Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4024. 1639 maart 19. Aan L. Camerarius⁵.

Illustrissime domine,

Dux Vinariensis⁶ literarum Excellentiae vestrae datarum 7 Martii⁷ spem in eo implevit, quod Brisacum Gallis flagranti studio id cupientibus non dedit. Caeterum inter praesentes offensas et cogitationes futuri anxius ex maerore contraxit morbum impeditusque Brisacum ire⁸ cubat in arce Jouxii. Deus fortissimum principem valetudini rebusque agendis restituat. Ab hac aula pensio illi ordinaria promittitur extraordinariorum sumtuum nulla habita ratione. Sed habebit, ut dicitur, in Alsatia exercitum Feuquerius⁹ seorsim a duce res Galliae promoturus. Et Germani duces regi¹⁰, qui militant in locis duci vicinis, militem conscribunt, ac sic¹¹ duci auferunt facultatem suas augendi copias; quae si essent, quales vellemus et duci corpus nunc esset magni animi ministerio par, pulchra spes esset resuscitandi per Germaniam partes intermortuas Ulma et, ut credibile est, aliis civitatibus id cummaxime exspectantibus.

Literas et imperatoris¹² et Claudiae¹³ ad Helvetios vidi. Blandius agunt quam antehac idque vel unum Helvetios reddere debet cautiores. At ipsi non minus quam Rhaeti discordes inter se praebent viam externis factionibus. Et Galli et Hispani scribunt ibi militem. Caesariani etiam transitum postulant. Vallitelinates, cum videant eo loci res esse, ut ipsorum damno Hispani Rhaetorum

5 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 172; gedeelt. copie Hamburg, Staats- und Univ. bibl. supell. ep. 108, f.^o 20-21 (met enige verschillen). Gedrukt Epist., p. 515. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

6 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

7 Ontbreekt.

8 In de copie te Uppsala staat: via.

9 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

10 Lodewijk XIII.

11 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: si.

12 Ferdinand III.

13 Claudia de Medici, aartshertogin van Oostenrijk (1602-1648).

[p. 177]

sibi amicitiam parent, ad exemplum Curiensium caedibus grassari et ipsi incipiunt interfecto Malacriadisio protestante¹ et additis minis idem eventurum aliis. Senatorum Tigurinorum quidam² sibi mortem fecit testatus saturum se vitae.

Dux Lotharingus³ ad propinqua Vesontioni rediit habetque secum IV millia aut paullo amplius peditum, equites bis mille et quingentos.

D. Bannerii⁴ sane egregii sunt processus, quibus si ex animo bene vellet Gallia, prospicio occasiones pulcherrimas, praesertim cum undique adsint nuntii de vi capto a Turca⁵ Bagdeto, unde secuturae videntur cum Persa⁶ induciae. Metuunt quidem rebus suis ac Dalmaticis⁷ maxime possessionibus Veneti nondum certi suae pacis, quanquam restitutis commerciis. Sed spero futurum, ut ibi reddito sereno inquieta illa tempestas incumbat alio, quod sine nostro sociorum que nostrorum bono fieri nequit.

Sed terrent me alia, pontificis⁸ legationes pro pace ad imperatorem Galliaeque et Hispaniae reges⁹. Novi cardinales in fabrica, quos inter et Noyerio¹⁰ rerum Germanicarum tractatione id merito purpura destinatur.

Pontifex et episcopis quibusdam, inter eos et Carnutensi¹¹, qui frater est Estampii¹², in alios episcopos animadversionem mandavit. Isti¹³ autem omnes, qui judices dati sunt, amicissimi sunt cardinali¹⁴. Et jam Mandensis episcopus¹⁵ ob amicitiam cum regina matre¹⁶ suspectus cardinali in Bastiliam datus est.

Videamus autem, quod consilium capturi sint Infrasaxonici, a quibus, ut et a rege Daniae¹⁷ metus sperato citius nobis evanuit.

Cadit et hoc nobis commode, quod hostis eam init viam, qua nulla est melior ad nos tardatae pacis invidia exonerandos, cum diplomata dari Batavis, qualia data sunt olim, tergiversatur. Quamquam enim distinctae sunt res Suedicae a Gallicis, ut et Gallicae a Batavicis, tamen cum ea facta sint, quae jam innotuerunt omnibus foedera, nulla aequitatis specie postulare rex Danus aut alius quivis potest, ut aut sine Batavis Galli aut sine Gallis Suedi ad conditiones audiendas veniant. Atque in hac re ut maxime probabili in praesens immorari nostros malim quam alias convehere disputationes, in quibus tamen quaedam juris, quaedam utilitatis publicae specie¹⁸ non carent.

