Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 79]

6077. 1643 februari 7. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime ac illustrissime domine,

Aditum ad regem nactus die Dominico proxime exacto tradidi ei literas reginae dominae nostrae scriptas XXIX Novembris.² Gratulationem antehac a me factam de capto Perpiniano ex speciali iussu repetii,³ dixique nulla omissa ob eam rem in Suedia, quae edi possent, gaudii publici signa. Adieci de proelio ad Leridam⁴ et de nostris rebus post felix proelium, cuius historiam iam ante regi narraveram,⁵ deditam Lipsiam⁶ et spem de oppidis aliis adipiscendis transferendoque bello in eas terras quae in ditione sunt propria Austriacae domus. Multum probabat rex hoc consilium. Cum vero dicerem omnia quidem quae rex adversum hostem ageret, nobis esse utilia, sed hoc tempore, cum novas copias ingentes hostis colligeret, maxime e re fore communi si mareschalli Guebriani exercitus per Franconiam iret in Palatinatum Superiorem,⁷ nihil ad id disertim respondit rex, sed promisit se ea facturum quae hosti maxime nocerent, donec honesta pax haberi posset, omnique modo ostensurum amicitiam reginae nostrae apud se esse maximi.

Complures autem me monent, cognitum sibi etiam ex sacerdotibus, fuisse hic aliquem e Bavaro.⁸ Nec constare, quid egerit. Sed Guebriani exercitum audimus esse in Wurttenbergico,⁹ et ad eum ire cum suis copiis Erlachium et Ossenvillium. Wahlium esse in proximo, ut eorum conatibus se opponat. Ducis autem Caroli militem partim ire ad Hatzfeldium, partim subsistere in locis circa Mottam aut Marchevillae muniendae incumbere. Guebriani exercitui reliqua solventur hoc anno et sequente, praeterea quotannis stipendia mensium quatuor.

Hispani in Catalania, recepta Bataea, Barcinoni, ac in Italia Tortonae obsidium minantur. Veneti morantur foedus quod pro tutela Italiae properatur, donec composita sit de Castro controversia. Princeps Thomas magnis rebus attineri se dicit, quominus hoc tempore in Galliam veniat. Lesdiguierius iam dux et par Galliae factus est, idem honos continget principi Monaecii. Schombergius ad veterem praefecturam redibit. Hungariam audimus aegram ex internis motibus et metu a Turca.

Hic novem rursus captivi ex Bastilia liberati sunt, non per clementiam tantum regis, sed et per parsimoniam, ne eos alere cogatur. Avunculus cardinalis Riceliaci, Porta nomine,¹⁰ cum regem accederet, dixit gaudere se, quod et rex et ipse a cardinalis tyrannide

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C61, 122; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 259 no. 465. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 27.

2 Grotius overhandigde de koning op zondag 1 februari een schrijven van koningin Christina dd. 29 november/9 december 1642 (no. 5991 (dl. XIII)).

3 Op woensdag 17 september werd in de Notre-Dame te Parijs een plechtige mis ter gelegenheid van de Franse overwinning te Perpignan (9 september 1642) gecelebreerd. Een kleine maand later werd Grotius in de gelegenheid gesteld om namens zijn regering een eerste gelukwens uit te spreken; vgl. nos. 5920 en 5929 (dl. XIII).

4 De slag bij Lérida van 7 oktober 1642.

5 Op 7 december 1642 bracht Grotius de koning verslag uit van wat zich de 2^de november op het slagveld bij Breitenfeld had afgespeeld; vgl. no. 6001 (dl. XIII).

6 Leipzig was op 6 december 1642 in Zweedse handen gekomen.

7 Het Frans-Weimarse leger van maarschalk Guébriant vocht liever de oorlog bij de eigen landsgrenzen uit. Bovendien kampte het met een groot tekort aan geld en manschappen (Episodes Guébriant, p. 297-316).

8 Hertog Maximiliaan I van Beieren zocht al geruime tijd contact met enkele Franse woordvoerders, maar dit initiatief leidde evenwel niet tot het zenden van een officiële delegatie; vgl. no. 6065, en Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 222.

9 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 7 februari 1643 (no. 6076).

10 Amador de La Porte, de broer van Richelieu's moeder Suzanne de La Porte. In 1640 ontving hij van zijn neef de waardigheid van ‘grand prieur de France’ (Tallemant des Réaux I, p. 921); vgl. no. 6031.

[p. 80]

essent liberati. Barada, olim gratiosus apud regem, per cardinalem semotus, rediit ad aulam et regi placet. Redibit et Sanctimarcius,¹¹ Blaiae praefectus, et e Brabantia Elboevius. Duci Guisio quominus rex idem indulgeat, obstat quod is pro Hispanis arma gessit. Cum simultates quaedam esse crederentur inter Chavigniacum et Noyerium,¹² Mazarinus ambos advocavit ostenditque eis, quam difficile esset etiam concordibus retinere regis animum satis mobilem. Si eum alius contra alium concitarent, non defore qui ea occasione adversus ipsos omnes sint usuri. Neque de dignitate tantum, sed et de vita esse periculum. His expensis tres illi fidem inter se mutuam pepigere et sacramento apud iesuitas sumpto firmavere.

Deus, excellentissime et illustrissime domine, consilia Sublimitatis tuae secundet,

Sublimitatis tuae cultor devotissimus,
H. Grotius.

11 Lees: ‘Sancti Simonius’.

12 In deze dagen genoot François Sublet (1578-1645), seigneur de Noyers, staatssecretaris van oorlog, het volle vertrouwen van de koningin. De bevoorrechte plaats die hij hierdoor aan het hof verwierf, wekte de jalouzie op van zijn collega Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny (Mémoires de La Châtre, p. 177-192).

Lutetiae, XXIX [sic] Ianuarii/VII Februarii 1643.

Ex quo haec scripsi, vidi dominum Chavigniacum et dixi ei quae regi. Promisit egregium fore Guebriani exercitum; quo iturus sit, tacet. Venetus literas tuti itineris esse ait quales oportet.¹³ Chavigniacus Hispanicas negat recipi posse.¹⁴

13 De Venetiaanse ambassadeur te Parijs, Girolamo Giustiniani. Vooral in de Republiek werd grote waarde gehecht aan de onpartijdige mening van de ambassadeur (Poelhekke, De Vrede van Munster, p. 59-63 en p. 120).

14 De vrijgeleidebrieven voor de aanstaande vredesconferenties. Op 24 maart/3 april 1643 zou te Hamburg de plechtige uitwisseling van de documenten moeten plaatsvinden.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Colloquium cum rege habitum refert. Bellici apparatus. Italica. Varia. Iudicium de cardinali ab avunculo eius latum. Exules revocantur. Factiones aulae. Mazarini, Noyerii et Chavigniaci pactio.