Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2481. 1636 februari 18. Aan M. Ruarus⁵.

Vir praestantissime,

Legatio, quam mihi gratularis, Ruare clarissime, utinam successus voto meo respondentes habeat; quod tum futurum est, ubi ad pacem communem aliquid nostra conferre poterit opera. Cogitationem certe ad haec saevissima bella, quae τοὺς χϱιστωνύμους exagitant, sine maximo dolore nunquam flecto Deumque tecum precor, finem ut faciat, tantae non magis vitarum ac fortunarum quam morum ruinae. Itaque Suediam ac Poloniam expeditas bello mutuo⁶ laetus intellexi nullum satis magnum existimans pretium, quo res tam bona emitur. Germania quam etiam properaverit, vides. Nec causam video, cur diu Suedi nostri perstent in armis, quae derelicta cernimus ab iis, quorum pro salute suscepta fuerant. Batavos hujus anni adversa cummaxime quietis avidos fecerunt. Si qui feriores sunt, eos quoque mitigabit, si non aliud certe crumena deficiens, optima pertinacium conciliatrix.

Grata mihi sunt, quae mittis munera. Reponerem tragoediam editam Amstelodami, cui ex Aegyptio Iosephi patriarchae nomine Sophompaneas inscriptio est⁷, si ejus exemplar hic haberem.

5 Gedrukt Epist., p. 216; Ruari ep. Centuria I, p. 193.

6 Op 12 september 1635 was te Stuhmsdorf een bestand voor 26 jaar tussen Zweden en Polen gesloten.

7 Hvgonis Grotii tragoedia Sophompaneas. Accesserunt, Tragoedia ejusdem Christvs patiens, et sacri argvmenti alia, Ex editione anni MDCXVII recusa emendatiora. Amsterdami, Apud Gvilielmvm Blaev, MDCXXXV; Ter Meulen-Diermanse, no. 157. Voor de editio nova ab ipso Autore recognita & emendata, eveneens van 1635, zie Ter Meulen-Diermanse, no. 159.

[p. 534]

Inspexi Crelliana ad Hebraeos¹, plena eruditionis, nec sine magna utilitate, quam in ejusdem labore ad Galatas² etiam pastores reformati, qui hic dicuntur, agnoscunt.

Quaestio, de qua agit libellus alter³, magni est ponderis. Ego sic existimo non habitus tantum, sed et actus singulos contra foederis leges, qui πϱοαίϱεσιν habent, id est cum notitia deliberationem tractumque temporis, tales esse ut de statu adoptionis hominem dejiciant, idque mihi Sacris Literis contestari videtur et sensus et mos puriorum saeculorum.

Nescio, an videris Richardi Thomsoni⁴ de Iustificationis intercisione et amissione diatribam, Lugduni Batavorum quondam editam⁵. Certe digna est, quae legatur. Gratum est et quod de loco libri mei⁶ capite de Iurejurando me mones. Dubius haereo. Pythagoram, qui exactius ista colligunt, floruisse ajunt sexagesima Olympiade, id est sub finem Cyri⁷. In Iudaea eum fuisse, cum Iudaeis ibi collocutum Numenius⁸ et Malchus sive Porphyrius⁹, Pythagorae sectatores ambo, prodidere. Addidit Hermippus¹⁰ libro de Vita Pythagorae: Τᾶυτα τε ἔπϱαττε ϰαὶ ἔλεγε τὰς Ἰουδαίων ϰαὶ Θϱαϰῶν δόξας μιμοῦμενος. Et hoc, πολλὰ τῶν παϱ᾽ Ἰουδαίων νομίμων εἰς τὴν ἑαυτοῦ μετήνεγϰε φιλοσοφίαν¹¹. Qui autem in Iudaeis sint, quorum instituta cum Phythagoricis maxime congruunt, facile videbit, si quis ea, quae de Essenorum¹² coetibus ac disciplina apud Philonem¹³ sunt, cum

1 Johann Crell (1590-1633), Duits sociniaans theoloog; hij had tot zijn dood te Krakau in Polen gewerkt en was bevriend geweest met Ruarus. Het betreft hier zijn Commentarius in epistolam ad Hebraeos, Racoviae 1634.

2 Commentarius in epistolam ad Galatas ex praelectionibus potissimum Crellii conscriptus a Iona Slichtingio, cum praefatione ejusdem. Racoviae 1628.

3 Daar de brief van Ruarus, waarop dit schrijven van Grotius een antwoord is, verloren is gegaan, valt moeilijk uit te maken welk boekje hier bedoeld wordt.

4 Richard Thomson -Dutch Thomson- (†1613), in Holland uit Engelse ouders geboren bijbelgeleerde.

5 Diatriba de Amissione et Intercisione Gratiae et Justificationis. Lugd. Bat. 1616 en 1618. Robert Abbot (1560-1618), bisschop van Salisbury, schreef hierop In Richardi Thomsoni Angli-Belgici Diatribam de Amissione et Intercisione Iustificationis et Gratiae Animadversio brevis in Exercitationes de Gratia et Perseverantia Sanctorum, Londini 1618.

