Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3529. 1638 april 17. Aan A. Oxenstierna¹³.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Die Martii 20 et octavo novi Calendarii, qui dies erat Palmarum, Retelae arx

13 Gedrukt Epist., p. 418; Oxenst. Skrifter 2 afd. II, p. 463.

[p. 206]

in ducis Vinariensis¹ venit potestatem, prius capto scalis circumjectu. Captus et praesidii praefectus Rempfius nomine²; milites, qui custodierant, ferme XXX in ducis militiam transiere. Postridie nuntiatum duci est ducem Carolum³ quanto poterat contracto commeatu e Burgundia Hispanica copias suas colligere circa Dambelinam vallem quatuor admodum leucis a Montepellicardi. Satis intelligebatur id eo pertinere, ut Brissaco multarum rerum egenti subveniretur, ubi victui necessaria non suppetere in menses quatuor satis constat.

Quid inde evenerit, nondum scimus. Sed significant qui in castris sunt, si Gallicum auxilium adfuisset, ut spes pridem fuerat, potuisse hosti ingens damnum dari. Nunc distracto in tot praesidia ducis Vinariensis milite non esse, ut magni quid audeatur.

Die Martii 30 Neuenburgum medio inter Basileam et Brissacum itinere, adsitum Rheno oppidum, duci Vinariensi accessit Rinfeldo non minus firmum. Ibi et praesidium dux reliquit centum musquettariorum et pontem e navibus nectit. Interim equitatus ejusdem ducis per Nigram, quae dicitur Silvam Memmingae tenus cursitat divisis cuneis Rosa⁴, Nassavio⁵, Tupatelo⁶, Calembaro⁷ ducibus. Rosa captis oppidis Balinga et Tutlinga quadraginta hostilium equitum cecidit centurionemque⁸ misit duci.

Dux Friburgum jam obsessurus creditur defensum a militibus quingentis. Goetsius⁹ apud Heilbronam esse dicitur cum cohortibus sive regimentis XIV, quatuor turmae ab Heidelberga venire, ut se jungant, bis mille equites venire a Bavaro¹⁰ et alii equites Croati totidem. Additur, quod commeatuum Donavertae fuerat, translatum Augustam ejusque urbis acutum praesidium; multum praeterea hostilis militis esse ad Lindaviam, Cellam, Constantiam.

Casatus, Hispani legatus¹¹, Lucernae iter isthac IX millibus Germanorum impetravit¹². Tria alia millia Rhaetis concedentibus Mediolanum ivere. Eidem Rhaeti ex consilio Hispanorum novas ibi turbas Gallorum concitas¹³ metuentium augent praesidia castellorum ad Rheni initia et Steigam. Erfurtum audimus pepigisse cum Saxone¹⁴. Sed in pendenti esse rem, donec a Suedis probentur pacta.

Savellii¹⁵ fuga non eodem narratur modo. Scribitur Basilea et sacerdos, qui

1 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

2 In plaats van ‘Rempfius’ moet ‘Kempfius’ gelezen worden.

3 Karel IV, hertog van Lotharingen.

4 Rheinhold von Rosen.

5 Otto Wilhelm, graaf van Nassau-Dillenburg (1607-1614).

6 Georg Christoph von Taupadal.

7 Wellicht Christian Pens von Calenbach; hij stierf in november 1638 te Bazel; zie de Gazette de France dd. 11 december 1638, no. 175 p. 738.

8 De Gazette de France dd. 22 april 1638 no. 47 p. 187 schrijft hierover: ‘Ce jour là le 27^e (mars) le Colonel Roze défit sur le Danube une compagnie de cavalerie ennemie: de laquelle ayant envoyé le Capitaine prisonnier au Duc de Weimar, il poursuivit un régiment de Croates avec d'autant plus de chaleur, que leur Capitaine avoit fait plusieurs rodomontades contre les Suedois’.

9 Johann, graaf van Götz.

10 Maximiliaan I van Beieren.

11 Carlo-Emanuele Casati (1600-1645).

12 Het woord ‘impetravit’ ontbreekt in de uitgave der Epist.

13 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘concitu’.

