Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

2999. 1637 maart 20. Van J.A. Salvius⁷.

Excellentissime Domine, Domine honorandissime,

Gratissimae sunt omnes, quotquot ab E. Tua ad nos perveniunt, literae. Sunt enim magni judicii, ut in plurimis hic facem bonis praeluceant.

Banerius⁸ explorans hostium conditiones incidit 9/19 febr. in tres legiones caesareas sub ductu comitis de Monte-Cuculi⁹, quos omnes ad Pegaviam partim cecidit partim fudit captis etiam plurimis interque eos tribuno Meiternich¹⁰.

7 Hs. Leiden, UB., L 1003. Orig.; ondertek. en postscr. eigenhandig. Gedrukt Handelingen Maatschappij Nederl. Letterkunde, 1862, p. 98.

8 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

9 Raimondo Montecuccoli (1609-1680).

10 Wellicht Heinrich Metternich.

[p. 173]

Hostis cunctas jam vires contrahit, advocatis e Silesia Marazinianis¹ et e Rheno parte Galassii², ut ab utroque latere Albis nostros potentius adoriatur. Et est quidem Banerius paratus animo imperterrito rem pugnae committere justiciae caussae et bonitati divinae confisus.

Sed cum ab omnibus sociis et faederatis deseramur, orandus Deus est, ne quid in totius caussae praejudicium uno aliove modo eveniat.

Poloni, qui hactenus turbas in Silesia movere, hisce diebus mille Cosaccos deduxerunt ad Wrangelium³. Hic iam ad Wartam, Banerius ad Euleburg haerent: uterque spectantes, quo caesareani ad Muldam subsistentes post mortem imperatoris⁴ potissimum tendant: ad pacem vel bellum. Multi filium⁵ patre pacatiorem, alii consiliis Hispanicis magis obnoxium; atque ita ambigui rem casus adhuc suspicantur. Certe mors ista ante trimestre oportunior accidisset; nunc id saltem efficiet, ut consilia et actiones pacis bellique parumper sistantur.

Legatus Bielcke⁶ 7/17 Martii cum marchione Sigismundo⁷ congressus est ad Schwetam: auditurus, quid novi de pace apportet. Quantum a praemisso Transaeo⁸ rescivimus, vult tantum de praeparatoriis conferre intellecturus, an regia M.^tas Sueciae⁹ tractare velit, ubi, quando, quomodo. Haec ubi resciverit, relaturum ad herum suum, hunc ad socium Moguntinum¹⁰, caesarem et caeteros electores¹¹, ut suos quoque cum potestate ad constitutum tempus locumque expediant. Habere autem Brandenburgicum¹² ullam adhuc potestatem tractandi ab imperatore intelligere nondum potuimus.

Voppius ad Ayssema¹³ heri in Bataviam transiit rationes redditurus legationis Ratisbonensis. Mutata religione priori sacra pontificia profitetur dignitate baronis feudisque Amelandiae et Lipperodae ab imperatore donatus. Agitasse eum multa pro amplitudine et stabilimento rei pontificiae aemuli hinc inde spargunt. In fraudem Sueciae quidquam egisse comperire non potui. Nec possum dicere eum pacem Suecicam Ratisbonae promovisse, ut eo nomine principalibus suis invisus sit. Hoc tantum mihi per literas significavit se intellexisse imperatorem inclinare ad tractandum nobiscum, si nostros Viennam vel Pragam ablegare voluissemus. Quod ego quidem tam magnum piaculum, ut in Batavia iam accipi dicitur, esse non puto. Adeoque si praeter intentionem Bataviae, Galliae et Angliae tractatus istos nostros promovisset, non tam id contra quam pro nobis ipsis fuisset. Si enim, quod res est, fateri licet, illuditur Sueciae, specioso titulo caussae communis, cum nemo amplius ullam nobiscum belli communionem habeat. Omnes equidem de pace

