Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

[p. 24]

3416. 1638 januari 9. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Liberaliter collocutus cum utroque Angliae legato² eo direxi verba, ut intelligerent satius esse rei incumbere quam personae. Non perdenda longius irritis interpellationibus tempora; id agendum potius, ut pignora habeant, per quae imperatorem³ cogant stare promissis. Neque id difficile adeo patente ipsis et mari et Batavorum terris.

Videbantur delectari hoc sermone. Adjeci, siquid ad societatem nobiscum nectendam vellent proponere, paratos qui audirent, sive Hamburgi sive Hagae mallent. Posse dum de Wismariensibus pactis⁴ disceptatur, etiam hoc negotium promoveri. Multum nos fidei habituros Britannis, si quid pollicerentur, tum quod Anglorum Scotorumque perspecta nobis essent in nos studia, tum quod salvas esse res protestantium ipsorum non minus quam nostra interesset: quod in aliis non aeque haberet locum, qui protestantes vellent si non interire; at quam longissime a finibus suis submoveri.

Ex Germanis intelligo Frankendaliae et aliquot vicinis in oppidis manere reformatam religionem. Id judicium esse putant imperatoris animi eorum locorum restitutione Anglos placare sperantis.

Venere ad me Galli rerum, quae aguntur, non imperiti, omnibusque modis persuasum mihi voluere a rege Galliae⁵ Estraeo⁶, qui Romae est, data mandata cum pontifice⁷ agendi de pangendis indutiis. Causam hujus consilii adferunt, quod aegre in bello se retineri rex sinat ob injecta ipsi religionis terriculamenta cardinalisque⁸ in periculo sit supra populi odium etiam regis excidendi gratia. Tum vero si regi quid eveniat humanitus, qui infirmitatis suae his diebus Versaliae admonitus fuit animi deliquio, nihil esse mali, quod non metuendum sit cardinali in tantis inimicitiis tanto praesidio destituto. Neque vero vanum esse, quod etiam manente vita de mutatione animi metuitur, inde patet, quod cum ad Fayettam⁹ post id deliquium ire constituisset et id colloquium semper formidaret cardinalis, elusum sit id propositum¹⁰ medicis ablegatis, qui medicando regem detinerent. Sed verumne sit hoc de indutiis an in id spargatur mihique significetur, ut eo festinetur magis ad ea arripienda, quae offert Davausius¹¹, Tuae Sublimitatis prudentiae aestimandum relinquo.

Queritur etiam haec aula de duce Vinariensi¹², quem aiunt clam misisse ad imperatorem ad tentandas conditiones. Habet nunc is princeps III MD equites,

1 Gedrukt Epist., p. 393; Oxenst. Skrifter, 2. afd. II, p. 433.

2 John Scudamore en Robert Sidney, resp. ordinaris en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

3 Ferdinand III.

4 Het verdrag van Wismar, gesloten op 30 maart 1636 tussen Frankrijk en Zweden. Het was door Zweden nog steeds niet geratificeerd.

5 Lodewijk XIII.

6 François Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres, extra-ordinarius gezant te Rome.

7 Urbanus VIII.

8 De Richelieu.

9 Louise-Angélique Motier de La Fayette.

10 De uitgave der Epist. geeft de lezing ‘propositis’.

11 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

12 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

[p. 25]

pedites ferme II MD. Nec sperandum est, etiamsi continuetur bellum, ut ante ver agat aliud quam se ut sustentet. Ait Ramsaeus¹, ut audio, se sine ejus ducis assensu Hanovia non exiturum.

Hollandi aliquantillo minus quam speraverant accipiunt itque cum D. Vosbergio² missus hinc vir nobilis³ illico huc rediturus.

Marsilliacus⁴ non diu in Bastilia retentus suorum gratia libertatem recepit.

