Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1352. 1628 december 21. van P. Philippus².

Mijn Heere,

De heere van Stoutenburgh³, mijnen sonderlinghen vrindt, heeft mij eenen brief van U.E. gethoont, waer ick inne begroet was, door welcke aengenaeme groetenisse ende het inhout van den voorseyden brief, ick mij verbonden vinde U.E. weder danckbaerlijcken te begroeten, alle goet toe te wenschen ende denselven brief ten deele te beantwoorden. Hebbende U.E. bevoorich geprotesteert, dat ick haeren persoon, soo wt haer scriften, goeden naem, alsoock wt die erachtinghe ende goede affectie, die mijnheer van Stoutenburgh haer toedraeght, oock mede overlanghe in sonderlinghe affectie ende aensienelijckheyt gehadt hebbe, bijsonderlijck om haere hooghe geleertheyt, daerteghens sij mij gans slecht ende ongeleert moet kennen. Dan soo het warachtich geloof een bijsondere gave des Heeren is, geensins dependerende van ons verstants cloeckheyt ende vernuft, ende ick mij daermee van Gode begratiet erachte, soo derve ick vrijelijcken daerinne mijn gevoelen wtspreken, die anders U.E. schoenen hem onweerdich soude keuren te ontbinden⁴, ofte haere schaduwe van hooghe geleertheyt ende verstant te aensien. Betrouwe oversulcx oock, dat, soo U.E. deucht ende rechtsinicheyt in mijn invoudich slecht scrijven eenighe waerheyt oft voldoeninghe ontmoeten, sij die soo veel te liever sal aennemen, als sij - door mijne ombequaemheyt - sekerder sal wesen dieselve van Godt almachtich voortscommen, ten besten

2 Hs. Bibl. Gem. Rotterdam, coll. Rem. Kerk, cat. v. hss., n^o. 1716. Eigenh. oorspr. Schrijver is de kapucijn P. Philippus van Brussel, Gonzalvus (de) Aredondo (± 1583-1637), als diplomaat in dienst van het hof van Brussel; zie over hem P. Hildebrand, De Kapucijnen in de Nederlanden en het Prinsbisdom Luik. Antwerpen 1945-1956, VII, p. 538 § 3888, IX p. 315-317 en X p. 564. Volgens de gewoonte der kapucijnen tekent hij met Capucinus indignus.

3 Willem van Stoutenburg, zoon van Johan van Oldenbarnevelt; zie n^o. 1272, p. 321 n. 2.

4 Vgl. Lukas 3, 16.

[p. 436]

keerende den goeden ijver, die alle menschen als sijnselven het opperste goet ende naeste kennisse der waerheyt toeweynst.

Belangende dan onse beelden, oft wel in eenighe conciliën sommighe wetten tegen het misbruyck derselver gemaeckt sijn, die en sluyten het recht gebruyck niet buyten, maer bevestighen hetselve veeleer, thoonende, dat wij niet alle gebruyck der beelden, maer alleen een wel geordonneert aennemen. Dan soude U.E. geerne afvraegen, oft sij oock alle die leeringhen van de voorseyde conciliën aennempt, oft wel alleen die van de beelden, om daerwt te besluyten t'ghont sij met ons in andere puncten moet gelooven. Ick bekenne, dat ick mij seer verwondere, dat U.E. haer meer refereert over het recht gevoelen van het sacrament des lichaems ende bloet ons Heeren Jesu Christi bij de oude Christenen geplecht aen de authoriteyt van eenen Bertramus¹, als aen de eendrachtighe anthoriteyt van den H. Augustinus, Ambrosius, Chrysostomus, Hyeronimus, Damascenus, Gregorius, Cyprianus etc., welcke altesaemen in heylicheyt, miraculen ende geleertheyt denselven Bertramum verre te boven sijn gegaen ende oock naerder tijden Christi beleeft hebben, jae oock dan aen de alderouste Chrystenen selve, soo sij malcanderen van tijde tot tijde gevolcht hebben. Waer daeromme sonderlinghe te wenschen, dat U.E. den aerbeyt wilde aennemen van sulcx te willen selff ondersoecken bij directie ofte aenwijsinghe, alleen tot meerder faciliteyt, van eenighe van de autheurs van onsen sin ende gevoelen, daer sij allomme genoech bijeen staen. Ende soo Uwe E. bij de voorseyde wtstekende leeraers als Augustinus, Ambrosius, Hyeronimus etc. eenighe twijfelachticheyt ontmoetten, die elders door het eendrachtich gevoelen van altesaemen niet genoech voldaen en is, wij sullen van herten geerne poogen hetselve te voldoen ende hetselve met yeverich gebedt vergeselschappen, opdat Godt, den Vader der lichten, haer daerinne den rechten sin wil openbaeren.

