Logo DBNL
Adamus exul (1601)

Adamus exul

(1601)–Hugo de Groot–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Actvs qvintvs.

Sathan.

Trimetri Iambici.

 
CEssère voto cuncta: sublimem meo
 
Superis suprior vertice exaequo Polum.
 
Nunc regna Terre teneo, nunc Sceptrum maris:
 
Aëria spatia sub neum misi jugum.
 
Iam poena me deectat, exilium juvat,
 
Laetetur Acheron omnis, omnis gaudeat
 
Phalanx Averri: Vindicem agnoscant furim,
 
Regúmque Regen. Iam satisfeci & mihi.
 
Quin multa restant: nondum Homo, nondum mala
 
Suprema sentis: fertile hoc horti solum
 
Deserere jussus profugus ignotas procul
 
Inquire terras: verte, quo cupies gradum:
 
Quocunque curres regna percurres mea.
 
Ego te per omne: pertinax latebras premam,
 
Furijsq́ue tradam: nulla restabit fuga,
 
Nec tempus unquam faciet aerumnas leves:
 
Longâ malorum sensus accrescet die.
 
Errabis agris semper incultis, egens,
 
Exul, pavens, invisus, & dubij Laris,
 
Tibiq́ue soli sors mea invidiam dabit:
 
Atque anima multis fessa vix tandem malis
 
Inferna viset regna: non tecum mea
 
Morientur odia: liberos gignes mihi.
 
Ita perge Sathan: omne perturba genus:
 
Certetur omni scelere: nîl vetitum sibi
 
Putet ira: frater dirus in fratrem ruat.
 
Majore rursus scelere mulctetur scelus.
 
Crescat furor cum sobole: paeniteat Deum
 
Hominis creati: nec suorum pignorum
 
Aspicere nutrix Terra sustineat nefas,
 
Redire ut iterum tentet ad priscum Chaos,
 
Seséque, & illos vindice immergat salo.
 
Adame, quantum est haec quod ignoras mala?
 
Sed &t hoc peribit: cuncta non uno impetu
 
Simul patebunt: corporis te dedecus
 
Primùm movebit: consues frondes tibi,
 
Nec sic abibit, ille qui tegitur, pudor.
 
Tacitus deinde conscijs praecordijs
 
Flagrabit aestus: stabit ante oculos tui
 
Imago sceleris: illa te quatiet metu.
 
Tunc incitatus semet accendet dolor,
 
Vultusq́ue in omnes ibit, & sententiam
 
Sibi dicet ipsi: candidum exosus diem
 
Pudor ille mentis abditas quaeret specus.
 
Spes fugiet: animus turbidus sese obruet.
 
Libet videre crimen agnoscens suum
 
Quos det colores, membra quis teneat stupor,
 
Aut primus in quae verba prorumpat dolor.
 
Videre miserum non juvat: dum fit miser
 
Conspicere cupio: Subdoli anguis commodam
 
Servabo formam, simul ut intuear duos
 
Neutri videndus: Ibo, & allabar propè.
 
Sed ecce rapido motus: Adamus grada
 
Prosiluit amens: omnis in facie est color.
 
Stetit furenti similis, & certé furit.
 
Abit, haeret, errat, sistit: ardescunt genae
 
Mutatur habitus: pallor ardorem fugat.
 
Trepidat, resultat, queritur, exclamat, gemit.
 
Tacitos dolores ore turbato exerit.
Adamvs. Eva.

Iambici Trimetri.

 
QVis sum?quid egi? quò feror? quod me solum,
 
Quae regio tantis cernit oppressum malis?
 
Inopemne servat dives Hedenis nemus,
 
An tristis Acheron? dira Furiarum loca
 
Aspicere videor: Mors quid à tergo mihi
 
Crudelis instas? pectus hoc, pectus feri.
 
Miseranda conjunx agmen infernum vides?
 
Ego video: dirum Noctis obscura genus
 
Me circum oberrat: ducit omnem exercitum
 
Scelus, & rebellis fastus, & facti pudor.
 
