Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

[p. 524]

Bijlage no. 18
Bij no. 1703
Casus Positie¹.

In den jaare 1613 heeft de stadt van Rotterdam door haere borgemeesteren², raaden ende vroetschappen bij contracte van den V^en Junij 1613³ in haaren dienst als pensionaris aengenomen Mr. Hugo de Groot doen zijnde advocaet-fiscael van Hollandt, denwelcken zijluyden belooft hebben voor alsulcken tijdt als hij hem in haeren dienst soude willen laeten gebruycken, al waert ten uyteynde van zijn leven toe, in den voorsz. dienst te mainteneren, oock hem te doen genieten alle rechten ende privilegiën haeren stede vercregen off noch te vercrijgen, ende hebben sijluyden vorder belooft alle de poincten in tvoorsz. contract begrepen voor haer ende haere nacomelingen vast ende onverbreckelick te onderhouden, ende daerteegen niet te doen off gedoogen gedaen te worden onder verbant v(an) haaren ende haaren stads goederen mitsgaders oock der poorters, die doen waren (off) namaels wesen sullen ende hare goederen maeckende deselve daer vooren subiect a(lle) rechten ende rechteren met renunciatie van alle benefitiën, gratiën off privilegiën vercregen off noch te vercrijgen, waerdoor 't inhouden vandien gecontraveniert s(oude) mogen worden.

Dienvolgende heeft de voorsz. De Groot de voorsz. stede in de voorsz. qualiteyt ende daernae oock als gecommitteerde Raadt gedient tot contentement van de voorsz. heeren borgemeesteren, raden ende gemeene vroedschappen, oock nevens andere des stads gedeputeerden van tijdt tot tijdt gecompareert in de vergaderinge van de heeren Staten van Hollandt ende Westvriesland ende aldaer ingebracht de resolutiën van de voorn. heeren borgemeesteren, raaden ende vroetschappen, oock geëffectueert alsulcke lasten ende commissiën als hem in de voorsz. vergaderinge ten overstaen ende met goetvinden van sijne mede-gedeputeerden der voorsz. stede zijn opgeleydt geweest, ende nae elcke vergaderinge van alles rapport gedaen neffens d'andere gedeputeerden aen de voorsz. vroedschappen tot in den jaare 1618.

Ende alsoo wat voor die tijdt verscheyden disputen waren ontstaen tusschen de heeren Staten van Hollant ende Westvrieslandt ende onder anderen mede de stadt van Rotterdam met d'andere geunieerde provintiën soo over kerckelicke als politycke saacken ende dat bij de voorn. borgemeesteren, raaden ende gemeene vroetschappen wierdt geoordeelt, dat verscheyden saken bij de hand genomen waren directelick strijdende teg(en de) souveraine macht ende authoriteyt van de Gr. Mo. heeren Staten derselver landen (, steden) ende leden mitsgaders d'unie, verdragen ende accoorden tusschen de provintiën onderli(ngen)) gemaeckt ende aengegaen, waeriegens hoochnodich was te voorsien, hadden sij(luyden) bij speciale procuratie van date den XIIII^en Mey 1618⁴ hare gedeputeerden ende onder (anderen) mede de voorn. De Groot geauthoriseert ende gecom(mitteert) omme mette heeren Ed(elen ende) gedeputeerden van andere goede steden te adviseren. beraadslagen ende resolveren op (alsulcke) middelen als tot tegenstandt van de

1 Copie van de hand van Johannes Wtenbogaert, Bibl. Gem. Rotterdam, coll. Rem. Kerk, cat. v. hss., n^o. 319. Beschadigd. Gedrukt Brandt-Cattenburgh, Leven I, pp. 411 vv.

2 Zie bijlage n^o. 15, p. 519 n. 6.

3 Zie bijlage n^o. 15, p. 519.

4 Zie bijlage n^o. 16, p. 521.

[p. 525]

voorsz. proceduren alrede bij de hand gen(omen off) noch te nemen waren dienende, ende deselve met alle bequamicheyt int werck te (stellen), oock malcanderen daerover te voorsien ende verseeckeren met alsulcke beloften van (hulp), bijstant ende indemniteyt als men bevinden soude nodich te sijn belovende tgundt bij (de) voorn. heeren gedeputeerden in 't gene voorsz. soude worden geadviseert, geresolveert ende (int) werck gestelt, voor goedt, vast ende van waerden te houden sonder daer iegens yet te do(en) off gedoogen gedaen te worden tot eenigen tijde, ende off het geviel, dat yemant van de voorsz. gedeputeerden ter saecke vandien off van de propositiën, remonstrantiën, advisen off resolutiën vanwege de voorsz. stadt ter voorsz. vergaderinge ingebracht bijwegen van feyten off rechten binnen off buyten den voorsz. lande tot eenigen tijde soude moge worden gemolesteert, geïnquieteert off beschadicht in lijff off goederen, staet off officiën, dat zij hetselve aen haer waren nemende ende tot haeren last van aff te weeren ende behoorlick te doen repareren ende vergoeden houdende 't selve in allen schijn off sulcx iegens den staet ende welvaren der voorsz. stede geschiet ware.

