Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1

34. 1602 Aug. 29. Aan D. Heinsius⁷.

V.C. Danieli Heinsio Hugo Grotius S.

Clarissime iuvenum.

Martialem⁸ totum perlegere nondum licuit: Notas tantum Gruteri nostri percurri, et nonnulla passim Epigrammata. Tuo iudicio permittere placuit, quicquid inter legendum venit in mentem, quale est illud quod dixeram unum esse Libro quinto Epigramma quod in duo dividitur, inscriptum numeris XIX et XX⁹, nec minus LX et LXI libri Duodecimi¹⁰, cui simile est quod in Priapeis dixeram,

7 Hs. U.B. Leiden, cod. B.P.G. 77. Gedrukt Burman, Sylloge II p. 384.

8 De Martialis-editie van Janus Gruter, die 1602 uitkwam.

9 Thans 19.

10 Thans 60.

[p. 26]

de LXIIX et LXIX. Libro I. Epigr. LIII. versu qui ante penultimum est¹ offendit quod in Manuscripto reperitur, verum puto, quanquam Gruterus offundit mavult. offendit ita dictum, ut supra violat². Liceat mihi facere, quod Gruterus saepe, nec satis commode meo iudicio, ut interrogationis notam inseram Epigrammati XIX. lib. II. cuius versus secundus ita legetur melius:

Felicem coena Zoile? deinde tua?

In Epigrammate eiusdem libri XLIV Manuscriptus habet versu secundo:

Seu tres, vel puta quattuorve libras.

Conieceram unius literae mutatione selibras. Sed dubito. Epigr. LVII versum penultimum restituere ex lege Pedia³ facile sit vel puero:

Oppigneravit Claudii modo ad mensam.

nec minus in proclivi emendare versum quintum Ep. quinti Lib. III. quaeres: nec monerem, nisi scirem haec iam levia praeteriri solere. Nam quis non miretur omnes hactenus editiones, et hanc nuperam omnium emendatissimam Lib. III. Epigr. LVIII⁴ praeferre corrupte, Furemque Priapo cum illud que πλεονάζειν tam certum sit, quam Anapaestum illum locum non admittere. Non negabis eodem libro Epigr. LXXVII in fine ϰοπροϕαγεῖς verum esse, potius, quam σαπροϕαγεῖς. In Epigr. LXXXI⁵ pro Massilianis finis Scazontis Massilitanis postulat. Epigrammate XCI⁶ in fine vide an non pro cervo, servo scripserit Martialis, quia supra fugitivum dixerat, ut sit παρωνομασία non ἀναϕορά. Epigr. XCIII⁷ scribendum esse:

Et anatis habeas orropygium macrae

sciunt, qui Graece non nesciunt. Eodem Epigrammate⁸ lego:

quid surire si velit saxum?

Surire est ϰαπρᾶν. Emendavimus elegantem locum in Arnobio circa principium Libri primi⁹ non esuriunt, nec concipiunt? Legendum est non suriunt? Quod vero dixit saxum surire, simile est ei, quod alibi¹⁰ dixit de Niobe. Epigrammate LXI Lib. IV. in fine versus luxatus est, nec aliter sanari posse video, quam si legas:

Aliquando narra, quod velimus audire.

Epigrammate LXXIII¹¹ miror cur stamina pulla Gruterus in textum non receperit. Epigramma LXXIIX vix puto γνήσιον, praesertim cum absit a Manuscripto, nec sapiat Martialem. Tu Aristarchus iudica an sit παρεμβεβλημένον. Certe ne illud quidem quod penultimum est eodem Libro Martialem redolet. Vide an libri VI Epigramma XII ita possit expleri:

numquid, Paule, numquid peierat?

In Epigrammate LXXXVI¹² Epotet, pro Et potet verum est: an pro calidam

1 I, 53, 10.

2 Ibid. 6.

3 De lex Pedia van 43 v. Chr. is gericht tegen de moordenaars van Caesar. Hier woordspeling met pes = versvoet.

4 III, 58, 47.

5 III, 82, 23.

6 III, 91, 12.

7 III, 93, 12.

8 Ibid. 20.

9 Arn., adv. Nat. I c. 2 : 3.

10 Mart., Epigr. III, 32.

11 IV, 73, 4.

12 VI, 86, 6.

[p. 27]

legendum sit gelidam ex sententia primi versus addubito. Epigr. XLIV lib. IX¹ Disticho quarto Numen, pro Nomen restituendum esse arbitror. Libro X Epigr. XXXVII² capta marte non improbarem, nisi in MS. esset male: legendum itaque maele, cuius fere Plinius meminit et Gratius³. Vulgo taxus dicitur. Epigr. I. Lib. XI⁴ vide an probes ex vestigiis MSi.:

Numquid Parthenium videre certas?