Hinc pallidorum longa morborum cohors,
 
Turpísque egestas sequitur, & duri labos
 
Sudoris author: parte ab hâc luctus venit:
 
Tremulo senectus tarda procedit gradu
 
Vicina lethi. Turba curarum ingerit
 
Se parte ab omni: nec procul tristi Fames
 
Metuenda vultu ducit aerumnas graves,
 
Belliq́ue nutrix impotens Discordia
 
Tollit, cruentas sanguine innocuo; manus.
 
Perspicere nequeo: semper ulterius malum est.
 
Ev.
 
Quae singis amens spectra? quis te agitat furor?
 
Quóve aestuantes huc & huc vultus refers,
 
Aciéque falsas turbidâ species vides?
 
Compesce sensus: comprime affectus truces,
 
Parúmque sanae mentis affectum doma.
 
Resipisce, & animos ipse pacifica tuos.
 
Comprimere primos impetus si non potes,
 
Novusq́ue mentis raptus ignorat modum,
 
Recolligendo tempus indulge tibi,
 
Rationis usu spiritum indomitum exue.
 
Ad.
 
Quin parte ab omni rector astrorum tonas,
 
Quin motus irâ bella ventorum undique
 
Immittis: omne nubibus coelum horridis
 
Convolvis, imbres cadere collectos jubes?
 
Oppono cuîvis vile supplicio caput
 
Intende dextram: vindices flammias Poli
 
Iaculentur ambo: Stelliger subitâ cadat
 
Mundus ruinâ: non potest in nos gravis
 
Errare lapsus: me, vel hanc Coelum premat,
 
Vtriusque merito.
 
Ev.
 
Sana meditari incipe,
 
Et imprecari ne velis demens tibi.
 
Decreta si qua est poena non tardè venit.
 
Ad.
 
Quaecunque fuerit, sera ventura est mihi.
 
Iamjam decebat stare in inferno specu
 
Vtrunque nostrûm :sustines sceleris reos
 
Gestare Tellus? concavos aperi sinus
 
Cur non debiscis, aut in Acherontis plagam
 
Te, nósque mergis? gemina compages soli
 
Pateat revulsa, quáque stamus noxy
 
Opaca Tellus corpora absorbat duo.
 
Sin forte terra pondus ignavum jacens
 
Nescit moveri, veniat è silvis fera
 
Saevam minaci fronte concutiens jubam,
 
Quae lacera toto membra dispergat solo,
 
Aut aliqua rostro viscera haec curvo rapax
 
Perfodiat ales: Conscia aut sceleris mei
 
Impellat Heden integrum lapsu Nemus,
 
Totámque silvam. caudicum pondus grave,
 
Truncósque supra corpus excipiam meum,
 
Hortiq́ue tumulo condar, atque istam arborem,
 
Quae passa scelus est, in meum vertam caput.
 
Ev.
 
Meliora, conjux, loquere: nemo sic perit
 
Vt non salutis spe foveri debeat.
 
Ad.
 
Quae spes salutis post nefas tantum mihi?
 
Heu, quos dolores, quos miser questus dabo,
 
Vocésque quas? quae verba sufficient mihi?
 
Periêre virtus, jus, fides, felicitas,
 
Et qui redire perditus nescit decor.
 
Nostram supremi Numinis legi gulam
 
Pretulimus, animae corporis stimulos bono,
 
Hortóque pomum. Nulla conspiciet dies
 
Pulsâ miseriâ pristinis nos gaudijs
 
Iterum fruentes. Instat aeternus dolor,
 
Poenaeq́ue tristes: deseruimus nos Deum,
 
Et nos Deus deseruit. O dirum nefas,
 
O scelus iniquum, triste, & auditu horridum!
 
Mens illa soli nata famulari Deo.
 
