Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7309. 1645 februari 11. Aan A. Oxenstierna.¹

[Excellentissime et illustrissime domine,]

Quae nuper de Italicis scripsi rebus,² vera sunt; nam et commutationes locorum factae sunt inter regem Galliae et Sabaudiae ducem, et copias, cum Gallicas, tum Hispanicas ivisse in Catalaniam constat, tum vero cardinalis Valencaeus, qui hinc eiectus credebatur, accepisse ab hac aula deprehenditur XX millia scutatorum pro itinere et promissum de decem millibus scutatorum annuis, praeter spem legationis.

A Francofurto vero quae discimus,³ haec sunt: venisse Gallicum Magontiaci praefectum, ut Ursellam oppugnaret tribus machinis, sed defuisse ei illico pulverem bellicum et globos, neque potuisse haberi a Francofurto. Post triduum, cum abire iam pararet, ab hostium illis qui ex propinquis egressi erant praesidiis,⁴ ex peditatu multos occisos aut captos, disiectum equitatum, machinas captas. [Ex eo alias, etiam Bavaricas, copias ad illa apud Francofurtum loca venisse.]⁵ A duce autem Bavaro quintum quemque subditorum militiae adscribi, praeter Italos quos per Gillonem Hasium accepit. Archiducem Leopoldum fore summum ducem copiarum caesarianarum et Bohemiae praefectum. Gallassio crimina intendi sperarique a caesarianis qui de eius exercitu disiecti fuere, eos in hiberna Hazfeldica semet recollecturos.⁶ Metui, ne mareschallus Torstensonius in Superiorem Palatinatum invadat. Fama eius successuum perterritas copias in Hungaria Austriacas et animos additos Ragozio. Landgravii Friderici, qui Dresdae captivus tenetur, libertatem brevi sperari. Haec sunt, quae dicuntur illis in locis.

At a Madritio nuntiatur non potuisse marchionem Tarracusae per viam Badaioxi intrare in Portugalliam. Sermones ibi esse de matrimonio regis Poloniae cum filia maiore archiducissae Austriacae. Sed alios aut hanc aut eius sororem destinare regi Hispaniae. Quosdam maiorem regi Hispaniae, minorem eius filio et utramque advocandam in Hispaniam, ut de eis fiat quod expediet. Sed optare imperatorem, ut filius regis Hispaniae suam ducat filiam. Ducem Medinae de Turribus esse Valentiae, optantique ipsi, ut Romam mittatur legatus, alios se opponere. A Mediolano ivisse monachum qui provincialium querelas contra praefectum marchionem Veladam deferat in Hispaniam. Successores

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 275; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2, afd., IV, p. 526 no. 573. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 437. Zie voor een andere overlevering van de brieftekst, Grotius' brief aan Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius (no. 7310).

2 Zie zijn brief van 4 februari 1645 (no. 7296). Kardinaal Achille d'Estampes-Valençay speelde geen rol in de vredesplannen van paus Innocentius X en de Savoyaardse edelman Baldassare Masserati (Messerati), graaf van Casalborgone.

3 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch, dd. 11 februari 1645 (no. 7308).

4 De Zwabisch-Beiersen in Oberursel ontvingen versterking uit de garnizoenen te Aschaffenburg, Gelnhausen, Dieburg en Höchst.

5 ‘Ex eo alias ...’; deze passage komt alleen voor in de brief aan de Zweedse gevolmachtigden Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius (no. 7310).

6 De tweeduizend keizerlijke infanteristen die op 8 januari kans hadden gezien om de kwartieren van Matthias, graaf Gallas, in de ‘Neustadt’ van Maagdenburg te ontvluchten, werden bij aankomst in Praag onder de orders geplaatst van de keizerlijke veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen (Doc. Boh. VII, p. 167 no. 488 en p. 175 no. 511).

[p. 451]

Veladae alios ab aliis destinari, ut Leganesium, Cantelmum, admirantem Castellae. Aliunde audimus Gallos a Montemagno Montisferratensis ditionis repulsos. Missam e Gallia pecuniam ad Ragozium.⁷ Turcae consilia contra Melitam ferri.⁸ Wendelam in Lotharingia a Gallis occupatam.

A duce Carolo pecuniam dari mutuam regi Hispaniae. A rege vero Hispaniae pecunias novas offerri circulo inferiori ad Rhenum, ut eius opera uti possit, ubi tulerit occasio, et quidem XVI millia thalerorum imperialium ad conscribenda sex militum millia. Hiberni milites, Galliae militaturi, Machloviam in Aremorica Britanniae advenere.⁹ Harcurtius brevi hinc abibit in Catalaniam, et dux Longavillanus Monasterium, ut quidem in aula rumor est. Rupella multum damni fecit per graves huius temporis procellas, tum in navibus, tum in salinis. Cardinalis Lugdunensis a Roma in Galliam venit.