14 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

15 Federigo Savelli, hertog van Poggio Nativo.

[p. 207]

adjutor fuerat, et is, qui custodiae praeerat¹, affectus capitali supplicio Lauffenburgi.

Ex Tiguro literae ajunt, dum per laetitiam capti Rinfeldi milites ejus custodes vino indulgent, linteis a lotrice subministratis de fenestra elapsum et scalis transcendisse moenia. Venisse Badam. Salutatum ab legato Hispanico et eo, qui res ibi curat imperatoris². Inde profectum Constantiam colligendo exercitui. Scripsisse Viennam, nisi Johannes Waertius³ temerario impetu ante adventum majoris partis peditum simulque machinarum proelium festinasset, vitari non potuisse exitium a duce Vinariensi ejusque exercitu. At contra Waertius e carcere epistolam apertam misit duci Bavaro ignavia Savellii rem male gestam indicans, ut qui primo conflictu fugiens aliis pessimum dederit exemplum.

Comes Hanoviae⁴ scriptum edidit⁵, quo consilia sua defendit, atrox in Ramsaeum⁶, qui nunc arctissima custodia tenetur Dillenbergi. Rinfeldum munit Forbesius⁷. Alter ejus nominis⁸ hic a Polono⁹ missus nudo capite regem¹⁰ adiit pacem commendans et sui regis ad eam conficiendam offerens opem.

Bremi praefectus¹¹, qui fuit, quod ante tempus locum dediderit, reus est putaturque disciplinam militarem suo supplicio sanaturus. Putatur Pons Sturiae jam in hostium venisse potestatem.

Pontifex¹², Veneti, Etrusci quid inter se pepigerint, nondum liquet. Videntur indutias cudere.

In Bernati solo repertae sulfuris et plumbi venae belli forte in eas partes ingruentis indicia.

Ad viduam Hassiacam¹³ jam bis missa hinc pecunia, quinquagenum millium florenorum. De pecunia, pulvere igniario, machinis, quae Palatino¹⁴ sint ventura ex Anglia, negant legati¹⁵ se quicquam scire.

Perstat fama de pulso a Ratisbonensibus praesidio imperatoris, sed civitatem non mutatis partibus suae tutelae ipsam prospicere.

Petierat a regis ministris baro Degenfeldius¹⁶, sibi ut privatim ire liceret ad ducem Vinariensem, sed non permittitur. Et Guebrianus¹⁷ moras nectit; et Germani, ut scripsi, praeter Smidsbergium¹⁸ omnes mittuntur alio. Suspicantur nonnuli id agi a Gallis et Suedis, ut hi Pomeraniae, illi Lotharingiae potissima pace

1 Niet geïdentificeerd.

2 Peter von Schwarzenberg.

3 Johan van Werth, ruitergeneraal in dienst van Maximiliaan I van Beieren.

4 Philipp Moritz, graaf van Hanau-Münzenberg.

5 Zie no. 2528, p. 204 n. 7.

6 James (Jacob) Ramsay.

7 Arvid Forbus (Forbes).

8 William Forbes.

9 Wladislas VII (IV).

10 Lodewijk XIII van Frankrijk.

11 Pierre-Pol de Percin, baron van Montgaillard.

12 Urbanus VIII.

13 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

14 Karl Ludwig van de Palts.

15 John Scudamore en Robert Sidney, resp. ordinarius en extraordinarius Engels gezant te Parijs.

16 Christoph Martin, vrijheer van Degenfeld.

17 Jean Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

18 Ludwig von Schmidberg.

[p. 208]

aut indutiis retineant relinquantque Germanos suae malae fidei puniendos.

Ego D. Schmalchium¹ exspecto, ut et quae gesta sunt et quae gerenda posthac discam.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Peter Abel Schmalz, secretaris van Axel Oxenstierna.

Lutetiae, 7/17 Aprilis 1638.

Quatuor milites, oppidani tres conscii fugae Savellii capite id luerunt.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.