Vereins für Lübeckische Geschichte und Altertumskunde), I-, Neumünster 1970-.

Schmidt, B. - Space, time, travel: Hugo de Groot, Johannes de Laet, and the advancement of geographic learning, in: Lias 25 (1998), p. 177-199.

Schoor, R.J.M. van de - De irenische theologie van Théophile Brachet de La Milletière (1588-1665), diss. Nijmegen, Nijmegen 1991 / The irenical theology of Théophile Brachet de La Milletière (1588-1665), Leiden etc. 1995. Studies in the history of Christian thought, 59.

Schreiber, F. - The Estiennes. An annotated catalogue of 300 Highlights of their various presses, New York 1982.

Schulten, C.M. - Joachim de Wicquefort et Jean Tileman Stella. Fragment d'une correspondance (1639), in: Lias 1 (1974), p. 129-155.

Schutte, Repertorium I = O. Schutte, Repertorium der Nederlandse vertegenwoordigers, residerende in het buitenland 1584-1810, 's-Gravenhage 1976. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie.

Schutte, Repertorium II = O. Schutte, Repertorium der buitenlandse vertegenwoordigers, residerende in Nederland 1584-1810, 's-Gravenhage 1983. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine serie.

Sellin, P.R. - Daniel Heinsius and Stuart England, Leiden, Londen 1968. Publications of the Sir Thomas Browne Institute Leiden, general series no. 3.

Smidt, J.Th. de - Grotius' letzte Reise, in: Grotiana N.S. 16/17 (1995/1996), p. 85-96.

Smits - Veldt, M.B. en M.S. Bakker - In een web van vriendschap, Amsterdam 1999. Griffioen.

S.M. Soloviev, History of Russia, vol 17: Michael Romanov. The Last Years, 1634-1645, edited and translated by G. Edward Orchard, Gulf Breeze (Academic International Press) 1996.

Sommervogel, Bibliothèque de la Compagnie de Jésus = Bibliothèque de la Compagnie de Jésus. Première partie: Bibliographie par les Pères A. et A. de Backer. Seconde partie: Histoire par le Père A. Carayon. Nouvelle édition par C. Sommervogel, I-XI en Suppl., Brussel, Parijs 1890-1932.

Spreti, V. - Enciclopedia storico-nobiliare italiana, I-VIII, Milaan 1928-1935.

Het Staatsche leger = F.J.G. ten Raa en F. de Bas, Het Staatsche leger 1568-1795, IV: Van den dood van Maurits, prins van Oranje, graaf van Nassau, tot het sluiten van den vrede te Munster (1625-1648), Breda 1918. Krijgsgeschiedkundige geschriften, 19.

Stadtbibliothek Frankfurt am Main. Flugschriftensammlung ‘Discursus politici’ des Johann Maximilian Zum Jungen, bearbeitet von P. Hohenemser, Frankfort aan de Main 1930.

Den Svenska Litteraturen, redaktion Lars Lönnroth och Sven Delblanc: Från forntid till frihetstid 800-1718, Stockholm 1987, 1993.

Svenska Riksrådets protokoll med understöd af statsmedel i tryck utgifvet af Riksarkivet genom S. Bergh, X (1643-1644), Stockholm 1905. Handlingar rörande Sveriges historia, ser. 3.

Sveriges Historia till våra dagar, utgiven av E. Hildebrand och L. Stavenow, I-XV, Stockholm 1919-1945.

[p. 730]

Tallemant des Réaux, - Historiettes, I-II, texte intégral établi et annoté par A. Adam, Parijs 1960-1961. Bibliothèque de la Pléiade, 142 en 151.

Tex, J. den - Oldenbarnevelt, I-V, Haarlem, Groningen 1960-1972.

Thomason, G., zie Catalogue of the pamphlets.

Tombe, J.W. des - Een autograaf en het testament van Maria van Reigersbergh, in: De Navorscher 54 (1904), p. 583-592.

Tommos, S. - The Diplomatica Collection in the Swedish National Archives, Stockholm 1980. Skrifter utgivna av Svenska Riksarkivet, 5.

Tongerloo, Louise van - Beziehungen zwischen Hessen-Kassel und den Vereinigten Niederlanden während des Dreissigjährigen Krieges, in: Hessisches Jahrbuch für Landesgeschichte 14 (1964), p. 199-270.

Tractatus universi iuris, duce et auspice Gregorio XIII pontifice maximo, in unum congesti, XVIII tom. en Index, Venetië 1584-1586.

Tragicorum Graecorum fragmenta, recensuit A. Nauck, Leipzig ^21889.

Trapman, J. - Grotius and Erasmus, in: Hugo Grotius theologian. Essays in honour of G.H.M. Posthumus Meyjes, edited by H.J.M. Nellen and E. Rabbie, Leiden, New York, Köln 1994, p. 77-98. In vertaling verschenen in: J. Trapman, Het land van Erasmus, Amsterdam 1999, p. 24-44.

Tunberg, S., zie Hist. de l'adm. des aff. étr. de Suède.

Tydingen uyt verscheyden quartieren, 1645, zie Courante 1645.

UB = Universiteitsbibliotheek, Universitätsbibliothek, Universitetsbibliotek.

