Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2117. 1635 mei 23. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime Domine,

Sollicitum me habuerunt venti perpetuo ferme adversi et vehementes satis, ex quo Sublimitas Tua Diepa solvisse nuntiata est, sed Deus, quos magnarum rerum ministros delegit, eos singulari praesidio tutatur. Cujus ope sospitem Sublimitatem Tuam in Hollandiam jam pervenisse speramus.

Salutis suae ut diligentiorem quam antehac curam habeat Sublimitas Tua, videntur tempora exigere. Nam Hispani videntes tantam in se molem belli surgere², cui vix pares sint, solent ad indigna regnantibus consilia se vertere famae publicique odii securi. Et in cardinalem³ quidem insidias conscius earum presbyter Tonnelerius⁴ luit capite. Femina illustris Gravella⁵, ab eo ut particeps nominata bis atrociter torta, admirabilis patientiae silentio vitam redemit, habenda tamen in custodia. Quo magis monendam de sui tutela Sublimitatem Tuam judicem, faciunt et D. Grubii⁶ literae, quae mihi in D. mareschallum Bannerium⁷ sceleratas molitiones nuntiant. Omnia heic ita aguntur, quasi haud dubie bellum nulla cum dissimulatione futurum sit.

Rex⁸ eas copias, quas cum Batavicis jungi voluit, non auxiliares, sed unionis vocat. Mandatum militi, ut fecialis habitu⁹ - nam rex armorum, qui dicitur, quasi pater patratus, excusavit dicens se non nisi ad reges mitti - significaret cardinali Hispano¹⁰ se, quando libertati redditus non sit elector Trevirensis¹¹ ereptus tutelae Gallicae captusque bello, cum hostis nemini esset, id factum, ut juri gentium adversum, armis vindicaturum. An id jam denuntiatum sit, nescimus nondum restituto literarum inter has gentes commercio. Sed et merces resque omnes Hispani subditorum decreto parlamenti subsecuto regis id imperantes literas custodibus publicis permissae ante belli indictionem, cum antehac etiam indicto bello tempus sua educendi soleret mercatoribus extra bellorum causas positis dari. Ne nunc quidem tot editis infesti animi inter reges signis desunt,

1 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. ondertek. Gedrukt Epist., p. 149; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 38.

2 Vgl. Livius VII, 32; XXI, 41; XXX, 21.

3 De Richelieu.

4 Zie no. 2102, p. 482 en n. 9 aldaar.

5 Madame de Gravelle.

6 Lars Grubbe; zie over hem no. 2064, p. 432 n. 12.

7 Johan Banér.

8 Lodewijk XIII van Frankrijk.

9 Zie no. 2110, p. 492 n. 10.

10 Don Fernando; zie IV no. 1652, p. 412 n. 11.

11 Philipp Christoph von Sötern; zie no. 2097, p. 473 n. 1

[p. 501]

qui minas paratusque istos non minus ad extorquendam pacem, regi honestam, quam ad bellum, si opus sit, inferendum spectare existiment argumentumque suae opinionis adferunt, quod hoc ipso tempore rege conscio Bruxellas iverit nuntius pontificis Mazarinus¹ quaesiturus, ut credibile est, rationes aliquas expediendi illius de Trevirensi electore negotii, quod, ut speciosissimum, a Gallis unicum ad belli causam profertur. Et quo minus Galli pacem externam spernere debeant, adferuntur metus ab internis motibus. Iam enim Burdegallae gravis exorta seditio ad duorum scutatorum vectigal annuum tabernis injunctum vinariis ad accensi publici aliorumque civium sanguinem prorupit portasque et basilicam oppidi etiamnunc tenet. Id exemplo quoque perniciosum querelas undique de oneribus impositis suscitat: intra decem hos annos expressos plebi ducentos et aliquot supra octuaginta milliones, quantam vix omnes ab initio regni Francici reges in summam congesti abstulerint.

Crequiacus² Alpes nondum transiit. Cum Mantuano³ ac Parmensi⁴ ajunt Galli etiam Sabaudum⁵ in suis fore partibus.

Apud Belgas Machliniensi judicio damnatur absens princeps Espinojus⁶, alii qui capti habebantur, non dissimulata causa junctorum cum Gallis consiliorum ad defectionem populorum concitandam Namurcumque capiendum. Res omnes in eo sunt tumore, ut prorumpere brevi debeant.

Exspectatur heic minor Butillerius⁷: id solum in mora est, quominus me ad aulam, quae ad Castellum Tiderici est, contulerim, quo proficiscuntur hodie custos sigillorum⁸ et Bulionius⁹ verba adhuc dans Heufdio¹⁰.

Deus, Excellentissime Domine, vitam resque Sublimitatis Tuae protegat.

Lutetiae, 23 Maji novi Cal. 1635.

Scripsit Ioachimus¹¹, Ordinum Foederatorum in Anglia legatus, Seniterrum¹², Galliae legatum, minime, sicut promiserat, secum sociare consilia; quin Anglis eum dixisse omnes regis sui¹³ paratus neutiquam ad bellum tendere, sed ad Batavos ab induciarum consiliis abstinendos.

Confluentes Lotharingiae tenent, ut heic scribitur, Caesariani¹⁴, Viroduno imminent. Sed ex Belgicis fama nos adflat melior capto oppido Marchae in Famina non sine multo sanguine aperte in causam descendisse Gallos.

1 Jules Mazarin - Giulio Raimondo Mazzarini - extra-ordinarius nuntius van Urbanus VIII te Parijs.

2 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

3 Carlo Gonzaga.

4 Odoardo Farnese.

5 Vittorio Amedeo.

6 Guillaume de Melun, prins van Espinoy, en Alexandre, graaf van Hennin, hertog van Bournonville, afgezien van graaf Hendrik van den Berg en René van Renesse, graaf van Warfusée.

7 Léon le Bouthillier de Chavigny.

8 Na de gevangenneming van Charles de l'Aubespine, markies van Châteauneuf in 1633 werd Pierre Seguier (1588-1672) zegelbewaarder.

9 Claude de Bullion.

10 Johan Heufft (†1652), bankier te Parijs en zaakgelastigde voor Zweden.

11 Albert Joachimi, ridder, heer van Hoedekenskerke (1560-1654), gezant van de Republiek te Londen.

12 Henri, sieur de Saint-Nectaire, extra-ordinarius gezant voor Frankrijk in Engeland.

13 Karel I.

14 De troepen van Ferdinand II.

[p. 502]

Libros ad rem aerarii spectantes colligere coepi. Qualia sint nunc pleraque ad reperiendas pecunias commenta, ex hoc specimine, quod mitto¹, poterit intelligi.

Sublimitatis Tuae cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Ontbreekt.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.