Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

[p. 719]

7036. 1644 september 5. Van G.J. Vossius.¹

Illustrissime domine,

Qui hasce literas reddet, Laevinus Warnerus, patria Westphalus² iuvenis est tum pius et probus, tum singulari in studiis industria idemque in orientalibus linguis apprime versatus; quod constans omnium de eo iudicium est, nec obscurum est ex iis quae in lucem emisit. In his proxime fuit Centuria proverbiorum et sententiarum Persicarum. Sexennio cum laude praefuit studiis illustrium dominorum comitum de Chinitz et Tettau.³ Omni eo tempore gratus acceptusque fuit, et maximo Salmasio et Golio, Constantinoque l'Empereur; mihi etiam quoties Leida Amstelodamum excurreret. Nunc incredibili ardet amore adeundi Constantinopolim, partim ut penitius cognoscat arcana quaeque literaturae orientalis, partim ut augeat prudentiam videndo et urbes et hominum mores. Nec difficile ei fuit a me elicere aliquid literarum ad Excellentiam tuam, cum putaret faciliorem sic fore sibi compellandi viam.⁴

Iam duae sunt hebdomades quod literas a filio Isaaco accepi, unde intelligebam post dies paucos velle se in viam dare.⁵ Id si fecit, iam ante aliquot dies Lutetia discesserit.⁶ Eo impensius eum exspectamus, [quod] superiori hebdomade navis Zelandica, dum Gallias petit, tempestate periit inque submersis tres fuerunt adolescentes huius urbis, probe mihi cogniti, qui studiorum causa in Gallias tendebant. Immane quantum Excellentiae tuae debeo pro beneficiis multis, in quibus nescio ecquid maioris facere me oporteat quam erga filium Isaacum affectum ac benevolentiam singularem. Quantum eo

1 Tekst naar de eigenhandige minuut in Oxford, Bodleian Library, Rawl. letters 84 C, f. 193^r. Gedrukt Vossii Epist., p. 480 no. 498 en Voss. Op. Epist., p. 365 no. 690. Geciteerd in G.A.C. van der Lem en C.S.M. Rademaker, Inventory of the correspondence of Gerardus Joannes Vossius, p. 322.

2 Levinus Warner (1619-† 20 juni 1665 te Constantinopel), geboren te Lippe, had zich in 1638 laten inschrijven aan de Leidse academie. Hij oogstte voor zijn kennis van de Oosterse talen de hoogste lof van de professoren Claude Saumaise (1588-1653), Jacobus Golius (1596-1667) en Constantijn l'Empereur ab Oppijck (1591-1648). In 1642 promoveerde hij op de Dissertatio qua de Vitae termino, utrum fixus sit an mobilis, disquiritur ex Arabum et Persarum scriptis, Amsterdam (Blaeu) 1642. Kort voor zijn vertrek naar Constantinopel had hij in Leiden de bundel Proverbiorum et sententiarum Persicarum centuria collecta et versione notisque adornata, Leiden (Maire) 1644, laten verschijnen. In 1647 en 1648 probeerden de curatoren van de Leidse academie hem aan te trekken, maar Warner sloeg het aanbod af. Een paar jaar later kreeg hij uit de Republiek een toelage voor een studiereis in Klein-Azië. Bij resolutie van de Staten-Generaal ontving hij in 1655 de benoeming tot Staats zaakgelastigde-resident te Smyrna (NNBW X, kol. 1153-1154; J. Brugman, ‘Arabic Scholarship’ in Leiden University in the seventeenth century, Leiden 1975, p. 203-215; P.S. van Koningsveld (ed.), Levinus Warner and his legacy, Leiden 1970, en Schutte, Repertorium I, p. 307).

3 Ten tijde van zijn Dissertatio (supra, n. 2) begeleidde Levinus Warner de studies van drie neven van de Boheemse emigrant Radislaw Kinsky (Chinsky), heer tot Chinitz (Vchynice) und Tettau (P.S. van Koningsveld, Levinus Warner and his legacy, p. 47-48; ADB XV, p. 775-784; NDB XI, p. 629-630).