Universiteit te Franeker 1585-1811. Bijdragen tot de geschiedenis van de Friese hogeschool, onder redactie van G. Th. Jensma, F.R.H. Smit en F. Westra, Leeuwarden, Fryske Akademy, 1985.

Urk. u. Act. = Urkunden und Actenstücke zur Geschichte des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, herausgegeben von B. Erdmannsdörffer et al., I-XXIII, Berlijn, Leipzig 1864-1930.

Verhooren en andere bescheiden betreffende het rechtsgeding van Hugo de Groot, uitgegeven door R. Fruin, Utrecht 1871. Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht, Nieuwe reeks, 14.

Vermast, P.G.F. - Eenige mededeelingen omtrent Delftsche de Bye's en hun magen, in: Ned. Leeuw 55 (1937), kol. 186-192, kol. 278-281 en kol. 412-416.

Vernadsky, G. - The Tsardom of Moscow, 1547-1682, New Haven etc. 1969. A history of Russia, 5.

Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven, 1865-1877; Jrg. 1 (1878)-50 (1927); Tweede serie 1 (1928)-40 (1967), 's-Gravenhage 1866-1969.

Vogel, J. en D.A. Fechter - Die Eidgenössischen Abschiede aus dem Zeitraume von 1618 bis 1648. Der amtlichen Abschiedesammlung, V, Abtheilung 2, I-II, Bazel 1875-1877. Amtliche Sammlung der ältern Eidgenössischen Abschiede.

Vondel, J. van den - Volledige dichtwerken en oorspronkelijk proza, verzorgd door A. Verwey, opnieuw uitgegeven met een inleiding door M.B. Smits-Veldt en M. Spies, Amsterdam 1986.

Vossii Epist. = P. Colomesius (ed.), G.J. Vossii et clarorum virorum ad eum epistolae, Augsburg ^21691.

Vossii Op. Epist. = G.J. Vossius, Opera in sex tomos divisa, IV: Epistolae selectiores, Amsterdam 1699.

Waard, C. de, zie Corresp. Mersenne.

Wagenaar, J. - Amsterdam, in zijne opkomst, aanwas, geschiedenissen, voorregten, koophandel, gebouwen, kerkenstaat, schoolen, schutterije, gilden en regeeringe, I-III, Amsterdam 1760-1767; anast. herdruk Alphen a/d Rijn 1971-1972.

Wagenaar, J. - Vaderlandsche historie, vervattende de geschiedenissen der nu Vereenigde Nederlanden, inzonderheid die van Holland ..., I-XXI, Amsterdam 1749-1759; I-XXIV en bijvoegsels, Amsterdam 1788-1801.

[p. 731]

Waghenaer, Lucas Jansz. - Thresoor der zeevaert, Leiden 1592. Facsimile reprint with an introduction by R.A. Skelton, Amsterdam 1965. Theatrum orbis terrarum, 2^nd series, 3.

Weigert, R.-A. - Les demeures de Grotius à Paris (1621-1645); documents inédits, in: BSHPF 95 (1946), p. 137-151.

Werken HG = Werken van het Historisch Genootschap. Nieuwe serie 1863-1899; derde serie 1891-1966; vierde serie 1951-1967; vijfde serie 1968-.

Westfälische Lebensbilder, im Auftrage der Historischen Kommission des Provinzialinstituts für Westfälische Landes- und Volkskunde, herausgegeben von A. Bömer und O. Leunenschloss, I-, Munster 1930-. Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Westfalen 17A.

Wicquefort = Joach. Vicofortii Epistolae ad Gasparum Barlaeum V. Cl., cuius responsoriae etiam insertae, Amsterdam 1696.

Willems, A. - Les Elzevier. Histoire et annales typographiques, Brussel etc. 1880.

Winkelman, Bronnen = Bronnen voor de geschiedenis van de Nederlandse Oostzeehandel in de zeventiende eeuw, uitgegeven door P.H. Winkelman, I-VI, 's-Gravenhage 1971-1983. Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Grote serie, 133, 161, 178, 184, 185 en 186.

WNT = M. de Vries, L.A. te Winkel e.a., Woordenboek der Nederlandsche taal, I-, 's-Gravenhage etc. 1882-.

Wtenbogaert, J. - Brieven en onuitgegeven stukken ... verzameld en met aanteekeningen uitgegeven door H.C. Rogge, I-III (7 banden), Utrecht 1868-1875. Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht, Nieuwe reeks, 11, 12, 15, 17, 19, 20 en 22.

Wtenbogaert, J. - Leven, kerckelijcke bedieninghe ende zedighe verantwoordingh ... Alles bij hem selven ... beschreven ... bevestight met verscheyden bewijsen, acten, ende munimenten, daer toe dienende, z. pl. 1645.

Wulp, zie Catalogus van de tractaten.

Zedler, Univ.-Lex. - J.H. Zedler, Grosses vollständiges Universal-Lexikon, I-LXIV, Suppl. I-IV, Halle, Leipzig 1732-1754; anast. herdruk Graz 1961-1964.

Zeitschrift des Vereins für Hamburgische Geschichte, Hamburg 1 (1841)-.

Zweedse archieven, zie Rondgang.