Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 488]

5931. 1642 oktober 24. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Den coninck is te Versail, mijnheer den cardinael noch hier in zijn palais te Parijs. Maer men meent den coninck zal gaen nae Saint-Germain ende den cardinael nae Ruelle. De geruchten gaen hier breet van de victorie van den marescal La Motte-Odincourt tegen a[c]htienduizent Spaignaerden die Lerida wilden belegeren,² alwaer men zegt vijftienhondert van de Spaensche zijde te zijn gebleven, zeshondert genomen met canon ende bagage. De Spaensche vloot hooren wij dat is bij Alfaques; ende dat de neutrale schepen bij de Portugezen genomen, omdat zij gingen nae Spaignie, zijn achtien in getaele.

Hertogh Carel is weder gecomen in zijne voorgaende quartieren.³ Monsieur du Hallier met zijne trouppes tusschen Marsal ende Pontemousson schijnt eenigh voornemen te hebben. Beck is weder in Lutzenberg.⁴ Don Melos heeft Cateau-Cambresis becomen ende zoude meer uitgerecht hebben, zoo hij niet gediverteert en waer geweest met de gedachten van Sedan.⁵ Den grave van Harcourt past op zijne actie, zich houdende bij Guise ende daerontrent.

Den hertogh van Bouillon is te Roussy. Men meent hij zijne residentie zal nemen in Turaine.⁶ Den coninck heeft een groot deel van zijne guardes, zoo Fransoisen als Switzers, wedergezonden nae Roussillon. Den keiser vordert de bijeencomste van de Rijcxstenden te Regenspurg om gelt te becomen,⁷ 'twelck uit Spaignie niet langer en vloot.

Den hertogh van Longueville heeft Tortone becomen bij Casal.⁸ Den hertogh van Parme is in het gebiet van den Grooten Hertogh ende werdt bij de ligue van de Italiaensche princen ende potentaten zeer opentlijck geassisteert⁹ ende heeft hoope Castro weder te becomen, waerom den paus den cardinael Antonio daernaetoe heeft gezonden met vierduizent man te voet, tweeduizentvijfhondert te paerd, veel canons ende amonit[i]e, oock eenigh canon nae

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 29e. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Copie, afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, E1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 4 november 1642).

2 De Gazette 1642, no. 136, dd. 24 oktober 1642, berichtte uitvoerig over de slag bij Lérida op 7 oktober: ‘La bataille de Lérida ... n'agueres donnée entre l'armée du Roy, commandée par le mareschal de La Mothe, et celle d'Espagne, sous les marquis de Leganez, de Terracuse et autres chefs’. Zie ook Sanabre, La acción de Francia en Cataluña, p. 210-212.

3 In de tweede helft van oktober betrok hertog Karel IV zijn oude kwartieren te Worms. Nauwlettend volgde hij de troepenbewegingen van de Lotharingse gouverneur François de l'Hospital, sieur du Hallier, die tegen deze tijd een einde maakte aan zijn expeditie naar de vaste noordelijke steunpunten van de hertog (Gazette 1642, no. 141, dd. 1 november 1642).

4 De Luxemburgse gouverneur Johan van Beck over wie het gerucht ging dat hij op 22 oktober gestorven was.

5 Het Spaanse succes te Cateau-Cambrésis was zeer betrekkelijk. Tegen de 24^ste oktober kon de graaf van Harcourt de reeds begonnen ontmanteling van de plaats voortzetten (Gazette 1642, no. 141, dd. 1 november 1642).

6 De hertog van Bouillon was weliswaar het prinsdom Sedan kwijtgeraakt, maar hij kon altijd nog beschikken over het burggraafschap van Turenne (Limousin).

7 De middelen die de vorige rijksdag de keizer had toegewezen voor de oorlogvoering, raakten uitgeput (F. Dickmann, Der Westfälische Frieden, Münster 1959, p. 112). Het verzoek om hernieuwde ondersteuning kwam aan de orde in de ‘Deputationstag’ die in deze tijd te Frankfort bijeengekomen was; vgl. de mededeling in de Gazette 1642, no. 130, dd. 11 oktober 1642.

8 Henri d'Orléans, hertog van Longueville, de bevelhebber van de Franse troepen in Italië, zette de belegering van Tortona op 4 oktober in. De aanval op Serravalle (infra) diende vooral het strategisch belang van het openhouden van de toegangswegen (Claretta, Storia della Reggenza II, p. 11-13).

9 Venetië, de groothertog van Toscane en de hertog van Modena voerden een gemeenschappelijke verdedigingspolitiek. De toetreding van Odoardo Farnese, hertog van Parma, tot dit verbond was niet bij voorbaat uitgesloten.

[p. 489]

de andere frontieren als Rieti ende Orvieto.¹⁰ Ende hoopt corts een zeer machtigh leger bijeen te hebben. Ende alzoo Vrancrijck den hertogh van Parme favoriseert, zoo schijnt de paus te inclineren om Spaignie contentement [te geven] ende mischien oock tot dien einde den bisschop van Lamego weder t'huis te zenden.¹¹ Tot Milaen zijn zesduizent Switzers van nieuws aengecomen. Daerenboven doet men daer ende daerontrent groote lichtinge, met hoope van haest vijftienduizent man bijeen te hebben, zesduizent te laeten tot bewaering van de stadt en de naeste steden ende de rest te gebruicken tegen de Fransoisen.

24 October 1642 te Paris.

Cateau en Cambresis was bij de Fransoisen gedemolieert, eer don Melos daer quam. Mercy voegt sich bij de baron de Soie tegens Coningsmarck,¹² Gil d'Has bij hertogh Carel.¹³ Den hertogh van Longueville heeft oock Seravalle becomen.

10 Kardinaal Antonio Barberini droeg een deel van zijn bevoegdheden over aan de Fransman Achille d'Estampes-Valençay. Deze zette een verdedigingslinie op om de hertog van Parma te weerhouden het hertogdom van Castro binnen te vallen (Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 871-872).

11 Bij monde van hun ambassadeur Pedro Fajardo, markies van Los Vélez, hadden de Spanjaarden steeds bij paus Urbanus VIII aangedrongen op het wegzenden van de Portugese gezant Dom Miguel van Portugal, bisschop van Lamego.

12 Het Zwabisch-Beierse leger van François de Mercy kreeg order bijstand te verlenen aan het door de Zweedse generaal-majoor Hans Christoph, graaf van Königsmarck, bedreigde leger van de keizerlijke legeraanvoerder Achilles, baron de Soye. In de nabije toekomst werd een troepenconcentratie aan de Boheemse grens verwacht (Doc. Boh. VI, p. 442 no. 1343).

13 De Vlaming Gilles de Haes die na de mislukte aanval van de keizerlijken op de vesting Hohentwiel nauwelijks meer tot actie was te bewegen. De order om zich bij hertog Karel IV te voegen kwam van de Spaanse legerleiding (Gazette 1642, no. 138, dd. 25 oktober 1642).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 24 Oct. 1642 uyt Paris.