4 Gerardus Joannes Vossius hoopte wellicht dat Grotius de Westfaalse oriëntalist zou aanbevelen bij Jean de La Haye, sieur de Ventelay (Vantelet), de Franse ambassadeur in Constantinopel.

5 Het laatste nieuws dat de Amsterdamse hoogleraar van zijn zoon Isaac had ontvangen, was al drie weken oud (Amsterdam, UB, coll. RK, J 93f, dd. 13 augustus 1644, en G.A.C. van der Lem en C.S.M. Rademaker, Inventory of the correspondence of Gerardus Joannes Vossius, p. 321-322).

6 Isaac Vossius had de Zweedse ambassade te Parijs op 28 augustus verlaten (no. 7018). Zijn eerste reisdoel was Caen, waar hij een ontmoeting zou hebben met de predikant Samuel Bochart (1599-1667) (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 354, p. 367 en p. 373). In een brief die hij op 11 september in de haven van Calais aan zijn vader schreef, kondigde hij zijn thuisreis aan (Amsterdam, UB, coll. RK, J 93g, en Y.H. Rogge, ‘De reis van Isaac Vossius’ in Oud-Holland 18(1900), p. 18).

[p. 720]

nomine debeamus, nequeo effari, nec tamen de illo multa nunc scribam: malo aliarum mihi id literarum sit argumentum, postquam datum erit filium amplecti et omnem ex eo itineris rationem coram cognoro.

Multi hic sumus, qui ingenti flagremus desiderio pascendi oculos et animum iis quae ad Vetus Instrumentum adnotaris.⁷ Gaudeo rem eo perductam, ut nunc de solis indicibus laboretur. Sic enim ex praestantissimo Excellentiae tuae fratre intellexi. Sed nequeo satis concoquere quod de Ἀνθολογίᾳ atque aliis huc transmissis spisse adeo negotium procedat.⁸ Interim aliquid est quod iam coeperit Blauwius novam editionem operis de Iure belli et pacis;⁹ ita quippe significavit mihi ipse ante octiduum et ultra.

Uxor plurimam salutem Excellentiae tuae adscribi iussit,¹⁰ sed et heroinae coniugi ac liberis nobilissimis uterque fausta omnia comprecamur,

Excellentiae tuae cultor aeternum,
G.J. Vossius.

7 Zonder de auteur in te lichten had de Parijse uitgever Sébastien Cramoisy reeds een voorraad exemplaren van Grotius' Annotata ad Vetus Testamentum naar de Republiek gezonden. Naar verluidde zouden in deze exemplaren de indices ontbreken (no. 6988, en Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 369 en p. 384). De presentexemplaren die Grotius aan Isaac Vossius had meegegeven, waren wel degelijk voorzien van een ‘Index rerum et verborum’ en vier ‘Indices vocum [Hebreeuws, Arabisch en Grieks] et particularum’ (BG no. 1137); zie no. 7018.

8 Afgelopen week had Willem de Groot met de Amsterdamse hoogleraar gesproken over de wenselijkheid om spoed te zetten achter de uitgave van Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534) en poemata.

9 Dr. Joan Blaeu had in januari 1644 belangstelling getoond voor een bijgewerkte uitgave van Grotius' De iure belli ac pacis. Het dossier met aanvullingen en verbeteringen had hij reeds in februari tot zijn beschikking gekregen. De druk werd pas in 1646 voltooid (BG nos. 571 en 572).

10 Vossius' echtgenote Elisabeth Junius (1585-1659).

Amstelodami, 1644, Nonis Septembribus.

Bovenaan de brief in de minuut te Oxford en in de uitgaven der Vossii Epist. en Vossii Op. Epist.: (Illustrissimo) Hugoni Grotio legato, Lutetiam Parisiorum.