Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 565]

6438. 1643 september 21. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Doleo vicem Galliae, quod iam novis denuo agitetur motibus,² quam vel maxime hoc tempore quiescere optarem, ut Angliae nimis iam diu laboranti suppetias ferre posset. In tuis super concordia cogitatis adiutores tibi hic defuturos iam ab initio³ praevidi, quare si ita tibi videbitur, remittam tua schediasmata.

Laetor te vidisse mandata quae dantur deputatis nostris ad communem conventum et formulam iuramenti;⁴ bene mones dubium posse esse sensum eorum verborum, quibus defensio religionis est concepta. Ego non dubito quin nonnulli ex Hollandiae Ordinibus etiam omnes eos qui templa publica non frequentant ab honoribus arceri postulent, sed et hoc aliis displicere certo scio. Interea nemo se audet opponere iis qui duriora omnia cogitant, ne apud populum aut eos qui populum auribus ducunt, evilescat diu auctoritas, aut etiam ipsi in conventu suffragiis vincantur, atque ita certa lege definiatur quod iam ob diversitatem exemplorum in leniorem partem potest disputari.

In quaestione Rougemontii⁵ scias velim Traiecti urbem non esse pro diviso aut Brabantici aut Leodiensis territorii, sed pro indiviso ab utroque principe regi ex legibus et foederibus. Pro Leodiensi vero haberi qui ex matre natus Leodiensi est. Caeterum Ordines Foederatos videri⁶ omnes cives Traiectenses ante deditionem pro hostibus habuisse, utputa qui aeque adversus principem Arausionensem moenia sua tutati sint. Ipse antequam duci Neoburgico se traderet, etiam aliis principibus neutrarum partium inservivit. Domum revertendi animum habuisse non videtur, nam iam viginti sunt anni cum Neoburgici res Bruxellis egit. Rogo sententiam tuam super hac quaestione intelligam; est enim non parvi momenti. Nomen libri quem Mariana scripsit⁷ et ubi is editus sit, velim indices, ut exemplar mihi parem.

Parthenii libellus dum eum utendo dedi periit mihi,⁸ quare alterum exemplar mittas

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 374. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6417, beantw. d. no. 6455.

2 De ontdekking van een complot tegen het leven van kardinaal Jules Mazarin. Op 3 september was de hoofdverdachte François de Vendôme, hertog van Beaufort, met groot vertoon naar de kerkers van Vincennes geleid.

3 In de eerste weken na het verschijnen van Rivets Apologeticus pro suo de verae et sincerae pacis ecclesiae proposito, contra Hugonis Grotii Votum (BG no. 298 en BsG no. 319) sprak Willem de Groot al het vermoeden uit dat het heel moeilijk zou zijn om iemand te vinden die Grotius' eer wilde verdedigen tegen de kritiek van de invloedrijke Haagse hofpredikant; zie ook no. 6036.

4 Een van zijn correspondenten in de Republiek, vermoedelijk Joachim de Wicquefort, had Grotius voorzien van de tekst van de eed die de Hollandse gedeputeerden ter generaliteit op 5 augustus op hun nieuwe instructie hadden afgelegd.

5 De Hoge Raad van Holland en Zeeland boog zich over de zaak van Paul de Rougemont, diplomatiek agent van Wolfgang Wilhelm van Palts-Neuburg, hertog van Gulik en Berg. De in het Luikse deel geboren Maastrichtenaar was in 1636 op doortocht van Brussel naar het hof van de hertog door een wacht van het Staats garnizoen van Maastricht aangehouden en als ‘vijand’ opgebracht.

6 In het capitulatieverdrag van Maastricht, dd. 22 augustus 1632, was bepaald ‘dat de Heeren Staeten der Vereenigde Nederlanden anders niet binnen de voorsz. stadt ende districkt derselver en sullen aenveerden als 't gene aen den coninck van Spagnieen als hertogh van Brabant daerinne toegestaen heeft, ... ende dat aen den bisschop ende prince van Luyck sal blijven de gemeyne indivise jurisdictie ende alle sijne domeynen’ (H.H.E. Wouters in Limburgs verleden II, p. 229-233).

7 Juan de Mariana S.J. (1536-1624), auteur van de Historiae de rebus Hispaniae. In1592 werden te Toledo de eerste twintig boeken van zijn geschiedenis gepubliceerd; zie no. 6041. De voortzetting van dit werk Appendix, liber scilicet XXI et novem ceteri ad XXX usque, qui viginti illos in tomo hoc II Rerum Hispanicarum ordine sequuntur verscheen in Mainz/Frankfort 1605-1606 en ²Mainz 1619.

8 Willem de Groot had zijn exemplaar van de editie die de Parijse drukker Sébastien Cramoisy had verzorgd van Parthenii, patriarchae Constantinopolitani decretum synodale super calvinianis dogmatibus in Den Haag laten rondgaan; zie no. 6370.

[p. 566]

rogo. De diplomate quo equites hic Sancti Michaelis a Gallis creantur,⁹ ut et de libello pro chartis tuis offerendo,¹⁰ diligenter cogitabo. Pro iis quae de Chavigniaco,¹¹ Serviano et Chaumontio¹² scribis, gratias habeo. Apud nos iam nihil fere geritur; rediit princeps, conveniunt Ordines,¹³ et praecipue circa conquirendam pecuniam occupantur.

Deus Optimus Maximus te tuis, nobis nostrisque et reipublicae christianae diu servet incolumem,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

9 De vraag of een buitenlander ridder kon worden van de in 1469 door koning Lodewijk XI van Frankrijk ingestelde orde van Saint-Michel.

10 Het onderzoek naar de verblijfplaats van de papieren die in 1619 uit Grotius' toenmalige huis in Rotterdam waren gelicht.

11 De laatste veranderingen in de samenstelling van de Franse delegatie ter vredesconferentie. Geschokt door de ontdekking van een tegen hem gericht complot hield kardinaal Jules Mazarin de gevolmachtigde Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, liever bij zich in Parijs. De vrijgekomen plaats in de delegatie viel toe aan Abel Servien, graaf van La Roche-des-Aubiers.

12 Melchior Mitte de Chevrière-Miolans, markies van Saint-Chamond (Chaumond), zou in Italië de missie uitvoeren die oorspronkelijk was toegedacht aan Abel Servien.

13 De Staten van Holland waren op 15 september van hun zomerreces teruggekeerd.

Raptim. Hagae, XXI Septembris 1643.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris. 14 st.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. Sept. 30.

En in dorso: 21 Sept. 1643 W. de Groot.