Eyntelick is de voorsz. De Groot sijnde als voorsz. is gecommitteerde Raadt ende oock bij de voorsz. stadt ter vergaderinge van de heeren Staten van Hollant gehouden geduirende deselve vergaderinge op den XXIX^en Augusti 1618 aldaer gedetineert geworden op den naem van de heeren Staten-Generael, twelck tot kennisse van de voorsz. heeren borgemeesteren, raaden ende vroetschappen gecomen sijnde hebben zijluyden tselve geïmprobeert ende soo in de voorsz. vergaderinge van de Staten van Hollant als van de Staten-Generael daerover geclaecht, waernae op den naem van de heeren Staten-Generael eenige rechters¹ sijn(de) gestelt hebben deselve soo tegen den voorn. De Groot als eenige anderen geprocedeert (tot) sententie ende condemnatie van een ewige gevanckenisse, dewelcke oock op den XVI(II) Mey 1619 tegen hem gepronuntieert ende daernae oock ter executie is gestelt.

Bij welcke sententie denselven De Groot te last werdt geleyt tgunt hij gedaen hadde bij laste, resolutie ende procuratie van de borgemeesteren, raaden ende vroetschappen voorn. mitsgaders het voltrecken van alsulcke commissiën als hem bij de voorsz. vergaderinge van Hollant met goedtvinden van de voorsz. gedeputeerden der voorsz. stede waren opgeleydt, gelijck blijcken kan eensdeels bij het resolutieboeck der stadt Rotterdam ende van de heeren Staten van Hollant, geconfereert bij de voorsz. sententie ende anderdeels bij verclaringen van persoonen noch in levenden lijve sijnde, die daerbij aen ende over sijn geweest.

Een jaer daernae hebben de voorsz. rechters onder anderen iegens denselven De Groot sonder hem te hooren verclaert, dat deselve gecommitteert off begaen hadde gehadt crimen laesae maiestatis.

De voorsz. De Groot in den jaere 1621 uyt de gevanckenis ontkomen ende in Vranckrijck gearriveert sijnde heeft aldaer in den jaere 1622 uytgegeven seeckere Verantwoordinge van de Resolutiën van de voorn. borgemeesteren, raden ende vroetschappen sijne committenten genomen ende ter vergaderinge ingebracht mitsgaders van sijne actiën², waerop gevolght is, dat tegen den voorn. De Groot ende den voorsz. sijne Verantwoordinge op den XXIIII^en Novembris 1622 op den

1 Hun namen bij Knuttel, Pamfl., n^o, 2876 en bij Brandt, Hist. Rechtspl.³, p. 66 v.

2 Verantwoordingh van de Vvettelijcke Regieringh van Hollandt Ende West-Vrieslandt; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 872.

[p. 526]

naem van de heeren Staten-Generael is gepubliceert seecker Placaet¹, waerbij hij werdt verclaert strafbaer aen lijff ende goedt sonder dat de voorn. De Groot oyt daerover was geciteert, veel minder gehoort in sijne defensie.

De vrage is nu, off de voorsz. burgemeesteren, raaden ende vroetschappen der stede Rotterdam vuyt cracht van het voorsz. contract ende procuratie niet en sijn gehouden den voorn. De Groot niettegenstaende de voorsz. sententie, verclaeringe ende placaet het volcomen effect van tvoorsz. contract te doen genieten ende dienvolgens hem niet alleen in hunnen voorsz. stadt te mainteneren ende te protegeren neffens andere inwoonderen ende borgeren, maar hem oock, voor soo veel in haer is, sijne vrijheydt tenminsten binnen de provintie van Hollant te procureren.

