Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

7058. 1644 september 24. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Spero non omitti abs te inquisitionem de arca.² Res est digna tua diligentia ac fide. Quicquid de ea cognoveris, id rogamus nobis significes.

Conditiones ex quibus deditum est Saxum Gandavense non vidi.³ Sed velim romanensibus plusculum concedi, etiam boni publici causa.⁴ Super rebus Danicis videbimus, apud Batavos praevaliturane sint ea quae publico expediunt, an vis factionis.⁵ Romae omnia iam tranquilla sunt cura praefecti.⁶ Videtur factio Hispanica cum Romana se iungere. Spiritui quidem Sancto asscribi non debent ea quae pretio aut coitione pia spectantium fiunt.⁷ Attamen et ista Deus dirigit sive fautor sive iratus.

1 Gedrukt Epist., p. 971 App. no. 725. Antw. op no. 7043, beantw. d. no. 7076 (dl. XVI).

2 De speurtocht naar de boekenkist waarin Grotius op 22 maart 1621 uit zijn Loevesteinse kerker was ontsnapt. Willem de Groot had inmiddels met een dienstbode gesproken die Jan de Groot en Aeltgen Borre van Overschie jarenlang had gediend in het huis van de graven van Hohenlohe te Delft. Zij herinnerde zich de kist, maar sinds het huis in handen was gekomen van Jean de Sallengre was zij het spoor bijster geraakt. Later sprak Willem de Groot met de huidige huiseigenaar die aan de hand van een boedelinventaris kon aantonen dat de kist nooit tot het huisraad had behoord; zie no. 7055.

3 De Haagse drukker Ludolf (Rudolf) Breeckevelt bracht het nieuws van de capitulatie van Sas van Gent (5 september 1644) in het pamflet ‘Articulen geaccordeert bij ... den Heere Prince van Orangien, aen ... Don Andrea de P(a)rado y Muxica, gouverneur van 't Sas van Gent, den Grave van Megen, ende aen de capiteynen, officieren ende krijghsvolck daer binnen zijnde’ (Knuttel, Cat. v. pamfl. nos. 5126 en 5126a, en Res. SH, dd. 14 september 1644).

4 Aan die wens kwam het zevende artikel van de capitulatievoorwaarden tegemoet (Aitzema (f^o) II, p. 1008).

5 In navolging van de Staten van Holland gaven ook de Staten-Generaal blijk van hun ontevredenheid over de ‘Via concordiae’ die Frederik Hendrik in de Zweeds-Deense oorlog wilde ‘attenteeren’. In de tweede week van augustus herinnerden zij hun ambassadeurs dr. Gerard Schaep, Albert Sonck en de Friese raadsheer Joachim Andreae aan art. 12 en 13 van de ‘secreete instructie’: indien koning Christiaan IV bleef volharden in zijn weigering om de vaart op Zweden open te stellen, mochten zij de Staatse oorlogsschepen naar de ingang van de Sont ontbieden (Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 70-72, p. 123-124 en p. 172-174).

6 De keizerlijke ambassadeur Federico, hertog van Savelli, had de gemoederen in Rome gekalmeerd.

7 De Italiaanse en Spaanse kardinalen wonnen de strijd om de stemmen. Toen ook kardinaal Antonio Barberini zich aan hun zijde schaarde, was de neergang van de Franse factie in Rome niet meer te stuiten. Op 15 september viel de keuze op kardinaal Giambattista Pamfili. De nieuwe paus nam de naam van Innocentius X aan (Pastor, Gesch. Päpste XIV 1, p. 15-22).

[p. 758]

Anthologiam tibi unice commendo.⁸ Utinam Isaacus Vossius, qui vobis adferet Notata in Vetus Testamentum,⁹ velit indicem facere Anthologiae ex meo praescripto. Domini Utenbogardi memoriam apud multos in pretio esse laetus intelligo.¹⁰ Adiuva, ne quid chartarum supprimatur.¹¹ Velim eius quoque vitam describi.¹²

Tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

8 De Amsterdamse drukker-uitgever dr. Joan Blaeu hield zich slecht aan zijn beloften. In juni had hij met Willem de Groot reeds gesproken over het plan om de Franse protestant Samuel Sorbière in te schakelen bij het persklaar maken van Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534). Nu hij na een herhaald verzoek (no. 7033) nog geen haast maakte, besloot Grotius een beroep te doen op de jonge Vossius. Op 12 november aanvaardde Isaac Vossius de opdracht; zie no. 7138 (dl. XVI).

9 Grotius had Isaac Vossius belast met het overbrengen van twee presentexemplaren van zijn Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137) naar de Republiek. Pas in de tweede week van oktober verscheen de jongeman in Den Haag; zie no. 7089 (dl. XVI).

10 Op 12 september werd de remonstrantse theoloog Johannes Wtenbogaert († 4 september 1644) naar zijn laatste rustplaats gedragen. Een stoet van vierhonderd rouwenden volgde de baar.

11 In november 1643 had Grotius zijn broer al gewezen op het historisch belang van de manuscripten en documenten die Johannes Wtenbogaert tijdens zijn lange leven verzameld had; zie nos. 6532 en 6551 (dl. XIV). Diens Kerckelicke historie, vervatende verscheyden gedenckwaerdige saecken, in de Christenheyt voorgevallen, van het jaer vierhondert af, tot in het jaer sesthienhondert ende negenthien zou in 1646 verschijnen (BG no. 892).

12 Wtenbogaerts autobiografie zag in 1645 het licht onder de titel Leven, kerckelijcke bedieninghe ende zedighe verantwoordingh ... Alles bij hem selven beschreven ... bevestight met verscheyden bewijsen, acten, ende munimenten, daer toe dienende. In de tweede helft van de negentiende eeuw beschreef H.C. Rogge het leven van de predikant in Johannes Wtenbogaert en zijn tijd, 3 dln, Amsterdam 1874-1876.

24 Septembris 1644.