Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3653. 1638 juli 3. Aan L. Camerarius⁷.

Illustrissime Domine,

Magna hostium per Flandriam damna sperari potuerant, si et principis Arausionensis⁸ conatibus adfuisset fortuna et ad S. Audomari oppidum celerius

7 Copie Uppsala, UB., cd. 388a ep. 136. Gedrukt Epist., p. 444. Gecit. in vert. Brandt-Cattenb. Leven II, p. 165. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

8 Frederik Hendrik.

[p. 420]

processissent opera. Nunc ad Calloam quidem quid pulchra initia corruperit, scire illos aequum est, qui propiores¹ sunt; Gallorum autem labores tardavit et ingens ob paludes intercedentes ambitus et nullae ad manus machinae majores et hostis vicino turbator frequens, ita ut nunc demum munita sint castra. Et Lafortius² damnum non leve accepit, dum castellum structum a Gallis ad Ardresam, sed captum hosti, vi recipere tentat.

Felicior in Italia Gallorum audacia, ubi mille quingenti nocte 20 junii per Sesiam amnem urbi allabantem pectore tenus madentes in urbem ingressi sunt dirutis et in transitu duabus hostium ad ripam munitionibus, quae ex arenoso solo structae facile dilabebantur³.

Helvetiorum pontificii pergunt ad Hispanos auxilia mittere. Illud vero dolendum maxime, quod duci Bernhardo⁴ non properius mittantur et pecuniae, unde commeatus exercitui suo comparet, et militares copiae.

Dum haec nescio quo consilio aut negligentia trahuntur, hostis et Argentorato et Hagenoviae adsita populatus huic etiam obsidium minatur. At dux Carolus⁵ cum 10000 ferme hominibus ad Pauliniacum, quod Longovillanus⁶ non, ut significatum nobis fuerat, ceperat, sed capere voluerat, se contulit. Pugnatum est 19 et 20 Junii aequata prope clade, nisi quod Longovillanus irrupta munitione hostium quadam, duas cepit machinas campestres. Is nunc, quo validior sit, vicecomitem Turenae⁷ ad se vocat. Ad ducem Bernhardum quominus eat, - praeter enim id iter, quod insedit dux Carolus, est alterum, per quod ivit nuper Guebrianus⁸ - Burgundiae tutandae cura an causis latentibus retineatur, haud dixerim. Interim multae elabuntur occasiones duci Vinariensi, qui tamen non cessat. Nam et aquam abduxit a fossa, qua mola quaedam suburbana praemuniebatur et ad pontem Brisaci diruendum⁹ parata multa habet, quorum eventum nondum intelleximus.

Tentamenta adversus bullas romanas quiescunt hic in sesquimestre tempus, quod dari sibi nuntius pontificis¹⁰ voluit, ut adversus Gallorum querelas remedia inveniat. Timendum ne, ut fieri solet, boni publici praetextus in privatum aliquod desinat.

Rodericus princeps Wirtembergicus¹¹, nuper per morbum amota mente, ut nondum bene convaluerat, egressus Basilea in hostium venit potestatem.

Angli aperte negant destituros se inferre Dunquercam non tantum quae victui, sed et quae bello necessaria, donec Batavi foedus secum fecerint. Ego non desino

1 De copie te Uppsala geeft ten onrechte ‘propriores’.

2 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

3 De copie te Uppsala geeft ten onrechte ‘dilabuntur’.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Karel IV, hertog van Lotharingen.

6 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

7 Henri de la Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

8 Jean Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

9 De copie te Uppsala geeft abusievelijk ‘deruendam’.

10 Giorgio Bolognetti, nuntius van Urbanus VIII te Parijs.

11 Roderich (1618-1651), oudste zoon van Julius Friedrich, hertog van Würtemberg-Weiltingen.

[p. 421]

ostendere saepius, quantum id Palatini¹ rebus plane jam nutantibus noceat. Avide ergo exspectamus, quid ferat D. Rous² et quod feret, an Batavis satis sit placiturum.

