Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

[p. 43]

3937. 1639 januari 22. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Quod significant literae Excellentiae vestrae datae 10 Januarii², sperare caesarianos non bene conventurum Gallis cum duce Vinariensi³ de possessione urbis, in eo haud plane vana eorum conjectura est. Cupidi sunt magis Galli fines proferendi quam diligentes in partorum custodia. Dux maxime premitur pecuniae penuria. Magna fecit impendia, quae ei non redduntur. Brisacum aliaque oppida ut serventur, novis sumptibus ad arma, commeatus resque alias opus; reddendi multis equitum equi. Huic incommodo mederi possent Angli, possent et Helvetii. In utroque laboramus, praesertim si Helvetios ad foedus aliquod pertrahere possimus. Galli ducem in aulam vocant; an venturus sit, multum dubito. Praesidio Brisaci praepositus est Erlachius⁴. Praesidium est ex Germanorum cohortibus Flersheimei⁵ et Herstenii⁶; Galli ad hoc ducenti, paullo plures e Benfeldio. Machinae in urbe trecentae. Commeatus in urbem deferuntur⁷ multi et ad itinerum istorum tutelam in proximis vallibus tenet se pars equitum; pars alia adjuncto etiam pedite nonnullo comitatum Burgundiae petunt.

Galli, qui a Longavillano⁸ venerant, ad Mosellam se retulere. Guebriani⁹ et Smidsbergii¹⁰ miles Thani arcem oppugnat capto jam oppido.

Landscronum pergit nolle se dedere. Sed necessitatem impositura ei creditur aquae penuria, a qua satis longe abest arx ejus in jugo montis sita clivum obtinente oppido.

Nobilitas Alsatiae reditum ad sua orat; agricolas ultro dux revocat.

Comes Bilia¹¹ a Mediolano rediens suadet caesarianis, ut ante omnia Helvetios, Bernates maxime ac Basileenses, aut expugnent aut metu cogant imperata facere; eo curato cuncta, quae ad bellum sunt necessaria, duci defutura facilemque de ipso victoriam fore. Nunc inter Helvetios trepidatur, discordatur, coitur Araviam. Rex¹² ipsis ad refovendos animos misit CCCC florenorum millia.

Rhaetorum amicitiam impensius quam ante captum Brisacum colunt Hispani adduntque a Gallis metum; quo permoti procerum illi, qui sine vi Hispanica ne contra plebem quidem satis tutos se putant, auctis Stegae ad Rheni pontem et Clavennae praesidiis videntur duas Hispanorum cohortes in Vallem Telinam recepturi ad claudendos transitus.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 164. Gedrukt Epist., p. 497. Gecit. in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 203.

2 Ontbreekt.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Johann Ludwig von Erlach. In de copie te Uppsala is abusievelijk ‘Estachius’ gelezen.

5 Hans Philipp von Flersheim, officier in het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

6 Bedoeld wordt Philipp Eustachius von Hattstein; vgl. no. 3941.

7 De uitgave der Epist. heeft de lezing: adferuntur.

8 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

9 Jean-Baptiste de Budes, graaf Guébriant.

10 Ludwig von Schmidberg.

11 Antonio Biglia.

12 Lodewijk XIII.

[p. 44]

Actum quicquam hic cum Bavaro¹ nondum percipio. Sed Leuthmarus² satis triste accepit responsum non posse a Rege suscipi negotium Palatini³ tam arduum, ut Austriaci ne iter quidem iis, quos ipse missurus sit, velint concedere. Verum res haec, ut ego judico, non alio spectat quam ut illigetur Anglus⁴, quod fieri ipsius potissimum electoris Palatini interest. Tota de re ut judicare liceat, videndum ante omnia, an successurum sit negotium traducendi in usus et Galliae et Angliae Hassici militis⁵ paribus impensis, ad quam rem parata habet rex Galliae CL florenorum millia, dum tantundem det Anglus; deinde vero, an placitura sint in Suedia Angliaque pacta ea, quae inter D. Salvium⁶ Roumque⁷ praeformata fuerant.

Gotzius⁸ extra periculum non erit. Quia et multos inimicos habet et mos est potentum, quamvis fortuitis, reum subdere.

Illud quod de principe Ruberto⁹ moliri Bavarus dicitur, credibile fit etiam Anglis.

Casimiri principis¹⁰ libertatem non video in propinquo esse et, si esset, rex in eo beneficio nihil nisi suas res respiciet, nisi in foedere aliquid etiam de eo convenerit.

In literis D. Salvii ad Daniae regem¹¹ multa simul congeri video alia aliis speciosiora. Sed culpa tardatae pacis apud hostem manet, quamdiu Batavis de itinere non caverit.

Magnus D. cancellarius¹² de suo cis mare itinere tempus deliberandi in ver sumsit¹³ interim quae evenient in consilium adhibiturus.

Venetos audio jam hostilia passos a Turcis trans Adriam. Tamen persto in hac sententia futurum, ut Veneti divites et more divitum timidi bellorum incerta redimant¹⁴ quanti poterunt minimi amicis etiam, quorum id fieri refert, in id allaboraturis.

De Britannicis dissidiis nihil boni intelligo. Sed si rex Britanniae curam Palatini ac protestantium per Germaniam suscipit, sperem id profuturum ad sanandas suspiciones, praeterea amotis ad externum bellum quibus arma placent, redituram plebi quietem.

Batavis et ventos, quoquo opus est, secundos opto et consilia, qualia res ipsorum ac communes expetunt.

Scribit ad amicos Melander¹⁵ nullam se militiam sumturum, si quam sumpturus est, nisi ducis Vinariensis. Et ab ipso consilia poscit.

1 Maximiliaan I van Beieren.

2 Gerhard Romelian von Kalcheim, genaamd von Leuchtmar.

3 Karl Ludwig van de Palts.

4 Karel I.

5 De lezing der copie te Uppsala is abusievelijk: milites.

6 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant residerend te Hamburg.

7 De Engelse diplomaat Thomas Roe.

8 Johann, graaf van Götz, generaal-majoor in het leger van Ferdinand III.

9 Ruprecht van de Palts.

10 Jan II Kazimierz.

11 Christiaan IV.

12 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

13 In de copie te Uppsala staat: sumit.

14 In de copie staat abusievelijk: reclinant.

15 Peter Melander, graaf van Holzapfel.

[p. 45]

Liber de Libertatibus Ecclesiae Gallicanae ex Actis desumtus publicis¹, quo regis regnique jura contra molitiones pontificias defenduntur, ipsius regis jussu vendi est prohibitus. At Romae scribuntur libri, qui regna omnia velint a pontificis pendere nutu, non modo si tyranni sint, quod populare est, aut haeretici, quod superstitiosos decipit, sed etiam si negligentes, cujus culpae sane magis exsortes sunt hoc saeculo pontifices quam reges.

Deo optimo maximo valetudinem resque² omnes Excellentiae vestrae et omnium ad ipsam pertinentium commendo.

Excellentiae vestrae singulari cultu addictissimus
H. Grotius.

1 Dit anoniem verschenen werk van Pierre Dupuy heeft als titel: Traictez des Droits et Libertez de l'Eglise Gallicane. M.DC.XXXIX.

2 De copie geeft abusievelijk: meque.

Lutetiae, 12/22 Janu. A.^o 1639.

Philippus Mansfeldius³ in reditu est ad exercitum. Maguntinus episcopus⁴ metu urbem suam deseruit.

3 In 1638 had hij het commando overgenomen van Johann, graaf van Götz; zie dl. IX, p. 754.

4 Anselm Casimir Wambold von Umstadt.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. 19/29 jan. 1639.