Emanciparig stit, & sese abdicat:
 
Sui esse juris voluit, & vili arbori
 
Servire caepit: Animus almo debitum
 
Parenti amorem vertit in se, nec malo
 
Contentus isto devio res infimas
 
Gressu secutus ista praefecit sibi,
 
Quibus imperabat, passus & contagium
 
Rerum minorum sponte decrevit suâ.
 
Relinque corpus, qui reliquisti Deum
 
Crudelis anime, & eripe hoc cruciatibus
 
Vivum cadaver: quid juvat poenas tuas
 
Proferre? possum, debeo, cupio mori.
 
Ev.
 
Supplicia votis aggravas demens tuis.
 
Mortalitatem pateris, & mortem petis.
 
Ad.
 
Pereo ante mortem: spiritum exemit dolor.
 
Infamis author sceleris, exosus Deo,
 
Misérque, jam sum sine sepulcro mortuus.
 
Longas omittam languidae poenae moras,
 
Nec aeger ultrà funus extendam meum.
 
Quodcunque vitae restat, abrumpam manu
 
Iustè severâ. quid mihi exsequias nego?
 
Quid perco vivus? quid meos Manes moror?
 
Ibo, ibo solus, quà rapax amnis cadit,
 
Vbi prona tumidus ducit Euphrates vada,
 
Fluvióque mersus procul Erythtaei ad maris
 
Provolvar undas. Tu manus potiùs veni
 
Ministra poenae, quae fuisti criminum:
 
Perfringe guttur ictibus, pomum priùs
 
Cui tradidisti, concitatis pulsibus
 
Dirumpe ventrem, viscera infausta extrahe,
 
Dapésque iniquas, córque delicti capax
 
Evelle: nusquam corpore in toto tuum
 
Vulnus peribit. Morte sanandum est scelus.
 
Ev.
 
Quod odit auget, scelere qui punit scelus.
 
Dignum esse vitâ monstrat hoc, dignum nece
 
Quod te putâris. Majus isto crimine
 
Crimen relinquet vita, si mortem petis.
 
Non vincla rumpens anima corpus deserat,
 
Sed corpus animam. si tuam expectas diem,
 
Iam praestitutum tempus aderit, spiritum
 
Cum lassa sponte membra dimittent suâ,
 
Iugúmque solvat arbiter vitae Deus:
 
Illo jubente morere, nunc insaniâ
 
Rogo ne subactus fata praecipites tua.
 
Ad.
 
Non ita pudorem caecus extinxit furor,
 
Vt, quicquid usquam est, impio aspectu fugem.
 
Pisces, volucres, cumq́ue jumentis feras
 
Sentire video criminis poenas mei:
 
Ea cuncta clamant: Morere, decede, óccide,
 
Et exsecrandi capitis intsitu leva
 
Coelum, atque terram: spiritum nocuum expue.
 
Paremus: orbem hanc integrum purgabimus.
 
Minimè resistam: Vota conveniunt benè.
 
Cur animam in istâ luce detentam morer
 
Mihi causa nulla est: omnia amisi bona,
 
Regnum, salutem, gaudium, mentem quoque:
 
Nunc vita restat: hanc quoque amitto libens.
 
Ev.
 
Quò te ipse conjunx impiae morti ingeris?
 
Què pergis amens? fortè post vitae moram
 
Moriêre melior. Temporis longo potes
 
Proficere tractu: quicquid errasti hactenus,
 
Mea culpa certè est. poena me meritam manet.
 
Ego te fefelli misera. Iam facies scelus
 
Vltrò, atque certus? unicum hoc aufer malum.
 
Mihi crede conjunx.
 
Ad.
 
Credidi semel, & nimis.
 
Ev.
 
Perimésne memet?
 
Ad.
 
Nolo, ne possim, óccida
 
Ev.
 
Ratione quamvis careat, & flecti dolor
 
Magnus recuset, pauca miserandae precor
 
Verba ut maritae mente pacatâ audias,
 
Quae potiùs ad me tute deberes łoqui.
 