Post literas Excellentiae vestrae datas 21 Junii³ ex Zelandia nuntios et recentiores et tristiores accepimus. Sed neque in alea neque in bello feliciter luditur semper. Et fortuna certe hactenus principi Arausionensi mirum in modum obsequens amat vices. Satis adhuc restat anni ad novos et, ut spero, prosperiores conatus. Praecipue vero gaudeo res maris ibi diligentius quam antehac administrari.

Comitis Wilhelmi Nassavii filius⁴ mirum in modum se mihi probaverat magnis dignisque Nassavio genere animi virtutibus, quo magis morte ejus et illustrissimorum parentum⁵ tam gravi luctu moveor.

De formulis tuti itineris bene Excellentia vestra judicat nullum inde apparere pacis bona fide cupitae indicium. Videamus, an commodius aliquid a Vienna ad D. Salvium⁶ sit perventurum et quid portatura sit Dani⁷ tam splendida legatio⁸.

De restituendis Germaniae principibus honesta oratio, sed res effectu difficilis. Si legatos Hamburgum mittent Batavi, multum referet, et qui ii sint futuri et qua cum potestae.

Meppa et Suedos et Hassos et Batavos faciet⁹ ad sua tutanda cautiores. Quod vero Palatini copiis in Batavorum oppidis datur morandi facultas, id initium esse poterit pertrahendi vivos Mercuriales eo, quo perduci se hactenus suasionibus non patiuntur, ut quos inimicos sibi esse satis sciunt, iisdem hostium dare nomen ne metuant. Jam puto retulerit, quae sibi acta Gunterodus¹⁰ finemque induciis et ipse et tempus fecerit. Itaque consiliis Excellentiae vestrae prudentissimis spero jam locum fore. Poterit id eo etiam pertinere, ut Angli, sine quibus Palatinum nihil posse satis constat, odia Austriacorum incurrant et, id ubi senserint, ulciscantur¹¹ se liberius retenta¹² veteri generositate.

Quod D. Wolfius¹³ scripsit ejus et me aura quaedam praestrinxit. Quam id futurum sit publico noxium, satis intelligo. Non desinam esse in specula.

D. Mullerum¹⁴ jam ad vos pervenisse sospitem gaudeo eique opto, ut et

1 Karl Ludwig van de Palts.

2 De Engelse diplomaat Thomas Roe.

3 De copie te Uppsala noemt als datum ‘11 Junij’; de brieven van Camerarius aan Grotius ontbreken.

4 Maurits, graaf van Nassau-Siegen.

5 Willem, graaf van Nassau-Siegen en Christina van Erbach.

6 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant residerende te Hamburg.

7 Christiaan IV van Denemarken.

8 Zie p. 394 en n. 5 aldaar.

9 In de copie te Uppsala staat: ‘facit’.

10 Hans Heinrich von Günterroth.

11 De copie geeft ten onrechte: ‘obliviscuntur’.

12 De copie te Uppsala geeft: ‘resumpta’.

13 Hermann Wolff.

14 Georg Müller, Zweedse hofraad en secretaris.

[p. 422]

Excellentiae vestrae ejusque domui cuncta prosperrima. D. Schmalzius¹ novis mandatis hic retinetur et, ut puto, regem², si is hinc abit, est secuturus.

Vale, Illustrissime Domine.

Excellentiae vestrae omni cultu observantiaque addictissimus
H. Grotius.

1 Peter Abel Schmalz.

2 Lodewijk XIII.

Lutetiae, 3 Iulii³ 1638 novi Cal.

3 De copie te Uppsala heeft: ‘8 Julij’, hetgeen onjuist moet zijn gezien het feit dat de volgende brief aan Camerarius van 10 juli is en de voorgaande van 26 juni en Grotius wekelijks schreef. In margine staat trouwens bijgeschreven: ‘3 Julij?’.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: Redd. 10 Junii (sic) St. nov. A.^o 1638.