Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5768. 1642 juni 28. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Sanctimarcius Montispessuli custoditur,² deditque ei rex quosdam e suis cursoribus, qui

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 86; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 208 no. 434. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 175.

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 28 juni 1642 (no. 5767).

[p. 289]

ei ministrent, animi non male volentis indicium. Thuanus vero regis comitatum sequitur, custoditus a comite Charoisio, cuius Charoisii frater Thuano intima amicitia iunctus est. Is Charoisius quanquam Caleti urbis hoc tempore non extra periculum positae praefectus, quia tamen et centuriam regit custodum regii corporis, cardinalis rogatu, cuius inter clientes est, ad regem venit operamque ibi utilem iuxta Mazarinum, Chavigniacum et Noierium³ his temporibus exhibuit. Vidi Thuani literas ad propinquos, in quibus dicit eatenus se sontem quod regi displicuerit. De caetero tranquillam sibi conscientiam.⁴

Qui plus caeteris res aulae norunt, existimant nihil captis eventurum durius. Sed ab iis, qui neque cardinali neque Sanctimarcio plane addicti sunt, consilium regi datum, ne cardinalem, qui iam ad fines accesserat, pateretur e regno excedere. Id ne fieret, purgandam apud cives et exteros famam cardinalis fidemque ei faciendam regis in ipsum benevolentiae. Quae ut obtineretur, leve esse, si capti ad tempus aliquod detinerentur duo tresve. Eorum, qui capti sunt, consilium fuisse creditur, non evertere cardinalem, sed sufflaminare, ita ut rex in posterum aliqua etiam per se ageret, sicut fecit, cum Schombergium restituit magno populorum applausu. Cardinalis fautores alia spargunt, de induciis in septem annos praeparatis cum Hispano et auxiliis promissis regi Angliae contra parlamentum. Auget has suspiciones residens Anglicus, qui subito hinc disparuit, per quem dicuntur literae curatae fuisse a regina matre et regina Angliae.

Matris literas apud Sanctimarcium deprehensas rex legi noluit prudenter, sive hoc reverentiae matris dedit, sive sibimetipsi, nolens innotescere querelas eius sibi invidiosas. Batavi nuper serio regem orarunt, ut matri eius redire in Galliam liceret, ita existimantes, nihil sociis Gallici nominis nocituram, quae multa olim pro sociis fecisset. At si vel per regis, vel per cardinalis mortem - quorum utrumque extra metum non est, cum et vomicae novae cardinali apud collum enascantur, et rex praeter haemorrhoides insuper febricula tentetur - homines quidam aut superstitiosi aut externarum largitionum avidi apud regem autoritatem adipiscantur, fieri sane posset, ut Suedi soli bello relinquerentur.

Creditur rex visurus cardinalem in ea parte Avenionis, quae Gallici est imperii; deinde huc ambo venturi, cardinalis in sella gestatoria, rex forte in curru. Literae eorum, qui capti sunt, ad ducem Bulionium fuere interceptae, sed ipse extra culpam habetur manetque in militari imperio et Hispanos retro egit in agrum Mediolanensem.

Normannica nobilitas operam suam regi obtulit, redigitur in cohortes. Creditur et ei et omnibus, quae in Campania Picardiaque sunt, copiis summo cum imperio praefuturus frater regius. Francisco Melone contra Arausionensem principem et comitem Guebrianum profecto cum XIV millibus,⁵ septem millia retinuit Beckius apud Valentinianas. De iis tres turmae a Gallis caesae sunt apud Quercetum Hainoniae. Harcurtius apud Marlam est non procul a Guisa, derelictis iis locis, quibus minus erat pabuli.

Per marescalli Bressaei morbum Motta Odincurtius factus est pro rege praefectus Catalaniae. Hispani et terra et mari Perpiniano volunt subvenire. Classem habent navium centum, in quibus praevalidae complures. Ad Granseii reditum dux Carolus de Metensi agro exiit, sed in Mottam intulit necessaria. In castris ad Perpinianum alternis temporibus imperant Schombergius et Mileraius. Rex quoque ipse iit, maiores solito copias secum trahit. Iussit etiam augeri custodes corporis delphini. Vocatur ad arma etiam Picardiae nobilitas et Briae et tractus Bel-

3 De zieke Richelieu liet zijn opdrachten bij voorkeur uitvoeren door kardinaal Jules Mazarin en de staatssecretarissen Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, en François Sublet, seigneur de Noyers.

4 De door Grotius vermelde brief van François-Auguste de Thou was geadresseerd aan een van de gebroeders Dupuy. In de brief, op 16 juni geschreven in de omgeving van Montpellier, bekende de gearresteerde de Thou aan Jacques (of Pierre) Dupuy dat hij schuldig was in één opzicht: ‘... puisque j'ay esté si malheureux que d'avoir depleu au roy ...’ (Thuani historia VII, X, p. 95-96).

5 Op 19 juni waren de Spaanse troepen van don Francisco de Melo de Maas bij het plaatsje Wessem genaderd (Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 213).

[p. 290]

lovacensis. Domina Eguillonia ex aedibus, ubi haut satis tuta esse credebatur, concessit in palatium cardinalis iussu ipsius.⁶ Expectatur hic rex post mensis spatium.

Proceres Angliae quidam quaerunt concordiae viam inter regem suum et parlamentum. Dux Carolus ad Saram se recepit; habere dicitur equites mille quingentos, pedites mille; esse ipse Valdelvangiae.⁷ Comes Guichius apud Mazeriam est, etc.

H. Grotius.

6 Marie-Madeleine de Vignerot, hertogin van Aiguillon, verhuisde van het ‘Petit-Luxembourg’ naar het Palais-Cardinal aan de rue Saint-Honoré.

7 Lees: ‘Vaudervangiae’.

Lutetiae, XVIII/XXVIII Iunii 1642.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Sanctimarcii et Thuani custodia. Illorum consilia contra cardinalem et pro regno. Belgica. Hispanica.