Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6053. [1643] januari 24. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Hertogh Carel heeft hier eenige gedeputeerden gehadt om te arbeiden tot neutraliteit,

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 30h. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 6052. Copie, afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, E 1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 3 februari 1643).

[p. 47]

maer zijn vertrocken.² Den hertogh van Beieren arbeid door geestelijcke,³ maer men meent niet dat hij veel sal uitrechten. Zoo de conferentie van de paix voortgaet, zoo zal den grave d'Avaux daernaetoe gaen.⁴ Maer den cardinal Mazarin zal hier blijven aen 't roer, zijnde nu wat beter als voordezen te Rome, zoodat zijne broeder bij den paus is geadmitteert tot het generaelschap van de cordeliers,⁵ 'twelck hem was gedisputeert. De preparaten ten oorlogh gaen hier voort.

De Switsersche regimenten werden gesterckt, zoodat men hoopt twintichduizent Switsers in dienst te hebben. De cavallerie, zoowel als de infanterie, werdt gereformeert met afsnijding van onnutte officiën. Den coning menageert oock op andere gagiën ende pensioenen, hebbende geretrancheert zevenhondertduizent guldens aen gagie, veertienhondertduizent guldens aen pensioenen. Drieduizent man zijn gelicht uit Havre de Grace ende Brouage om in de legers te dienen. De ceremoniën, over den cardinael de Richelieux geschiet in Nostre-Dame, hebben gecost hondertduizent guldens.⁶

Men zegt dat in Arragon eenige oproer geweest is. In Italië fortificeren de Fransoisen Nizza, Monaco, Tortona; de Spaignaerden Pontecourona. Den paus heeft den keiser tot assistentie gegunt het dertiende paert van 't geestelijcke incomen in Italië voor dit jaer.

Den coning heeft de marescaux de France Bassompierre ende Vitry ende den graef van Cramail uit de Bastille ontslagen,⁷ maer belast op landhuisen verre vanhier te vertrecken, opdat zij geen aenhang en maecken. Een edelman van den hertogh van Guise is in de gevanckenisse gestelt, omdat hij zonder permissie van den coninck hier was gecomen van een persoon die zich bij de vijanden heeft onthouden.⁸ Maer de hertoginne van Guise,⁹ moeder van den hertogh, die haer altijd in Italië heeft onthouden, werdt gehaelt met de galeyen van Marseille om in Vrancrijck te comen woonen. Den coninck wil Sedan aen de croon vastmaecken volgens d'over[een]comste met den hertogh van Bouillon in de gevanckenisse gemaect.¹⁰

2 In deze jaren vertrouwde hertog Karel IV van Lotharingen diplomatieke missies toe aan verschillende edellieden, onder wie Nicolas Brulart (Bruslart), heer van Boulay (no. 6390), en een zoon van Benjamin Aubéry du Maurier, de voormalige Franse ambassadeur in de Republiek (Lettres Mazarin I, p. 638).

3 Gedacht werd aan de dominicaan Georg Sigmund von Herberstein (1594-1663) (ADB XII, p. 33-34, en NDB VIII, p. 577). Deze was echter in Parijs met instructies van rijksraad Maximiliaan, graaf van Trauttmansdorff (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 387-397).

4 In het najaar van 1641 was besloten dat Jules Mazarin, Abel Servien en Claude de Mesmes, graaf van Avaux, Frankrijk zouden vertegenwoordigen op de grote vredesconferenties; zie no. 5436 (dl. XII).

5 Michel Mazarin werd niet bevestigd in de waardigheid van generaal der orde der dominicanen (Lettres Mazarin I, p. 83-89).

6 De Gazette 1643, no. 12, dd. 24 januari 1643, besteedde uitgebreid aandacht aan ‘Les ceremonies faites en cette ville, au service célebré dans l'Eglise Nostre-Dame pour le défunt Cardinal Duc de Richelieu, les 19 et 20 du mois de Ianvier 1643’.

7 Maarschalk François, baron van Bassompierre, maarschalk Nicolas de l'Hospital, markies van Vitry, en Adrien de Monluc, graaf van Cramail, werden op 19 januari in vrijheid gesteld (Cardinal de Retz, Oeuvres, p. 151 en p. 1268).

8 Henri II de Lorraine, hertog van Guise, was in september 1641 bij verstek ter dood veroordeeld. Zijn Zuidnederlandse ballingschap moe, schreef hij een brief aan de koning waarin hij vergiffenis vroeg ‘dans les termes les plus soumis et les plus touchants du monde’. Maar Lodewijk XIII weigerde zijn verraad te vergeten en verwees de boodschapper naar de cipiers van de Bastille (Tallemant des Réaux II, p. 1223).

9 Henriette-Catherine de Joyeuse, weduwe van Charles de Lorraine, hertog van Guise (†30 september 1640 te Cuna nabij Siena), had Frankrijk in 1631 verlaten (Tallemant des Réaux I, p. 145-151 en p. 830-834).

10 Op 15 september 1642 had Frédéric-Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon, formeel afstand gedaan van het familiebezit Sedan. Sinds de plechtige overdracht op 29 september van dat jaar werd de overwegend door protestanten bevolkte plaats bestuurd door de Franse gouverneur Abraham Fabert (Congar, Sedan et le pays sedanais, p. 331-335).

[p. 48]

Wij verstaen dat de trouppes van den marescal de Guebrian bij Gemunde de Meyn zijn gepasseert ende eenige plaetzen aldaer hebben ingenomen.¹¹ Hier zijn gecomen 1800 Schotten ende werden verwacht 250. Maer de Schotten die hier zijn, alsoock de Duitschen ende Switsers, clagen van betaeling.

24 Ianuarii 1642 [sic].

11 Maarschalk Guébriant leidde het Frans-Weimarse leger op 11 januari over een schipbrug bij Gemünden aan de Main (Gazette 1643, no. 11, dd. 24 januari 1643).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 24 Ianuarii 1643.