1 Rudolf Marazini, keizerlijk veldmaarschalk.

2 Matthias, graaf Gallas.

3 Herman Wrangel.

4 Ferdinand II. Hij was gestorven op 15 februari 1637.

5 Ferdinand III.

6 Sten Bielke; zie over hem VII no. 2658, p. 241 n. 9.

7 Sigismund, markgraaf van Brandenburg.

8 Joachim Transche av Roseneck.

9 Christina van Zweden.

10 Anselm Casimir Wambold von Umstadt, aartsbisschop-keurvorst van Mainz.

11 Zie voor hun namen VI, p. 381 n. 13.

12 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

13 Foppe van Aitzema.

[p. 174]

participare discupiunt: bellum nobis solis relinquunt. Batavia neutralitatem ab imperio ambivit et obtinuit. Gallia recusat in hunc usque diem imperatori bellum decernere. Anglia nec dum desinit frustraneis legationibus absumi: et ridiculum profecto esset, si privatorum classe mediterraneus recuperaretur Palatinatus! Subsidiola vero, si quae praestiterint, magis trahendo infortunio quam vere sublevandis nobis inservient. Tractum enim belli nobis persuadent, dum periculo damnoque nostro quisque res suas stabiliverint. Quo facto, quis non praevidet totam belli molem in nos solos devolutum iri. Socii et faederati in imperio desertis nobis hostilitatem insuper intentant. Danus¹ ob sensum vicini mali, per omnia nos sacra a bello dehortatur inimica, sine dubio, agitans, ni brevi liberetur. Polonis aliisque vicinis Sueciae attritu virium nostrarum via paratur oportunior ad jugulum nobis tandem frangendum.

Quae omnia nos merito movere debere videntur, ut nec Voppii nec alterius cujuscunque in promovenda pace operam refugiamus, quocunque etiam modo ab aliis accipiatur. Sed sicubi erro, libenter correctionem admitto et peto. Haec tamen E.T.^ae soli pro confidentia nostra: quae publice spargi e re non est. Quod si tamen caeteri, quorum interest, non nomine, sed re, nec pace solum, sed etiam bello, communem nobiscum caussam habere voluerint, nihil in nobis desiderari videbunt. Etsi enim pacem propriam S.R.M.^tas quacunque voluerit hora obtinere poterit urgentibus etiam dictis rationibus: quia tamen non ignorat, quantum referat Austriacae Domus potentiam prius saltem ad aequitatis libram reduci; non facile a bello resiliet, quamdiu spes ulla melior supersit.

Eo animo iam in Suecia legato Anglico², Flutwed³, conditiones faederis offensivi et defensivi proposuit, quas singulis diebus jam hic exspectatus referet in Angliam. Optionem dat regi Britanniarum⁴, ut vel directorium belli regno Sueciae relinquat se tantum ad subsidia in milite, pecunia, classe ferenda obstricto, vel suum proprium bellum faciat praefixo utriusque regni exercitibus eodem scopo et mutua semper correspondentia ac cooperatione stabilita: prout me articulos brevi missurum spero. Residentem etiam Gallicum⁵ hoc ultimo decreto expedivit, si rex christianissimus⁶ ipse quoque reipsa bellum imperatori denunciare voluerit, se pacta Wismariensia⁷ rata habituram omniaque ex parte sua masculae executioni tradituram, donec pristini status securitas amicis et imperio restituatur.

Haec pro tempore scribenda habui, caetera fama publica constant.

Valeat E.T. ex voto faveatque.

E.S.^ae
Observantissimo
J.A. Salvio m.p.

1 Christiaan IV van Denemarken.

2 John Berkeley.

3 George Fleetwood.

4 Karel I.

5 Charles Du Bois, baron d'Avaugour.

6 Lodewijk XIII van Frankrijk.

7 Het verdrag van Wismar, gesloten op 30 maart 1636.

Hamburg, 10/20 Martii 1637.

Brandenstein⁸ habuit ante sesquiannum potestatem a regni cancellario,

8 Christoffer Carl, graaf van Brandenstein.

[p. 175]

cum omnes a nobis deficerent, pacem in aula caesaris faciendi. Jam ante quindenam missis (hu)c S.R.M.^tis literis ei penitus praescissa est.

Haec E.T.^ae secreto, e(t conf)identer.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 22 April.

En in dorso: 20 Martii 1637 Salvius.