Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4209. 1639 juli 16. Aan A. Oxenstierna¹².

Excellentissime atque illustrissime domine,

Rex¹³ et cardinalis¹⁴ Peronam se transmoverunt; eodem se transtulere pontificis nuntii¹⁵ et qui alii ad aulam negotia habent.

12 Gedrukt Epist., p. 545; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 624.

13 Lodewijk XIII.

14 Richelieu.

15 Giorgio Bolognetti en Ranuccio Scotti.

[p. 462]

Quid regis exercitus agere velit, diligenter observat Piccolominius¹ idque impedimento futurum creditur, ne quid agatur hic tale, quale speravimus. Etiam princeps Arausionensis² multum efficere se putat, quod Hispanorum obstat conatibus. Princeps autem Condaeus³ Salzae fossam jam demum transgressus quaerit subruere muros lapideos crassi vetustique operis. Militum secum habet duodecim millia, sed praeterea vicinam nobilitatem ad se vocat. Machinas habet octodecim, pulveris bellici non multum dolendumque est tamdiu trahi obsidionem arcis in plano sitae. At vero Hispani bonum habentes in Catalania exercitum ab Arragonia et vicinis Fontarabiae locis plures, ubi copias acceperint, ultro aggredi Gallos cogitant aut jactant.

De ducis Vinariensis⁴ actibus nihildum audimus. Betzius⁵ adhuc apud regem est.

Classis Gallica ad Nicaeam modica nec bene instructa esse dicitur. Praefectus Nicaeae⁶ trecentos Sabaudos augendo praesidio a vidua⁷ missos admisit. Literas autem a principe Thoma⁸ ad se scriptas misit ad viduam. Galli vero, qui intrare eo speraverant, frustra futuri videntur. Severum militaris disciplinae exemplum ediderunt Hispani praecisis cervicibus, non quidem praefecto Hesdini⁹, qui propter morbum res administrare non potuit, sed alteri, qui sub eo urbem curaverat¹⁰. Crimini datum, quod suburbana opera non quamdiu poterant defensa sint quodque pulveris bellici magna fuit abusio extra necessitates. Vera haec esse etiam Galli affirmant.

Castilionaeus¹¹ cum suo exercitu ad Guisiam est. Et Lutetiae et alibi novi dilectus fiunt et tributa in secundae classis divites parantur.

In Italia in id nunc maxime laborant Galli, ut oppida aliqua capiant, per quae via de Casale patescat.

Rex Angliae¹² pacem cum Scotis habet, quanquam vicinorum nonnullis id ipsi bonum invidentibus, ut ipse legato Gallico¹³ dixit. Multum sane egit, quod ab armis abduxit Scotos dissolvitque novam regiminis compagem, in qua viri XII ex quatuor lecti ordinibus rei summae praeerant, et sub illis quatuor erant collegia baronum, nobilium, oppidanorum et ecclesiae ministrorum, ad quos res referebantur. Plurimum ad pacem contulit classis regia Scotos prohibens, quominus eveherent apud se nata, unde ipsorum multis victus, et supplicatio Scotorum et pacta, quae vulgantur et edictum regis, quae mitto omnia, talia sunt, ut honori regio satis consulatur. Quae vero in Glascuensi conventu acta fuerant, in novo conventu hoc mense, cui rex interesse vult, discutientur, an legibus moribusque congruant. Ibi praecoctis negotiis habebitur deinde parlamentum. Liberi erunt

1 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

2 Frederik Hendrik.

3 Henri de Bourbon, prins van Condé.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Friedrich Betz.

6 Felice van Savoye.

7 Christine de France, hertogin van Savoye.

8 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

9 Alexandre de Robles, graaf van Annapes, baron van Billy, heer van Wevelghem.

10 Zie no. 4207, p. 458 n. 11.

11 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

12 Karel I.

13 Pomponne de Bellièvre.

[p. 463]

Scoti a collegio, quod Sublimis delegationis vocatur, quale in Anglia est potestatemque habet specie aequitatis ea, quae judicata sunt, retractandi. Episcopatum, si non eosdem episcopos, restitutum iri puto, sed accisa eorum potestate subjectaque synodorum judicio, addito etiam, ne quid sine suo presbyterio agant, veteris ecclesiae more. Plane gratulandum est regi, quod tam gravem procellam discusserit caetera, quae nonnihil turbata sunt, cum tempore ordinaturus.

