Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3523. 1638 april 10. Aan A. Oxenstierna².

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Deditum est Rinfeldum duci Vinariensi³ 13/23 Martii aequis conditionibus. Captivi, qui in eo erant oppido, quorum erat Schavaliskius⁴ sine pretio liberati. Commeatus et quae ad bellum usui cessere victori, qui non dubitavit in pactis Ferdinando⁵ huic imperatoris dare nomen. Ducenti ferme de praesidio in sacramentum ducis transiere. Literae ex capto oppido scriptae 15/25 Martii nos docent sub Tubaleto⁶ equitem in agrum ivisse Wirtembergicum, postquam minora quaedam oppidula Danubium versus spectantia Rosae tribuno⁷ se in potestatem dederant. Addunt alii Nortlingam et Tubingam aliaque oppida parata deditioni, ubi exercitus apparuerit. Eone iturus sit dux an Friburgum et Retelam an Constantiam petiturus an Brisacum, varie judicatur. Brisaci multarum rerum egestas est, salis maxime et igniarii pulveris.

Montepellicardi quae adventant literae ajunt caesos a ducis milite, qui commeatum inferre in Brissacum tentarant; Goetsium⁸ apud Francorfutum habere aliquid copiarum; majores opperiri. Nuntiatum etiam illuc, sed parum liquida fama, a Ratisbonensibus pulsum caesarianum praesidium.

Savellius⁹ Lauffenburgi satis negligenter custoditus sacerdotis, qui ad ipsum

2 Gedrukt Epist., p. 416; Oxenst. Skrifter 2 afd. II, p. 460.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Bernhard Schaffalitzky.

5 Ferdinand III.

6 Georg Christoph von Taupadel.

7 Rheinhold von Rosen.

8 Johann, graaf van Götz.

9 Federigo Savelli, hertog van Poggio Nativo.

[p. 199]

solandum venerat, habitu indutus evasit. Ea res Gallis dat conjectandi loquendique materiam eo magis, quod Savellius in aula Viennensi gratiosus et, si quando de pace agatur, duci ad benignas conditiones adjutor sperari a nonnullis creditur. Rumor hic nunc est, sed nullo certo auctore, eundem Savellium a fuga reprehensum. Bene evenit, quod Rinfeldi asservatur Joannes Waertius¹ neque dubito, quin Tua Sublimitas scriptura sit ad Quernhemium², ne is emittatur nisi et marescallo Hornio³ liberato. Et comes Bergensis⁴, qui apud Batavos est, Waertiumque novit aliique multi ajunt in imperatoris partibus nullum ei ducem anteferri. Accedit, quod Bavarus⁵, qui Hornium tenet, ad Waertium sibi proprie auctoratum libertati reddendum nihil omissurus credi debeat.

Interceptae literae, quas procurator rerum imperatoris Heilbronae⁶ ad praefectum scripsit Brissacensem⁷, ostendunt multum trepidari ad Danubium usque. Donawertae et commeatus et bello necessaria servantur augenturque. Incommode evenit, quod Hanovia paulo ante amissa est quam hae res tam pulchre se darent, cum hoc tempore ingentem sui usum praebitura fuerit.

Gallicum auxilium trade procedit exspectans, ut videtur, pabuli ubertatem an et altiore consilio. Praeterea de pecunia duci debita detrahi partem satis inique dixit mihi Heufdius⁸. Haec atque alia, quae antecessere, efficient, ut dux, si possit, conaturus sit se ab alienis imperiis expedire et dicitur postulasse a rege⁹, ut Rinfeldum et Lauffenburgum custodire sibi liceat, cum alioqui Galli oppida, quae bello capiuntur, sibi cedere aequum existiment.

Germani praeter Smidsbergium¹⁰ omnes, qui multum optarant in patriam suam mitti, Castilionaeo¹¹ attribuuntur. Manicampus¹², Colmariae antehac praefectus, cum vocatus huc venisset intellexissetque in sequiorem partem trahi absentiam suam sub morbi specie, quo tempore pons ad Rhenum ab hostibus captus est, latuit in hac urbe et clam se abduxit rege non viso. Praefectura cum vicinis locis data Guebriano¹³. In ipsum creduntur judices dari, qui ipsum citent et, ni compareat, damnent.

