Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

2917. 1637 januari 9. Aan A. Oxenstierna⁴.

Excellentissime Domine,

Nihildum boni aut Galliae aut Galliae amicis augurari possum ex hoc duorum principum⁵ molimine. Fiescus⁶, qui rumorem sparserat mansurum se Sedani, hac ignoratus cum Minietto⁷ Blesas transiit suasor, ut creditur, futurus utrique, ne causam suam dissocient. Et sequuntur ambo hactenus id consilium, comes aperte testans se suam fidem fratri regio obligasse, hic vero illius desideria regi⁸ sedulo commendans.

Reversus est Blesis in aulam Chavigniacus⁹; sed responsum non affert, quod per Chaudebonnum¹⁰ se missurum dixit frater regius. Quod minime futurum frater regius speraverat, sed in hoc postulaverat, ut eo negato causam suam redderet favorabiliorem.

Rex matrimonium ejus¹¹, de quo rescindendo tantum in Gallia tantum Romae laboratum est, ratum habere se dixit ejusque decreti sui conscios fecit vocatos ad se parlamenti Parisiensis primores, sed ita ut incauto vox exciderit, coactum in id se, quam mox corrigens obligatum se id ut faceret, dixit. Verum frater regius tam subita mutatione deceptus scribam suum Goulasium¹² accusat, quod perperam in eo scripto, cujus exemplum transmisi, pro sermone conjunctivo disjunctivum posuisset. Se enim et uxorem et urbem sibi tutam simul, non horum alterum petiisse, cum tamen tota scripti series ei sententiae repugnet et ipse illud manu sua signaverit.

4 Gedrukt Epist., p. 293; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 292.

5 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, en Louis de Bourbon, graaf van Soissons

6 Charles-Léon, graaf van Fiesque.

7 Zie no. 2914, p. 10 en n. 4 aldaar.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

10 Claude d'Eurre du Puy-Saint-Martin, heer van Chaudebonne († 1644).

11 Het omstreden huwelijk van Gaston met Margareta van Lotharingen; vgl. no. 2914, p. 6 en n. 4 aldaar.

12 Nicolas Goulas, gewoon kamerheer van Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

[p. 15]

Nunc, si rex, quod dicitur, eo it cum cohortibus, metus est, ne ille in Pictones se conferat, validam gentem et rerum nunc potentibus infensam. Neque enim quiescitur ab augendis tributis solo eo, quod in vini onera adjectum nunc est, in hac urbe effecturo duodecies centena francorum millia. Paria et in aliis urbibus et in sal et in lignum parantur tanta interim divitiarum ostentatione, ut caena, qua hodie regem excepturus est cardinalis¹, taxetur centum francorum millibus.

Comes Suessionensis Sedani in arcis ambitu hospitium habet fossa ab arce, porta ab urbe diremptus. Bis audivit missos a Thoma principe². Displicet id regi ideoque per Iustellum³, qui Sedano jam rediit, monuit matrem ducis Bulionii⁴, quae Sedani est, et per literas ipsum ducem Bulionium⁵, ne quid agi ibi paterentur sibi noxium. Sedanensis principatus sub tutela Galliae est, duris satis legibus, ut hostes habeat, quoscumque rex et ut regis militi pateat. Non plus duabus leucis abest inde pars exercitus ejus, qui sub Valetta cardinali⁶ fuit.

Non dissimulavit apud me Iustellus in aula hac non extra suspiciones esse ducem Bulionium favoris in comitem Suessionensem, quocum vetus illi amicitia est. Additurque et altera causa alienus a cardinali Riceliaco principis Arausionensis⁷ animus, apud quem tanta est ducis Bulionii gratia, ut per eum in praefectura Trajecti ad Mosam servetur, quanquam in pontificiam religionem transgressus, contra quam mos habet Batavae reipublicae. Sed Iustellus multis modis ducem suum purgare nititur et ostendere praemonito nemine Sedanum venisse comitem.

Princeps Condaeus⁸ jam huc venit aulae ab aliis nudatae speciem additurus.

Pontificis nuncius⁹ quotidie cum patre Iosepho¹⁰ de indutiis agit. Sed novus hic nuntius de principum¹¹ alienationea Galliae rege haud dubie consiliis Hispanicis moram injiciet. Itaque nec liberi commeatus literae ab Hispania pro legatis Gallicis¹² venere et Gallasius subsistit recentia, ut videtur, ex nata occasione mandata exspectans.

