Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3628. 1638 juni 12. Aan L. Camerarius¹⁴.

Illustrissime Domine,

Retro ad Rhenum a Danubio se tulere exercitus hostium primo, deinde Vinariensis¹⁵: ille per vallem Kitzinganam, alter per magis avia considentque non magnis intervallis ad Offenburgum hostis, ad Nieuburgum et vicina Vinariensis ponte e navibus facto ad faciles¹⁶ Rheni transitus. De Brisaco claudendo hic, periculis eximendo ille certat. Ad plenum obsidium dux regem¹⁷ orat mitti sibi auxilia ad sex aut octo millia, pecuniam, alimenta. Galli totum exercitum dicunt se velle mittere sub duce, puto, Longavillano¹⁸, qui Chausino capto nunc Salinas

14 Copie Uppsala, UB., cod. 388a. ep. 133. Gedrukt Epist. p. 438. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

15 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

16 De uitgave der Epist. geeft de lezing: ‘faciliores’.

17 Lodewijk XIII.

18 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

[p. 375]

obsidet. Verum id si fiat, metuo, ne rebus obstet de summa imperii inter Germanum ac Gallum contentio. Interim currus aliquot alimentis onusti, qui a Basilea Argentoratum veniebant, a Brisacensibus intercepti sunt, incertum an collusione eorum, qui currus comitabantur. Et Argentoratenses hostili etiam exercitui commeatus mittere parati erant, sed terrentur praefecti Quernhemii¹ et Mochelii² minacibus literis ac denunciantibus pro hoste se habituros, qui hostem adjuvisset. Speramus similes literas a rege Galliae illuc ituras, ut par pari referatur. Nam sic et caesariani Helvetiis malum praedixere, si ducem Vinariensem adjuvarent commeatu.

D. Castilionaeo³ res pergunt bene procedere. Septem castella struit septies mille rusticorum labore, per quae omnes ad S. Audomari oppidum aditus intercludat captis, praeter ea, quae scripsi antehac⁴, etiam Rentio et Abbatia Warta; puto nunc et Ruminga.

Warta jesuita⁵ Bruxella veniens, cum eum locum adhuc ab Hispanicis teneri putaret, in Gallos incidit Halerioque⁶, quem comitem Fontium⁷ esse rebatur, et mala oppidi S. Audomari, unde missis fuerat, et Bruxellensis aulae consilia enuntiavit. Is nunc in hanc urbem perductus est.

Lafortius⁸ Castelletum it recuperaturus. 14 milia brevi se habiturum sperat.

In Italia magnus est hostium exercitus ad 14 peditum, 6 equitum millia. Iis obsidentur Vercellae; et duo millia novi militis ex Hispania mari ad oram Genuatem, inde terra in Mediolanensem agrum venere.

Filiabus ducis Mantuani⁹ adjudicata hic est bonorum ejus domus, quae in Gallia sita sunt, possessio hoc colore, quasi puer dux¹⁰ extra Galliam natus capax non esset bonorum in Gallia; revera, ut hoc metu retineatur vidua Mantuana¹¹ a partibus Hispanicis, in quas propendet.

Pro caesarianis formulis, quas mihi Excellentia Vestra cum literis misit pridie Calendas Iunii¹² datis¹³, mitto alteras, quas Venetus¹⁴ mihi dedit. Videbis et in his verba parum pacifica et accendendis magis quam sanandis vulneribus. Dum bellum undique paratur, lento gradu ire ad colloquia de induciis aut pace nihil nocebit: duoque diversa, in quibus agetur ea res, loca magis magisque ostendent, quid hostes cupiant metuantve.

Pontifex¹⁵ hic diu victurus non putatur. Ejus mors regum studia nudabit¹⁶.

A principe Arausionensi¹⁷ magnum aliquid exspectamus.

1 Arendt von Quernheim.

2 Friedrich Richard Mockhel, Zweedse hofraad en resident in Benfeld.

3 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

4 No. 3617.

5 Gelezen moet worden: Wartae. Vgl. ter zake Gazette de France dd. 12 juni 1638 no. 67, p. 266.

6 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

7 Paul Bernard, graaf van Fontaine.

8 Jacques-Nompar de Caumont, maarschalk van La Force.

9 Maria-Luisa en Anna Gonzaga, dochters van Carlo I Gonzaga, hertog van Mantua.

10 Carlo III Gonzaga, hertog van Mantua.

11 Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.

12 De copie te Uppsala heeft abusievelijk: ‘Jul.’.

13 Ontbreekt.

14 Anzolo Correr, Venetiaans gezant in Parijs.

15 Urbanus VIII.

16 Ook in de copie staat ‘nudabit’; moet misschien ‘mutabit’ gelezen worden?

17 Frederik Hendrik.

[p. 376]

An regi Daniae¹ curae sit futura Bremensis terra et Oldenburgica, tempus est, ut appareat.

Quod Palatini² copiis coeundi locus in solo Transisalano conceditur, et imperatorem³ irritabit et initium forte Batavis erit, unde incipiant minus timere imperatorem.

Video omnium, qui D. Roum⁴ novere, judicia cum judiciis Excellentiae Vestrae congruere. Itaque ex ejus adventu Hamburgum aliquid lucis ad bonam spem nobis affulgebit, quantum ominor.

De vidua landgravia⁵ persto bene sperare.

Vectigal illud Dantiscanum opulentiorem regem⁶ faciet quanquam dimidia parte cedente in usus reipublicae quam eum esse Suediae aut ipsius etiam Poloniae intersit. Cum rex Daniae, ad quem minus perventurum est incommodi, ad onus id rescindendum naves mittat, quid Batavos facere aequum est, gentem ut lucri avidam ita damni cujuscunque impatientem?

Jam intelligo omissis Salinis Longavillanum cum 10 peditum, duobus equitum millibus ad obsidium mitti Brisaci pari imperio cum Vinariensi.

Princeps Condaeus⁷ nihildum in bello promovit. Espernonius⁸ a rege jussus est agresti se praedio continere.

Quae accedunt his literae sunt a D. Godofredo⁹.

Dux Lotharingus¹⁰ minuta quaedam loca cepit prope Landresiam. It ei occursurus vicecomes Turenae¹¹ cum Leodiensi milite.

D. Mullerus¹² apud nos est et Excellentiae Vestrae mecum precatur res prosperrimas. Vale, Illustrissime Domine.

Excellentiae Vestrae summe observans eique addictissimus
H. Grotius.

1 Christiaan IV van Denemarken.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 Ferdinand III.

4 Thomas Roe.

5 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

6 Wladislas VII (IV) van Polen.

7 Henri de Bourbon, prins van Condé.

8 Jean Louis de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon.

9 De jurist Theodore Godefroy.

10 Karel IV van Lotharingen.

11 Hendrik de la Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

12 Georg Müller, Zweedse hofraad en secretaris.

Scribebam Lutetiae, 12 Junii 1638.