De Anglia solent hic varia tradi et credi. Fama receptior est parari in Hibernia XII millia, regi militatura. Arcem Chirkam captam a parlamentariis. In Hamtonia apud Christkircham parlamentarios male habitos a regiis, sed mox regios per Middeltonum depulsos. Totum ordinem insidiarum, quas regii in Duberniam struxerant, detectum.¹⁰ Chardum, locum in Crokehornio, derelictum ab Hoptone, regio duce. Legatos a rege ad pacis negotium¹¹ esse Richemontium, Suthamtonium,¹² Dorsetum, Eduardum Hidam.¹³ In Cornubia impediri dilectus regios; in Schopschiria vero etiam nobilitatem expelli. Wallerum ire in partes occidentales cum sex mille partim peditibus, partim equitibus, et expectari ab eo draconarios centum. Comitatum Sussexiae ad sui tutelam conscripsisse

7 De Zweden hadden ingestemd met het Franse voorstel om ten behoeve van de Zevenburgse vorst György I Rákóczi een bedrag van 100000 rijksdaalders uit de Frans-Zweedse subsidiekas beschikbaar te houden in Constantinopel (Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. 370, p. 468, p. 583 en p. 651; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 408, p. 432-433 en p. 472, en Hudita, Histoire des relations diplomatiques entre la France et la Transylvanie, p. 107-110). Achteraf bleek dat de dienaren van de Sultan hoge ‘onkosten’ aan de bewaargeving hadden verbonden (Oxenst. Skrifter 2. afd., VIII, p. 455, p. 508 en p. 540).

8 Zes galeien van de Maltezer ridders hadden in september 1644 een van de mooiste en grootste galjoenen van de Turkse vloot overmeesterd. Sultan Ibrahim wilde de schade verhalen op de Johannieters en de Venetianen (Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen II, p. 175-176).

9 Een lichting van 2000 Ieren van de ‘confederation of Kilkenny’ wachtte in Bretagne (St-Malo) op orders van het Franse opperbevel; vgl. 7281, n. 38, en Doc. Boh. VII, p. 180 no. 523.

10 Het ‘verraad’ te Dover. Het Parlement verspreidde het gerucht dat een regiment Franse infanteristen in Calais voorbereidingen trof voor een aanslag op het kasteel (CSP Ven. 1643-1647, p. 169, en Gazette 1645, no. 18, dd. 11 februari 1645).

11 De conferentie te Uxbridge. Het was de bedoeling dat 16 commissarissen van beide partijen - koning en Parlement - in een tijdsbestek van 20 dagen onderhandelingen zouden aanknopen over de voornaamste artikelen van ‘The humble desires and propositions for a safe and well-grounded peace’ (Gazette 1645, no. 13, dd. 28 januari 1645; CSP Ven. 1643-1647, p. 172-173, en Briefw. C. Huygens IV, p. 119).

12 Koning Karel I deed voor het bijwonen van de conferentie te Uxbridge (no. 7308, n. 4) wederom een beroep op zijn onderhandelaars James Stuart, hertog van Lennox en Richmond, en Thomas Wriothesley, graaf van Southampton.

13 ‘Dorschium’ in het copieboek Dresden. In de brief aan de Zweedse gevolmachtigden (no. 7310): ‘Dorsetum’. Het zou hier kunnen gaan om Edward Sackville (1591-1652), graaf van Dorset. Met zekerheid is vast te stellen dat Henry Pierrepont (1606-1680), graaf van Kingston en markies van Dorchester, en Edward Hyde (1609-1674), de latere graaf van Clarendon, deel uitmaakten van de koninklijke delegatie (DNB L, p. 89-92 (Sackville), XLV, p. 264-266 (Pierrepont), en XXVIII, p. 370-389 (Hyde), en ‘Brieven van den gezant in Engeland’, in Kroniek HG 25(1869), p. 25).

[p. 452]

bis mille pedites, equites ter mille. Farfaxio adesse plus viginti horainum millibus; contra praecipuum regis exercitum ire Middeltonium et Holbornam.

Deus, etc.

Lutetiae, I/XI Februarii 1645.

Turcae iterum navibus longis Italiae oram advecti exscensum fecere in Calabria apud Rupem Imperialem, Petropaulum et Scylacaeum. Tartari vero incursarunt campestria Walachiae proxima et minari dicuntur Poloniae. Papa quendam in Hiberniam mittit ministri apostolici nomine. Mareschallus Turenae apud Flershemium est. In Pictonum urbe et terris bis terra movit multaque aedificia disiecit. Hispani in castellis ad Mardicum tria millia militum posuere et fossam quae ibi est tutantur structis militum receptibus.

Bovenaan de brief in de copie te Dresden: Axelio Oxenstiernae.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Cardinalis Valencaeus beneficio liberali satis exceptus; ergo quae ante gesta conficta saltem fuere simulatione. Germanica, Hispanica. Italica. Lotharingica. Anglica. Varia.