Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1

[p. 509]

453. [1616] Maart 16. Van F. van den Sande¹.

S.P. Vir clarissime. Aberam in ditione Monasteriensi cum tuae literae per Nassavici Comitis Quaestorem deferrentur, atque inde in varias provinciae partes publico privatoque nomine fui distractus, itaque tardiorem rescriptionem excusabis. Pergrata fuere testimonia vestrarum consuetudinum in caussis feudalibus. Rogo item, ut si aliquando apud vos iudicatum est heredem lateralem, cui hereditas allodialium ac feudalium sanguinis iure pariter delata est, non posse agnitis feudali(bus) allodialia repudiare, seque defuncti aere alieno exonerare, ut eius sententiae exemplum mihi transmittas. De insularum iure mitto testimonium nostri Senatus cum exemplo Cothanae² sententiae, cuius quidem verba aliam paulo commodiorem admitterent interpretationem, sed per consuetudinem longaevam in eum sensum detorta sunt, ut non iurisdictionis modo sed et proprietatis dominium ac possessio sit eius Comitis, per cuius Comitatum flumen fluit, quique theolonea habet et conductus in ipso flumine.

De Theologorum contentionibus optime iudicas. Audio quosdam utriusque partis selectos auctoritate Ordinum de pacis conciliandae conditionib(us) deliberare; faxit Deus, ut tandem commodam aliquam moderationem inveniant. Nisi enim tempestive resistatur, perniciosa paulatim axiomata erumpent, quae primum quidem Ecclesiae εὐταξίαν, mox et reip. statum labefactabunt. Itaque tuum est vir cl., qui a teneris annis Theologiam cum civili Philosophia coniunxisti, quique facile vides quid agatur, omnibus ingenii atque auctoritatis viribus in publicum consulere, ne Christiana libertas in licentiam degeneret. Valde equidem mirandum ac dolendum est, viros optimos ac prudentissimos, quibus incendium domi natum plus satis negotii facessit, non satis cavere ne novorum ac magis periculosorum incendiorum semina sibi ab exteris accersent.

Ante paucos dies Gelriae nomine Senatui Status adscriptus est vir humanissimus ac doctissimus mihique intimus Iohannes a Goch³, Ictus ac consul Zutphaniensis, quocum mihi frequens atque honorificus de te sermo fuit, eique auctor fui, ut in tuam sese familiaritatem insinuaret: hac enim ratione frequentioribus ipsius ad me literis tui iucundissima memoria mihi revocabitur. Ille etiam, qui te non aliter hactenus quam fama atque scriptis sibi cognitum summe coluit, in amicorum numerum admissus, nihil quod ad tuam vel tuorum dignitatem vel utilitatem vel voluntatem pertinere intellexerit, omissurus est. Petieram aliquando ut tua tuaeque coniugis insignia mihi communicare ac permittere velles, ut praedioli mei suburbani vitreis fenestris inter meos necessarios inscriberem, idque iterum rogo. Vale V. Cl. (cum) coniuge atque adfine⁴, nec non D.D.

1 Hs. U.B. Leiden, cod. B.P.L. 1886. De brief is aan het einde beschadigd, en het jaartal daardoor geschonden. Johan van Goch compareert voor het eerst ter Staten-Generaal 21 Juni 1616. Uit de vermelding dat hij ‘ante paucos dies Senatui Status adscriptus’ is, volgt dat de brief van 1616 is.

2 De Cothen- of Katen-tol bij het Katerveer.

3 Dr. Johan van Goch, burgemeester van Zutfen, komt als afgevaardigde ten landdage van Gelderland het eerst voor in December 1609 (mededeeling van Dr. J.S. van Veen). Hij werd 1628 thesaurier-generaal der Unie. Zie n. 1 en p. 417 n. 2.

4 Nicolaas van Reigersberch? Zie p. 417 n. 5.

[p. 510]

Hogherbetio, Milio, atque Heins(io)¹ nostro officiosam a me salutem. XVI Martis A^o. CIƆIƆCX ....

Tuus
Fredericus Sandius.

1 Heinsius droeg aan Van den Sande het eerste boek zijner Elegiae in de editie van 1610 op. Van den Sande is in Frankrijk gepromoveerd; er is een gedicht van Heinsius: ‘Propempticon in abitum Frederici Sandii, cum maximam in patria dignitatem consecutus, tituli causa Galliam peteret’; Poem. (1610) p. 346; (1640) p. 37.