Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

[p. 350]

6830. 1644 april 23. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Multi quotidie milites ad fines eunt.² Dux Aurelianensis eo iturus dicitur XII Maii³ et magistrum equitum habiturus ducem Guisium;⁴ ibit autem Chaunam, dux Anguianus Vitriacum, Gassio Reteliam. Literae scriptae sunt ad ducem Bulionium, ut redeat. Ipse metu se abscessisse dicit, neque eo minus paratum audire conditiones. Scripsit etiam regina ad fratrem ducis Bulionii, marescallum Turenae,⁵ certum eum faciens de sua in ipsum benevolentia, nempe ne fraternis offensis semet implicet. Audimus autem eum marescallum ex comitatu Burgundiae bene opimatum exercitum ducere ad Falcostenium eximendum novae obsidioni, quam molitur dux Carolus, qui et Darmstadiensem et Mogontiacensem agrum diripi iussit ob tributa quaedam non soluta et Argentoratensibus, Basileensibus itinera tuta esse non sinit ob veteres quasdam controversias. Bavarus autem militem Spirae locavit,⁶ ut pontem vicinum habeat in sua potestate. Interim comitatenses Burgundi quatuor militum millia contraxere ad sui tutelam, et duci Carolo offerunt centum millia thalerorum imperialium, ut bis mille equites ipsis de suis addat. Sed eundem ducem ad se vocat Melos, ipsi offerens centum millia scutatorum praeter stipendia militibus eius, quos augebit ad decem millia. Galli ex Longuiaco hostium quingentos iter ad Theodonisvillam habentes disiecere.⁷

Johannes Austriacus nothus permissum accepit a regina regente, ut in Flandriam ei per Galliam ire liceat, sed hac urbe vitata, ne aut pecunias hic distribuat, aut Batavorum suspiciones irritet. Gravis est disputatio in parlamento Parisiensi, an ad negotia publica advocandae sint omnes iudicum classes, maxime ad eam controversiam quae nunc fervet inter universitatem et iesuitas. Regina per advocatos regios moneri iussit singulas parlamenti classes, ut inter se eam rem componerent. Extraordinarius Portugalliae legatus de matrimonio aliquo acturus dicitur. Brisaci seditio fuit militaris, sed sedata numeratis pecuniis.

Inter Romam et oppositi foederis principes quin pax sit, non ultra dubitatur, aequa satis.⁸

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 195; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 415 no. 529. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 235. Zie voor een andere overlevering van de brieftekst, Grotius' brief aan Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius (no. 6831).

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 23 april 1644 (no. 6829).

3 Het vertrek van de ‘generalissimus’ Gaston van Orléans werd twee dagen uitgesteld. In zijn Journal (I, p. 181) tekende Olivier Lefèvre d'Ormesson op: ‘je sçus que Monsieur estoit parti le samedy 14. ... Son armée estoit la plus belle qui se fust jamais vue, et avoit quinze cents volontaires tous magnifiques, et néantmoins personne ne peut bien espérer du succès de cette armée, parceque Monsieur la conduit, qui ne passe pas pour aimer la guerre’.

4 Henri II de Lorraine, hertog van Guise, sloot zich aan bij de uitgelezen schare vrijwilligers.

5 De Frans-Weimarse opperbevelhebber Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne, nam een afwachtende houding aan in de beroering die het bericht van de vlucht van zijn broer Frédéric-Maurice, hertog van Bouillon, in Parijs had veroorzaakt (Lettres de Turenne, p. 398). Zijn terughoudendheid verwierf de instemming van de regentesse (Lettres Mazarin I, p. 685-687 en p. 698-701).

6 Het bezit van Spiers, Mainz en Worms was zowel voor de Zwabisch-Beiersen als voor de Fransen van groot strategisch belang; vgl. Lettres Mazarin I, p. 623-625 en p. 698.

7 Ruiters van hertog Karel IV van Lotharingen en de Luxemburgse gouverneur Johan van Beck daagden het Franse garnizoen van Thionville uit tot gevechtshandelingen.

8 Op 15 april plaatste de Franse regering haar handtekening onder de vredesverdragen die op 31 maart te Ferrara door kardinaal Gian Stefano Donghi, ‘plenipotentiario della Santità di nostro Signore papa Urbano VIII e della Santa Sede Apostolica’, en de Italiaanse vredesbemiddelaar kardinaal Alessandro Bichi namens Odoardo Farne-

[p. 351]

⁸ Redduntur oppida et terrae eis quorum ante bellum fuerant; deiiciuntur munitio-

8 se, hertog van Parma, en diens bondgenoten Venetië, groothertog Ferdinando II van Toscane en Francesco I d'Este, hertog van Modena, waren getekend. De teksten werden op 28 april en 3 mei voor publikatie in de Gazette 1644 vrijgegeven; vgl. Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. 92, en de Gazette 1644, nos. 41, 43 en 44.

[p. 351]

nes novae; dimittuntur milites aucturi Gallorum et Hispanorum copias. In Catalania priores in aperto apparent Hispani.

Ex Francofurto discimus Bavaricos literis et sermonibus id agere ubique, ut et romano-catholicis et iis quos lutheranos vocant, suspectas faciant calvinistarum molitiones, id est Batavorum, Hassorum, Ragozii et parlamenti Londinensis in Anglia. Hispanos quae in Palatinatu sunt monasteria iis societatibus quarum olim fuerant reddidisse. A Bavaro duce millionem dari imperatori, ab eodem duce mille quingentos equites, pedites totidem adiungi Hazfeldianis, qui in praesidiis suis adhuc haerent, non exituri inde ante Maium.

Hautefortia aula quidem excidit, sed regina eius curam non omittens vult eam collocare in matrimonium duci Ventadurio. Quae exspectabatur in parlamento Parisiensi causae actio de lite ducis Anguiani contra Esguilloniam dilata est in dies aliquot in spem concordiae.

Deus, excellentissime et illustrissime domine, Sublimitati tuae adspiret optima consilia, consiliis autem optimos successus,

tuae Sublimitatis devotissimus cultor,
H. Grotius.

Lutetiae, XIII/XXIII Aprilis 1644.

Intelligimus depulsos Castellanos ab oppugnatione Segurae; in eorum finibus structum castellum a Portugallis ad Vallem Mulae. Venisse Viennam legatos a Dano et Ragozio. Ex Anglia Hibernos etiam protestantes operam suam regi polliceri.⁹ Principis Roberti exercitum auctum novem millibus. Oppidum et portum Abderaniae captum a regiis;¹⁰ contra a Scotis captum montem imminentem Novo Castello et oppidum Duramum, et multos ibi equites peditesque; parlamentarios vero reiectos, cum assilirent arcem Cornettam in insula Gerneseia.

9 Randal MacDonnell (1609-1683), graaf van Antrim, had aan koning Karel I toestemming gevraagd om manschappen in Ierland te lichten (DNB XXXV, p. 55-58).

10 Begin april drong de koningsgezinde Schot George Gordon († 1649), markies van Huntly, de stad Aberdeen binnen (DNB XXII, p. 190-194).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Varia ex Gallia. De Lotharingo et Bavaro. Johanni Austriaco transitus permissus. Disputatio in parlamento Parisiensi. De legato Portugallico. Seditio Brisaci. Certiora de pace in Italia. Catalanica. Reformati suspecti redditi. Hispani in Palatinatu quid? De Bavaro, Hautefortia, lite Esguilloniae. De bello Portugallico. Legati Viennam. Anglica.