Gesien de voorsz. casus positie ende gelet op de vragen daervuyt geproponeert

Dunct (ons ... naede)mael² de voorsz. De Groot het borgerrecht der voorsz. stede Rotterdam uyt craghte van de voorsz. contracte heeft vercregen ende gepresupponeert sijnde, dat deselve noyt heeft verclaert hem in den dienst van de voorsz. stede niet langer te willen laten gebruycken, dat mitsdien burgemeesteren, raden ende vroetschappen der voorsz. stede nae rechten verbonden ende gehouden sijn aen denselven te presteren het innehouden van net voorsz. contract ende hem sulcx als een borger van Rotterdam binnen deselve haare stede te laten genieten alle alsulcke protectie ende maintienement als andere borgeren ende inwoonderen sijn genietende ende voor soo veel de borgeren van Rotterdam sijn ingesetenen van de provintie van Hollant denselven oock te procureren sijne vrijheydt door de voorsz. gehele provintie, alles voor soo veel eenichsins in haer vermogen sal sijn om hem alsoo alle generale ende particuliere privilegiën ende rechten den borgeren der voorsz. stede competerende, achtervolgende den voorsz. contracte te doen genieten, niet doende hiertegen de voorsz. sententie ende verclaeringe bij de voorsz. rechteren tegen den voorn. De Groot vuytgesproocken ende gedaen, dewijl gepresupponeert werdt, dat de feyten, waerop de voorsz. sententie is gefundeert, bestaen in het executeren van de last ende proponeren van de resolutiën der voorsz. stede mitsgaders het voltrecken van alsulcke commissiën als denselven in de voorsz. vergadering ten overstaen ende met goedtvinden van sijne mede-gedeputeerde sijn opgeleydt, alle welcke feyten mits de deputatie van de persoon van de voorsz. De Groot ter voorsz. vergaderinge ende de voorsz. procuratie neffens sijne voorsz. mede-gedeputeerden daertoe gepasseert, gehouden moeten worden te sijn de eygene feyten van de voorn. burgemeesteren, raaden ende vroetschappen ende moet zulcx hem, De Groot, daervan geïndemneert ende tot laste van de voorn. stadt genomen ende affgeweert worden tgund ter saecke voorsz. bij wegen van rechten binnen slands tegen sijn persoon ende goederen bij de voorsz. sententie ende verclaeringe is gestatueert, gelijck hetzelve bij sententie van de Hove van Hollant ende Hooghe Raade is verstaen in de saecke van Jan Pieterss. Does³

1 Placcaet Vande Hooge ende Mog: Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, teghens seecker fameux Bouck ofte Libel, uyt-ghegheven by Hugo de Groot, gheïntituleert, Verantwoordinge vande wettelijcke Regieringe van Hollandt ende VVest-Vrieslandt, mitsgaders eenighe Nae-buyre Provincien etc. Jn 's Graven-Haghe, By de VVeduwe ende Erfgenamen van wijlen Hillebrant Iacobssz. van VVouw, Ordinaris Druckers vande Ho: Mog: Heeren Staten Generael, Anno 1622. Met Privilegie. Zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 855 rem. 2.

2 In margine: onder correctie nademael.

3 Jan Pietersz. Does ook genaamd Opperdoes, burgemeester van Abbekerk, en drie medestanders hebben in de zomer van 1622 het gezag van de schout van Abbekerk aangetast,

[p. 527]

³,

3 zich zelfs aan diens persoon vergrepen en hem gevangen gezet. Het feit, dat de vroedschap van Abbekerk de verantwoordelijkheid van deze actie op zich had genomen, leidde tenslotte tot sententies, waarbij de opgelegde boeten tussen de leden van de vroedschap en de vier daders werden omgeslagen.

[p. 527]

burgemeester der stede Abbekerck cum sociis, imp .... en in cas van indemniteyt op ende iegens eenige vroetschappen der voorsz. stede sijne mede-committenten gedaechden in 'tselve cas, ende moet hetgund voorsz. oock geëxtendeert worden tot het Plaecaet tegen den voorn. De Groot ende sijne Verantwoordinge gepubliceer(t) als sijnde deselve sijne Verantwoordinge niet anders als een justificatie ende sulcx een gevolch ende aencleven van de voorsz. last ende resolutie van de voorn. burgemeesteren, raaden ende vroetschappen ende mitsdien mede begrepen onder de poincten, waervan de voorsz. De Gr(oot) volgens de voorsz. procuratie vanwegen de voorsz. stede moet geïndemneert wo(rden).

Aldus geadviseert bijde ende geschreven in S'gravenhage desen XXVIII^en novembris 1631.

Was ondert. A. Goes, Q. van Strijen, N. van Sorgen.

In dorso: ..... de Groot ..... anno 1631.

Met andere hand: 1631. Extracten uit het vroetschapsboek van Rotterdam.