1 Een lid van de familie Malacrida; vgl. no. 3986, p. 117 n. 11.

2 Hans Rütschi, gestorven op 16 februari 1639.

3 Karel IV, hertog van Lotharingen.

4 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

5 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

6 Safī, sjah van Perzië.

7 De copie te Uppsala heeft: Dalmoricis.

8 Urbanus VIII.

9 Lodewijk XIII en Philips IV.

10 François Sublet, seigneur de Noyers; de copie te Uppsala heeft: Nogerio.

11 Léonor d'Estampes de Valençay (1589-1651), bisschop van Chartres.

12 Jean d'Estampes, markies van Valençay.

13 De copie te Uppsala heeft: Ipsi.

14 Richelieu.

15 Silvestre de Crusy de Marcillac († 1659), bisschop van Mende. De copie te Uppsala heeft abusievelijk: Mardensis, en in plaats van Bastiliam: Basiliam.

16 Maria de Medici.

17 Christiaan IV.

18 De copie te Uppsala heeft: spe.

[p. 178]

Electoris¹ totiusque domus Palatinae me, si quem alium, miseret; Scoticos autem morbos ad sanitatem perduci quam maxime cupiam, tum quod optime velim omni Magnae Britanniae Scotisque peculiariter ob eorum in rem Suedicam bona merita, tum quod res communes id flagitant. Solent in ejusmodi motibus calida esse initia, sed cum tempore lassari et plebs et nobilitas neque diu pati haec ab agris suis, illa² ab opificiis absentiam. Externa auxilia apparent nulla. Pecuniae sterilis est Scotia, sine qua bellum non durabile est. Praeterea facile inter capita oriuntur discordiae. In summa: dies plerunque pro principe.

Parlamentarius conventus nisi regis assensu justus haberi non potest. Merito autem rex quem dederat assensum revocabit, cum et in synodo, quae ipsis permissa erant, excesserint et contra regis praeceptum sumserint arma.

De reginae Anglicae³ huc transitu mutata sunt consilia. Et qui ab ea huc venerat nobilis, Germanus nomine⁴, in materno illo negotio nihil expedit.

In pace cum imperatore et ego arbitror Melandrum⁵ progressum longius quam ut pedem referre aut possit aut velit. Tum vero videtur mihi de religione difficultas non ejusmodi esse, ut extricari nequeat.

D. Estampius hic est, nihil ei nocetur. Sed ad cardinalem aditum nondum habuit, qui eum incusat mandatorum suorum non bene observatorum, praesertim cum Melandro dedit pecuniam, priusquam stipulatus esset, ut ipse copiaeque ejus in Gallicum sacramentum transirent.

D. Osterwyckius⁶ nihil aliud quam pecuniis instat. Caetera peraget Lestradius⁷, quando Cnutium⁸ huc remittere Batavis non placet. Plane credo propositum cardinali strenue agere in Belgico fine. Cavendum, ne rursus nimia propinquitas Gallorum et Batavorum suspiciones et simultates serat. Satis patet Belgica, ut dissitis in regionibus fines suos proferre utrique possint⁹.

Deus et haec et alia omnia ad christiani orbis bonum regat Excellentiamque vestram et omnes ei caros diu sospitet.

Excellentiae vestrae optima fide addictissimus
H. Grotius.

1 Karl Ludwig van de Palts.

2 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: illam.

3 Henriette Marie.

4 Henry Jermyn.

5 Peter Melander, graaf van Holzapfel.

6 Willem van Liere, heer van Oosterwijk, Staats gezant in Parijs.

7 Godefroi d'Estrades, Frans diplomaat.

8 Johan de Knuyt.

9 De copie te Uppsala heeft ten onrechte: possent.

Lutetiae, 9/19 Martij anni 1639.

Versus Caledonios¹⁰ legi. Videtur mihi qui scripsit nec bonus¹¹ esse poeta nec civis optimus. Tum vero inscriptio satis inepta est.

10 De opmerking van Grotius biedt te weinig houvast om gedicht en auteur met zekerheid aan te wijzen. Dat verzen van Buchanan bedoeld zouden kunnen zijn lijkt niet erg waarschijnlijk. C.V. Wedgwood's Poetry and Politics under the Stuarts vermeldt wel een aantal latere Schotse politieke dichters, maar die schreven alleen in het Engels, en ik vraag me af of het hier om in het Engels of in het Latijn geschreven poëzie gaat.

11 De uitgave der Epist. heeft ten onrechte: vanus.

[p. 179]

Mantuana¹ plane Galliam deserit. Incalescit tamen in Montisferratensi territorio bellum ob Casale et loca, quae Galli tenent. Sabaudorum consilia Genevensibus suspecta sunt.

Gotzius² capite luit non dolum, sed culpam.

Dux Vinariensis extra praesidia contrahere poterit ad summum quinque millia peditum tria equitum.

1 Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.

2 Johann, graaf van Götz.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Haga Com: 16/26 martij 1639.