Op het scrijven van Paeschael², eenen priester van Parijs, die over 20 oft 30 jaeren gescreven heeft, dunckt, dat veel min te letten staet, aengesien tsuedert die tijt ende tegenwoordich soo te Parijs als andere plaetsen soo veel honderden priesters sijn geweest, die anders gevoelen ofte scrijven. Dat niettegenstaende soude U.E. geerne weder afvraegen, oft sij den voorseyden Bertramum oft wel Paeschael alleen in dese opinie volghe, oft wel in allen die andere. Soo in allen die andere, sal poogen haer te thoonen, in welcke dingen oft puncten sij tegen het gemeyn gevoelen van de remonstranten gedoolt hebben; soo in dese alleen ende ni de rest verworpt, soo waere te verwonderen, dat U.E. haer soude connen gerust setten, ofte steunen op een, twee oft meer dolende menschen.

Wat belanght, dat door piam fraudem van die onse valsche miraculen tot bevestinghe van de waerheyt van ons gevoelen int H. Sacrament des lichaems ende bloets Christi, welcke frauden door juditieuse persoonen ontdeckt sijn. Men soude mogen antwoorden, waert dat U.E. geliefden die voorseyde miraculen te specificeeren, dat sulcke ondersoeck bij andere juditieuse oock naerder soude connen ondersocht worden. Dan evenwel staen ick toe, datter bij ons oock somwijlen valsche miraculen ontdeckt sijn, niet per piam fraudem, in pietate enim mendatium inveniri non potest. Maer door giericheyt, ijdel glorie etc. Maer dese valschen

1 Een dominikaner monnik uit de veertiende eeuw († 1387), die een geschrift gewijd heeft aan de Eucharistie. Over hem schreef Joannes Lampadius († 1621): Bertramus, h.e. perpetuus orthodoxae ecclesiae de verbis S. Coenae consensus.

2 Niet nader geïdentificeerd.

[p. 437]

connen die warachtighen ende al te notoir niet te niet doen oft verduysteren, die genoechsaem gevereficeert sijn, jae, bij noch levende treffelijcke, deuchdelijcke, religieuse persoonen bij eede verclaert worden, van dewelcken niet te gelooven en is, dat sij daeromme haere eeuwighe salicheyt ende Godt almachtich niet en souden willen afsweeren. Gelijck in het mirakel van Bourgongnien, daer mijnheer van Stoutenburgh uE. af gescreven heeft, dwelck ick haer bidde eens te ondersoecken. Hierover sal ick eyndigen hebbende vooral U.E. aengeboden mijnen ootmoedigen dienst. Niettegenstaende onse verschillende opinie int nootsaeckelijck gevoelen van ons Christen geloove, welcke ick verhope door Godes gratie noch sal vergeleken worden. Tot welcken eynde ick voor den Heere altijts een ootmoedich gebedt sal wtstorten. Wenschende U.E. tsaemen met Juffrouwe ende alle het huysgesin overvloedich licht, gracie ende gesontheyt.

Wt Brussel, den 21. decembr. 1628.

U.E. ootmoedich dienaer
fr. Ph. Bruxellensis, Cap^us. Ind.

Adres: A Monsieur Monsieur Hugo Grotius à Paris.

In dorso schreef Grotius: 21 Dec. 1628. P. Philips.