Nantuam oppidum apud Bressam cepisse rumor eum fert, nescio an certus. At cardinali Valettae modica per Lotharingiam oppida Sanctavonis, Vaudrevangiae et Creangiae cessere, unde Siricium petere dicitur.

De Colonensi conventu ut in multum tempus dilato omnes hic loquuntur adjiciuntque nonnulli Davausium¹³ interim per Britanniam et Batavos in Poloniam mitti. Gothofredus¹⁴, de quo scripseram nuper¹⁵, ad me reversus quaestio-

1 De Richelieu.

2 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano (1596-1656).

3 Christophe Justel; zie no. 2914, p. 6 n. 10.

4 Elisabeth van Nassau.

5 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

6 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

7 Frederik Hendrik.

8 Henri de Bourbon, prins van Condé.

9 Giorgio Bolognetti.

10 François Leclerc du Tremblay.

11 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, en Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

12 Alphonse Louis du Plessis de Richelieu, kardinaal-bisschop van Lyon, Manasse de Pas, markies van Feuquières, en Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

13 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

14 Théodore Godefroy.

15 No. 2893 (dl. VII, p. 589).

[p. 16]

nem proposuit, an is, qui principem vicinum offendisset, cum vasallus ipse esset alterius, principatum suum jure posset amittere; ego, qui Lotharingiam designare satis intelligerem, dixi non vasallo tantum alieno ob graves injurias posse quae teneret adimi, sed et domino superiori vasalli jus suum, si is non modo demere injurias neglexisset, sed et bellum indixisset vicino, sicut nunc imperatoris¹ nomine bellum regi Galliae indixisset cardinalis Hispanus². Cum subjungeret arbitrari se effugi non posse, quin restituatur Lotharingia, ut etiam aliis principibus Germaniae erepta redderentur, quod se curaturum rex promisisset, dixit et Tuam Sublimitatem in omnibus, quae cum Saxone³ acta sunt, majorem illorum principum quam commodorum Suediae habuisse rationem, quanquam ipsi pridem et res suas et amicorum turpi ignavia destituissent causasque dedissent graves, cur permitti possent suis ipsorum consiliis puniendi.

De cardinalium et legatorum contentione loquenti dixi in Hispania legatos regios cardinalibus non cedere. Cumque Riceliaci propriam esse diceret rationem ob eam, quam in regno hoc obtineret, auctoritatem, contentus fui respondere illam auctoritatem nullo certo nomine designari, unde nobis ejus dignitatem metiri liceat.

Alius quidam amicus meus rerum peritus narravit mihi rogatum se, ut consilium daret, quid de Lotharingia faciendum esset, respondisse nihil ea de re dici posse, nisi ab eo, qui nosset, quid animi habeant illi, quorum res Gallicae in manu sunt.

In Britannia ordinum conventus pecuniarum quaerendarum causa habetur.

Meti cardinalis Valetta praefectus et parlamentum contraria inter se edunt edicta sub regio nomine, hi ut maneatur Meti, ille ut Tullos abeant.

Crequiacum⁴ rumor in cardinalis Lugdunensis⁵ locum, quandocunque Coloniam eundum erit, destinat.

Qui Corbiam pro Hispano male tutatus est⁶, Leodium se recepisse auditur.

Scribuntur sex milliones a rege Hispaniae⁷ parari ad res Italiae, id est, ad exitium Parmensis⁸ et ad irruptionem in Vallem Telinam.

Dicitur frater regius in nexum amicitiae ac foederis filiam suam⁹, cujus dos annuos habet reditus millia francorum quadringenta, spopondisse Suessionensi.

Ponicae nostro¹⁰ a rege dantur annui mille octinginti franci.

Superest, Excellentissime et Illustrissime Domine, res regni, reginae¹¹ Tuaeque Sublimitatis Deo sospitatori commendem.

Tuae Sublimitatis devotissimus cultor
H. Grotius.

1 Ferdinand II.

2 Don Fernando, kardinaal-infant van Spanje.

3 Johann Georg I, keurvorst van Saksen.

4 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples (± 1578-1638).

5 Alphonse Louis du Plessis de Richelieu, kardinaal-bisschop van Lyon.

6 George de Brimeu; vgl. VII, p. 510 n. 7.

7 Philips IV van Spanje.

8 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

9 Anne-Marie Louise d'Orléans (1627-1693).

10 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar.

11 Christina van Zweden.

Lutetiae, 9 Ianuarius novi Cal. 1637.

[p. 17]

Cardinalis nescio an famam reveritus pro coena comoediam regi et reginae¹ dedit, magnificam sane, sed non tanto sumtu.

1 Anna van Oostenrijk.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.