Dux Valetta¹⁴ obtinuit, ut fert fama, patri suo¹⁵ gratiam aulae et mansuram, dum vivet, Aquitaniae provinciam; belli tamen illic imperia penes principem

1 Johan van Werth.

2 Arendt von Quernheim.

3 Gustaf Karlsson Horn.

4 Graaf Hendrik van den Berg.

5 Maximiliaan I van Beieren.

6 Niet geïdentificeerd.

7 Hans Heinrich von Reinach.

8 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

9 Lodewijk XIII van Frankrijk.

10 Ludwig von Schmidberg.

11 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

12 Achille de Longueval, baron van Manicamp.

13 Jean Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

14 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette.

15 Jean Louis de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon.

[p. 200]

Condaeum¹ futura. Quidam offensas patris filiique simulatas tantum ajunt fuisse. ut per eos et fratris regii² et comitis Suessionensis³ consilia intelligerentur.

In Italia minus prosperae Gallorum res. Bremum cepit hostis, primum in Mediolanensi solo structum a Gallis et Sabaudo⁴ castellum. Nunc Pontem Sturiae idem obsidet. Novariam, Valentiam aliaque circum oppida commeatibus omnique belli paratu instruit. VI M pedites II M equites e regno Neapolitano exspectat.

Helvetiorum motus ac dissidia scribet Marinus⁵ accingens se, ut video, itineri in Suediam ad negotia conficienda.

Senatores aliquot parlamenti relegati sunt⁶, quod in causa redituum, quos civitas debet, liberiores dixissent sententias quam ferre haec aula possit. Apud vulgus in magna iidem sunt fama.

Si quae ex Germania scribuntur vera sunt immensus in ducem Vinariensem venit hostilis exercitus ad decem millia equitum peditum totidem, multis sub ducibus, quorum indiculum⁷ mitto. Si auxilia duci adfuissent valida et in tempore, magni processus se ostendebant rebus protestantium, quorum opera sic utuntur socii, ut multum tamen eos invalescere non videantur velle. Illud interim boni sperare licet, quod ad Rhenum et Danubium tracta magna parte hostilium virium Bannerio⁸ ad res novas ingrediendas via patescit.

E Batavis literae electoris Palatini⁹, cum ex Anglia et pecunia non veniat et Galli nisi praeeuntibus Anglis dare abnuant, coepta neque magna neque diurna fore suspicantur ipsique ante fores adstare inopiam, ubi, quod ei pecuniae reliquum erat effuderit. Batavi ipsi in Brasilia aliisque longinquis partibus res gerunt satis feliciter, interim maris sibi propinqui possessionem in dies magis magisque remittunt.

Deus det res prosperas, Excellentissime et Illustrissime Domine, reginae¹⁰, regno, Tuae Sublimitati.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Henri de Bourbon, prins van Condé.

2 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

3 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

4 Vittorio Amedeo, groothertog van Savoye.

5 Charles Marin(i), Zweeds nieuwsagent betreffende Zwitserland en naburige landen.

6 Voor hun namen zie men no. 3522, p. 196 n. 7.

7 Vgl. Hs. Stockholm RA. Gallica. Handlingar tillhörande Hugo Grotii beskiekning 1636-1638: Liste des trouppes que ie trouve marcher contre le duc de Weimar en mes mémoires.

8 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

9 Karl Ludwig van de Palts.

10 Christina van Zweden.

Lutetiae, 10 Aprilis novi Cal. 1638.

Scheffelingius¹¹, mercator Hamburgensis mihi notus, rogavit me, ut quae in Suedia habet negotia commendarem, quod facio, quantum aequitas fert.

11 Niet geïdentificeerd.

[p. 201]

Conquestus mihi est cancellarius Montispellicardi¹ praesidium, quod ibi est Gallorum, jam plus anno vivere sumptu oppidanorum, longe aliud pollicitis Gallis; sed bellum scilicet ex praescripto geri non amat.

Non arbitratur Truchesius² Galliae auxilium, quod duci Vinariensi mittitur, futurum majus III M.

Dux Everhardus Wirtenbergicus³ Viennam ivit.

Spargunt Galli famam de capta a suis insula Sardiniam aspectante, quae Asinaria dicitur. Algerienses praedones plurimas cepere Hispanorum naves, quasdam earum ex India venientes. Damnum factum dicitur millionum septem.

1 Christoph von Forstner (1508-1667); zie VII, p. 550 n. 1.

2 Wolf Dietrich Truchsess.

3 Eberhard III, hertog van Würtemberg.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.