Miror, quid in mentem Grutero venerit, qui Epigr. IIX⁵ Penelope dativum Graecum sua auctoritate eiecit, ut Latinum substitueret. Epigr. IX⁶ pro curvo quae cadit aura croco, Cilico in mentem venerat, nec sine exemplo. Sed nondum mihi persuasi. Epigramma LI⁷ mutilum est, idque patet ex sententia, et indicio Manuscripti. In Epigrammate LIX⁸ in Telesphorum haeret Gruterus: ego non procul recedens a vestigiis manuscriptorum bonam effecerim sententiam, hoc modo:

Cum me velle vides t.q. Telesphore sentis,

Magna rogas. puta me velle negare. licet?

At nisi etc.

In Libri XII Epigr. LV versum quintum expungo auctoritate Manuscripti, sextum transfero ut praecedat illum, Ne sint basia⁹. Lib. XII. Ep. XCIX¹⁰ in comatis duas esse voces, contra quam omnes editiones habent, certissimum est. Postrema illius Libri Epigrammata non puto esse τοῦ ποιήτου. In Xeniis Lemmate LXIX, dominae probabis prae domino. neque enim Imperatorem intelligit. Lemmate XCV lege: constat quot mihi morte canum!

In Apophoreton LII Gestarit modo probum, et acutum est. in CV cur Gruterus deerit ex Palatino non praetulerit vulgato desit haud video. idem iudicium de CXLIII, ubi consumunt certissimum est. In CLXXXII ex Manuscripto, qui habet forris lego: Ebrius haec fecit formis puto monstra Prometh(eus)

In Epigrammate CXCVI vera est Gruteri lectio, quam confirmo simili sententia Epigr. LIX lib. IX, V. Lib. I, LV. lib. V. De hisce omnibus sententiam tuam poscam, ubi ad lectionem Horatianam¹¹ venero. Indicabis mihi diem, si placet, et mittes Elegiam. Tu Epigrammata accipe, quae promiseram, et vale quam optime, ne quid de Fatis queramur. IIII. Kal. Sept. Anno CIƆIƆCII.

Gordunis lux magna tuis, o carmine posthac

Te quoque cum superes non habiture parem,

Heinsiade, quem Syrma decet, quem digna cothurno

Sceptra, Poëtarum principe sumpta manu;

Legimus Auriacum, Libertatemque Batavam,

Quae sibi Mauritiam saucia poscit opem:

1 IX, 43, 7.

2 X, 37, 18.

3 Plinius, N.H. VIII, 38; Gratius, Cyn. 340.

4 XI, 1, 3.

5 XI, 7, 5,

6 XI, 8, 2.

7 XI, 50.

8 XI, 58, 1-3.

9 Derhalve 6 na 8 verplaatsen.

10 XII, 97, 4.

11 De Oratio, waarmede hij zijn Horatius-college 9 Sept. opende, in zijn Orationes (1657) p. 407, en afzonderlijk bij van Raphelengen 1602 verschenen. Zie ook Molhuysen, Bronnen I p. 139 en 145.

[p. 28]

 

Legimus et Mores, et amicum munus Iambos¹,

 

Hic ubi laude mea pagina nulla vacat.

 

Gratia magna tibi est: alienae munere famae,

 

Lectorisque tui credulitate fruar.

 

Scilicet esse aliquid Grotium peregrina putabit

 

Turba, nec ignoto iam licet esse mihi.

 

Sed qui tanta meae leget hic praeconia Musae,

 

Quam vereor Musam ne legat ille meam.

ᾀδόμενος ϰαὶ ἀοιδὸς ἅμ᾽ εἰϰέλω ἔξοχος ἀρχῶν

Αὐρίαϰος, τραγίϰῶν δ᾽ἔξοχος Εἱνσιάδης

ᾕσσονε δ᾽ἀμϕοτέρω τοῖν Βελγίδος ἀμϕοτέροιιν

τοῦ μὲν Ἴβηρ Σενέϰας, τοῦ δὲ Φίλιππος Ἴβηρ².

1 Achter Heinsius' Auriacus (p. 25 n. 1) zijn gedrukt: Iambi partim morales, partim ad amicos.

2 Deze twee epigrammata zijn gedrukt: het Latijnsche in Grotius' Poemata p. 223; beide in Heinsius' Poemata onder de Adoptiva (1640) p. 164,165.

Adres: Erntfeste, voorzyenighe, zeer gheleerde D. Daniel de Heins ten huyse van juffrouw Wijnhoff op de Papegracht tot Leyden. Loont den boode.