Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

[p. 234]

6766. 1644 maart 17. Van C. Marin.¹

Monsieur,

Je voy par la vostre du 1 de ce mois² que vous avez tousjours bonne esperance de la concorde des Suisses et Grisons,³ qui veritablement seroit à souhaitter, mais pour moy je ne vous en puis encores asseurer veu la mesfiance grande qui regne parmy eux, surtout entre ce canton‹s›-cy et les Petis Cantons. Quant aux Grisons, ils ne sont plus capables de se conserver libres, mais il faut necessairement qu'ils ayent un maistre qui les tienne en cervelle. Le differend de dix droitures reccommance à s'aigrir, ceux de Tavos ne voulant aquiescer à la sentence que les protestans suisses ont donnée touchant l'election de leur Landamman,⁴ de sorte qu'on y craint de nouveau un remue-menage, pourveu qu'il y eust aucun qui soufflast au feu.

Quant à la paix entre Rome et la ligue on la tient pour faite et soubscrite de part et d'autre,⁵ mais avec tout cela les Barbarins⁶ veulent demeurer armés tant que le pape vit encores, craignant qu'il ne sçauroit eschapper deux ou trois mois à cause de sa grande foiblesse, qui fait qu'il se sert du lait de deux nourrices dont on l'entretient, et sa mort produira indubitablement quelque schisme.⁷ On dit neantmoins que les Barbarins feront licentier quelques trouppes inutiles, et qu'il y a des ministres de France qui veillent pour les attirer au service de leur maistre, ce que je croy fort probable,⁸ les François n'estant pas si forts en infanterie en Italie comme ils publient.

On s'approche d'Uberlinghen⁹ pour le battre avec du canon, car on dit qu'il y a des vivres encore pour deux mois, le gouverneur en ayant trouvé dans des maisons des bourgeois gran[de] quantité. Quelque cavallerie en est sorty à vive force et passé jusques à Hohetvil pour asseurer les François de l'estat de la ville. L'ambassadeur de France tra-

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 9, 322. Eigenh. oorspr.

2 De brief van 1 maart 1644 is niet overgeleverd. Grotius' commentaar zal echter niet veel afgeweken zijn van de berichten in zijn nieuwsbrieven van 27 februari (nos. 6733-6735).

3 De godsdiensttwisten in Graubünden. In april boden de kantons Zürich, Bern, Luzern, Uri, Schwyz en Glarus hun bemiddeling aan (Rott, Hist. représ. dipl. VI, p. 97-101).

4 Het geschil tussen Davos en de andere gemeenten in de ‘Zehngerichtebund’ (het verbond van de ‘Dix-Droitures’) over het ‘Landtammanschafft’. Op 11/21 januari 1644 had Johann Heinrich Wasser (Waser), stadssecretaris van Zürich, de twistende partijen een oplossing aangeboden; zie de ‘Waserischer Spruch’ in Vogel-Fechter, Eidgen. Abschiede V 2 1, p. 1304-1308, en Rott, Hist. représ. dipl. VI, p. 100-101.

5 Op 31 maart 1644 maakte de Italiaanse vredesbemiddelaar kardinaal Alessandro Bichi met het plaatsen van zijn handtekening onder twee vredesverdragen (een vredesverdrag van de paus met Venetië, groothertog Ferdinando II van Toscane en Francesco I d'Este, hertog van Modena, en een afzonderlijk verdrag met Odoardo Farnese, hertog van Parma) een einde aan de Castro-oorlog.

6 De pauselijke neven Francesco en Antonio Barberini zwichtten tenslotte voor de prebenden en de gunsten die kardinaal Jules Mazarin hen in het vooruitzicht had gesteld bij aanvaarding van de vredesvoorstellen.

7 In Rome bereidden de Spaanse en Franse delegaties zich reeds voor op het conclave dat na het overlijden van paus Urbanus VIII († 29 juli 1644) bijeen moest komen.

8 Kardinaal Alessandro Bichi, bijgestaan door François Du Val, markies van Fontenay-Mareuil, ordinaris Frans ambassadeur in Rome, en de jonge Franse diplomaat Hugues de Lyonne (1611-1671), stelden de pauselijke en Venetiaanse lichtingen een aanstelling in Franse dienst in het vooruitzicht. De nieuw aangeworven soldaten zouden welkom zijn in het Frans-Savoyaardse leger van prins Tommaso Francesco van Savoye (Chéruel, Histoire de France pendant la minorité de Louis XIV I, p. 234-238, en Mémoires de Fontenay-Mareuil II, p. 307-309).

9 Het Frans-Weimarse steunpunt Ueberlingen bleef omsingeld door eenheden van het Zwabisch-Beierse leger. In mei gaf gouverneur Charles-Christophe de Mazencourt, markies van Courval, de strijd op.

[p. 235]

vaille pour contenter messieurs de Zurig touchant la violance que ceux de Hohetvil ont usé dans leur village sur les gens du Copet, et moyennant qu'on rende les prisonniers et ce qu'on leur a pris, tout cela s'appaisera amiablement.¹⁰

On tient Rakozy fort de 80 mille hommes et que le[s] Hordaques sont de son costé,¹¹ que les nostres ont pris l'isle de Finen en Denemarc¹² et Elsenburg dans la Sceine,¹³ ce qu'estant il faut esperer bientost une bonne paix de ce costé-là.

Pour mon particulier je ne reçois pas encor ny de Suede ny de Münden et Osnaburg aucune responce sur mes instances,¹⁴ vivant pourtant icy comme desesperé et si abbatu des malheurs qui m'affligent en ceste charge que je me souhaitte plustost mort que vif souventefois; aussy est-ce une tentation plus qu'humaine, defraudari suo stipendio par 4 ans entiers et avoir sur ses espaules une si lourde despence.

Dieu me console et vous conserve en sa saincte garde, moy demeurant, monsieur,

vostre serviteur tres humble,
C. Marin m.p.

10 De Franse ambassadeur Jacques Le Fèvre de Caumartin had Konrad Widerholdt, commandant van de vesting Hohentwiel, in een brief van 12 maart in kennis gesteld van de klachten van het kanton Zürich over een door zijn manschappen uitgelokte schermutseling in de omgeving van de brug bij Stein. In dit incident verloren twee recruten van de Franse troepenwerver Daniel II de Bellujon, baron van Coppet, het leven; zie no. 6754.

11 De Zevenburgse vorst György I Rákóczi had de ‘Magyaren’ (Hordaques) opgeroepen om zich van de keizerlijke tirannie te bevrijden. Zijn Manifest, dd. 17 februari 1644, werd een week later door de keizer beantwoord met een tegenverklaring (Doc. Boh. VII, p. 77 no. 187).

12 De Zweedse opperbevelhebber Lennart Torstensson had de oversteek over de Kleine Belt naar het eiland Funen uitgesteld.

13 In het Deense gewest Skåne (Schonen) veroverde het leger van de Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn de stad Helsingborg (27 februari).

14 De Zweedse gevolmachtigden Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius schonken in mei eindelijk eens aandacht aan de financiële noden van hun collega in Zürich (Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 221). Inmiddels had Marin al een bedrag van 4800 rijksdaalders te vorderen (L. Haas, in Schweizerische Zeitschrift für Geschichte 3(1952), p. 81-83).

De Zurig, ce 7/17 de Mars 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 31 Martii 1644.

En in dorso: 17 Martii 1644 Marin.