Quae jam de rebus Germaniae capturus sit consilia, videbimus.

Hispanos ultra mille in tribus Anglorum navibus captos Batavi Gallorum in manus tradidere, quorum insignibus usi fuerant. Rediere jam Batavae naves intra fretum et XII Dunquercanorum fregattas cepere. Majores Dunquercanorum naves, quae et ipsae Hispanum ferebant militem, Batavorum exspectationem elusere capto inter magnam Britanniam Hiberniamque itinere.

Turcarum sultanus¹ imperata ac peracta caede tum aemuli Mustafae² tum opulenti cujusdam in Anotalia praefecti³ in reditu est Constantinopolim Venetis adhuc trepidantibus inter pacis bellique incerta.

Minores pugnas, quae in Galliae et Hispaniae confinio aut in comitatu Burgundiae fiunt, scribere vix est operae pretium.

De conventu electorali, quae Francofurti habebitur, varia sunt hominum judicia quibusdam sperantibus tertiam inde partem in Germania exorituram et argumento hoc quoque utentibus, quod Coloniensis elector⁴ pro caesariano praesidio in Ehrenbreitsteinum Bavaricum introduxerit.

Regis Daniae⁵ paratus eodem spectare sunt qui putant. Mihi vero tale quid animo videtur concipi posse facilius multo quam ad effectum perduci.

Deum interim precor, excellentissime et illustrissime domine, omnia ad veram pacem ut dirigat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

2 Sultan Mustafa I (1591-1639), gestorven op 7 april.

3 Zie no. 4207, p. 460 n. 14.

4 Ferdinand van Beieren.

5 Christiaan IV.

Lutetiae, 6/16 Iulii 1639.

Jamjam ad me venit tribunus Betzius. Ait dicere regem paratum se reddere duci Vinariensi et Waertium⁶ et Enckefortium⁷, sed rogare, ut differatur id nonnihil, donec de redemptione D. Feuquerii⁸ et qui cum eo sunt res peracta sit. Iterum it in aulam Betzius, quem rogavi, ut, si ullo modo fieri potest, hanc moram rebus nostris noxiam praecidat.

Dux Carolus⁹ sex millia secum habens, tum vero praesidia, quae in arcibus ad Metim reliquit Piccolominius, Lotharingiam pro rege tenenti Halerio¹⁰ negotii multum facessunt.

De Bapalma aut Avennis a rege obsidendis rumores sunt quidam, sed incertae fidei.

6 Johan van Werth.

7 Adriaen von Enkefort.

8 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

9 Karel IV, hertog van Lotharingen.

10 François de L'Hospital, graaf van Rosnay, sieur du Hallier.

[p. 464]

Exercitus regis sub Mileraeo¹ et Castilionaeo singuli esse dicuntur sex mille equitum, peditum XIII. Piccolominii vero exercitus apud Atrebatum urbem medio inter Gallicos exercitus loco XVIII millium.

Videtur rex demovere ab urbe Meti velle eos, qui Valettarum² domus studiosi putantur.

Dux Longavillanus³ Bernesam, modicum oppidum, cepisse dicitur et Segusio, quae nunc Susa dicitur, praesidium accipere Gallicum.

Melitenses ad Tripolim Africae sex Afrorum naves incenderunt⁴.

1 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

2 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette, was gouverneur van Metz geweest. Er bestond vrees, dat hij op deze stad een aanslag beraamde; zie Avenel, Lettres, Instruction diplomatiques et Papiers d'Etat du Cardinal de Richelieu, VI, p. 430.

3 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

4 Grotius had dit bericht uit de Gazette de France, no. 92, dd. 16 juli 1639: ‘De Marseille, le 5 Iuillet 1639. Un Vaisseau arrivé du Levant, & qui a n'agueres passé à la Lampadouze, y a recontré les galéres de Malthe qui retournoient du port de Tripoli en Barbarie: où elles ont brulé une galére, une galiote, deux gros vaisseaux de guerre & trois Tartanes Turquesques. Les Chevaliers de cet ordre avoient bien aussi mis le feu en un autre huitiesme vaissaeu, mais il ne s'en est bruslé que la pouppe & les arbres. Lesdites galéres de Malthe s'en alloient à la Goulette & à Alger pour essayer d'en faire autant: Ce qui montre que cette religion ne s'espouvante pas beaucoup des menaces du Grand Seigneur’.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.