6 De iure belli ac pacis, c. XIII De iureiurando.

7 Cyrus, koning der Perzen, stierf in 529 v Chr.; van Pythagoras is slechts bekend, dat hij ±531 v Chr. van Samos naar Z. Italië vertrok, wellicht om de tyrannie van Polycrates te ontgaan, die ±540 op Samos aan de macht kwam, aanvankelijk met zijn broers Pantagnotus en Syloson.

8 Numenius van Apamea (2de eeuw na Chr.), Syrisch neopythagoreïsch wijsgeer. Met Aristoteles en Philo van Alexandrië nam hij aan, dat de Griekse wetenschap en de oosterse wijsheid en religie in wezen één zijn; tussen christendom en Griekse wijsbegeerte zag hij evenmin verschil.

9 Porphyrius (±232-304), neoplatoons wijsgeer.

10 Hermippus van Smyrna (3de-2de eeuw v Chr.), Grieks biograaf; hij was een der voornaamste vertegenwoordigers van de Alexandrijnse biografie.

11 Bij Flavius Josephus, Contra Apionem I 165 (22).

12 Essenen of Esseeërs, leden van een joodse sekte, verwant met de sekte van het zg. Damascusdocument en van de Dode-Zeerollen. Hun leer was monotheïstisch met elementen uit de pythagoreïsche, Perzische of boeddhistische invloedssfeer. Zij leidden een gemeenschappelijk leven, dat overeenkomst vertoont met het kloosterleven.

13 Philo Judaeus uit Alexandrië (±30 v Chr.-45 na Chr.), joods-hellenistisch wijsgeer. Philo over de Essenen zie Quod omnis probus liber est, 12: (Philo Alexandrinus Opera quae supersunt. Ediderunt Leopold Cohn et Paul Wendland, Berolini Typis et Impensis Georgii Reimeri 1896-1930, VI, p. 22).

[p. 535]

ὁμοαϰοείοις Pythagoricorum, qualia Malcho, Iamblicho¹, Hierocli² et aliis describuntur, contulerit. Nec id inobservatum Iosepho³, qui de Essenorum genere agens ait: διαίτῃ χϱώμενον τῄ παϱ᾽ ἕλλησιν ὑπὸ Πυϑαγόϱου ϰαταδιδειγμένῃ⁴. Video apud eundem Iosephum primam mentionem Essenorum fieri ad tempora Ionathae Asmonaei⁵, sed per occasionem duarum sectarum, quae multum eo seculo se negociis publicis immiscuere, Sadducaeae et Pharisaeae, nullo adjuncto, quod observaverim, indicio, unde colligatur non ante extitisse Essenos; quorum sodalitates ad Rechabitarum⁶ aut etiam Nazaraeorum⁷ formatas non improbabilis mihi videtur conjectura. Certe inter Essenorum et Pythagoricorum praecepta rationemque vivendi tantam invenio similitudinem, ut non facile eam συνεμπτώσει assignaverim. Cum autem Pythagoras a Persis, Chaldaeis, Brachmanibus⁸ multa sumserit, illa quoque a Iudaeis illum hausisse quam Iudaeorum partem purissimam ad Graeci hominis cogitata se vertisse credibilius videtur.

Sed haec sunto arbitraria.

Polonos adolescentes⁹, quos mihi commendas et si quos alios tibi amicos noverim, non illa communi tantum, sed et propiore amicitia complectar.

Vale, vir praestantissime, et si qua in re utiles esse possumus, operae nostrae ne parce.

Tuus si quid possum
H. Grotius.

1 Jamblichus (†±330), Grieks wijsgeer, leerling van Porphyrius.

2 Hierocles (4de-5de eeuw), neoplatoons wijsgeer.

3 Flavius Josephus (geb. 37), joods-Grieks geschiedschrijver.

4 Flavius Josephus, Antiquitates Judaïcae (ἡ Ἰουδαιϰὴ Ἀϱχαιολογία), XV, 371.

5 Jonathan de Hasmoneeër, broer van de bekende Judas de Makkabeeër. Na de dood van deze laatste (161 v Chr.) nam Jonathan de leiding van de Makkabeeën-opstand over.

6 De Rechabiten vormden een religieuze sekte, die zich kantte tegen het wonen in steden en het gebruik van wijn; vgl. Jeremia 35, 1-19.

7 Nazaraei (Nazareners), sekte vanuit het jodendom bekeerde christenen, die de joodse wet onderhielden.

8 Brachmanes (ook σοφοί, φιλοσοφοι, γυμνοί, γυμνοσοφισταί geheten) is een collectief-aanduiding voor de Indische priesterkaste.

9 Niet te identificeren.

8/18 Februarii 1636.