Pecuniae regiae dispensator Bulionius⁵ ad eos milites, qui nuper Dampvilleriam ceperant, centum francorum millia miserat volueratque ea numerari non nisi bene valentibus. Milites inhumanum id rati et pertinere ad corrumpendos animos militares⁶ aegrotis sauciisque ante alios omnes dari pecuniam voluere contenti eo, quod esset superfuturum.

De Burgundiae comitatu seorsim ponendo extra bellum, quod Helvetii agitant negotium, Gallis non placet. Itaque per legatum suum, qui apud Helvetios est⁷, proponunt ea, quae obtineri spes non est, quale est, ut comitatenses omnia damna, quae hoc bello passus est ducatus Burgundiae, sarciant.

Tiguro docemur ducem Vinariensem leniendis Helvetiis paratum quaedam, quae in episcopatu Basiliensi cepit, castella tradere in manus Soloturiensium; de ceteris locis se decessurum, cum primum poterit.

Duci Lotharingo⁸ Iohannes Waertius⁹ dedit tres Croatarum cohortes sive regimenta, draconariorum duo, quibus ducem Longavillanum¹⁰ prohibeat a Salinis oppugnandis. Argentoratensibus abstinentur commeatus, si eo modo ad imperatoris partes traduci queant.

Nondum persanatae sunt simultates Hispanos inter et Genuam. Itaque nova via Hispani a Monaeco et Finali per feuda imperii terrasque ducis Ethrusci¹¹ et Doriae¹² intactis Genuatum finibus in Mediolanensem agrum militem ducunt. Sed multi diffugiunt ob frigoris incommoda. Manet etiamnum Florentina illa cum ecclesiasticis super farinario vectigali controversia neque Romae quicquam de eo promotum est per Victorium¹³, quem dux Ethruscus miserat.

Ticini haerebat Leganesius¹⁴, qui Rhaetorum ad se legatos¹⁵ exspectare super Valle Telina responsa ab Hispania jussit. Cardinalis Sabaudus¹⁶ Genuae

1 James (Jacob) Ramsay, gouverneur van Hanau.

2 Caspar van Vosbergen.

3 Godefroi d'Estrades (1607-1686).

4 François VI, hertog van La Rochefoucauld, prins van Marsillac.

5 Claude de Bullion, sieur de Bonelles.

6 Cf. Tacitus, Ann. 6. 3: ad corrumpendum militiae morem.

7 Blaise Méliand.

8 Karel IV van Lotharingen.

9 Johan van Werth, ruiteroverste in dienst van de keizer.

10 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

11 Ferdinando II de Medici, groothertog van Toscane.

12 Gian Andrea Doria, prins van Melfi.

13 Wellicht wordt hier de senator Allessandro Vettori bedoeld.

14 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganés.

15 Grotius heeft dit nieuws waarschijnlijk van Charles Marini vernomen; zie no. 3401 (dl. VIII).

16 Maurizio van Savoye.

[p. 26]

occasiones et principum, quorum ambit amicitiam, literas aut nuntios opperitur.

Archiepiscopus Cantuariensis¹ suis ad legatum hic ordinarium Anglicanum literis ostendit accepisse se a Duraeo² literas super coagmentatione ecclesiarum idque negotium, si non alieni ab eo sunt Suedi, sibi cordi fore. Ego de ea re ad doctissimum D. Berneggerum³ scripsi⁴ tum rogatu Duraei tum et D. Mulleri⁵ consilio.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, et eam rem et alias omnes ad rei Suedicae bonum pertinentes prosperet Tuaeque Sublimitati consilia patriae salutifera, ipsi gloriosa semper inspiret.

Lutetiae, 9 Januar. cal. nov. 1638.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 William Laud.

2 John Durie (1596-1680), Engels theoloog; zie over hem VI, p. 172 n. 5.

3 De Straatsburgse hoogleraar Matthias Bernegger.

4 Deel VIII, no. 3285.

5 Georg Müller, secretaris en Zweedse hofraad.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.