O Fata! mulier misera soletur virum,
 
Et ipse leges sexus invertat suas!
 
Quin refice monitu femina hunc, monitu tuo
 
Quem perdidisti. melius alloquium incipe.
 
Non nunc ut omnes cordis affectus domes
 
Peto, vel dolores mente tranquillâ ut feras,
 
Vincásque temet (licet & hoc fuerat viri
 
Superare luctus, nec malis tergum dare)
 
Adame, tantùm vivere ut cupias precor.
 
Tu fortis esse credis, atque animi gravis
 
Mortem minacem spernere: ego contrà puto
 
Timidum vocari jure, qui vitam timet.
 
Contempsit ille, qui nec optavit mori.
 
Virtute fretus masculâ adversa impetu
 
Perfringe solido, nec tuas damna manus.
 
Quodcunque querere, est error: immeritò cadis,
 
Nisi te ipse perimens jure te perimi facis.
 
Ad.
 
Vnde illa virtus tanta tantis in malis
 
Emersa lucet? aliquis etiamnum sapit,
 
Et recta suadet? multa, quae memorasas, scio
 
Ratione fulta, sed dolor cogit sequi
 
Etiam improbata: fertur in praeceps sciens
 
Animus, negátque sana consilia exsequi.
 
Furore teneor: ille me infontem potest
 
Iam facere solus: ille me absolvit reum.
 
Socia malorum desere infaustum virum,
 
Deliberatas luere me poenas sine.
 
Ev.
 
Per sancta thalami sacra, per jus nominis
 
Quodcunque nostri, sive me natam vocas
 
Ex te creatam, sive communi patre
 
Ortam sororem, sive potiùs conjugem,
 
Ne me relinquas: nunc tuo auxilio est opus,
 
Cùm versa sors est. unicum lapsae mihi
 
Firmamen, unam spem gravi afflictae malo
 
Te mihi reserva dum licet, mortalium.
 
Ne tota soboles pereat unîus nece.
 
Si te miseriae, si tuae clades movent,
 
Hoc cogitato: summa tetigisti mala:
 
Auferre quidquid mors potest, vita abstulit.
 
Nîl pejus ultrà restat: in tuto es loco.
 
Ad.
 
Bona mors futura est, quae tot extinguet mala,
 
Aut non molesta, si nihil pejus dabit.
 
Placet interire, parce vanis vocibus.
 
Ev.
 
Ergóne vacuos vidua, deserta, & vaga
 
Curram per agros, mistáque errabo feris?
 
Si, Adame, pietas vera quaerenda est tibi;
 
Me perime meritam: si tibi ignotum est scelus,
 
Ego sum magistra: sive tu jugulum petis,
 
Praebebo jugulum, sive adhuc sterilem cupis
 
Invadere uterum, dirue anfractus cavos
 
Sinuantis alvi. Facere me quicquam mali
 
Authore dubitas? Non soles. dextram para.
 
Si tu recusas feminae facient manus
 
Opus virile. Non ego insons occidam.
 
Non si ipse Coeli rector in mea viscera
 
Vertat coruscas fulminis trifidi faces,
 
Poenas rependam sceleribus tantis pares
 
Scelerata conjunx: non sat est quod sum nocens,
 
Feci nocentem: nec sat est: nisi mors vetat,
 
Pariam nocentes. ego duplex feci nefas,
 
Cum fallor, &t cum fallo: restat tertium.
 
Quid trepida cessas? Luere quid doctrix mali
 
Poenas recusas? Anime, quid torpes adhuc?
 
Luctus, dolores, lachrymas, planctus, mala
 
Innumera patior: ista debebam Deo.
 
Quid dabo marito? Nil, nisi ut moriar prior.
 
Vt cunque miserum est, moriar Adami tamen
 
Conjunx, nec ullus noĉte depulsâ dies
 
Viduam videbit Stare in ancipiti tuam
 
Marite causam disce. non est tertium,
 
Aut vivis, aut occídis. An placuit scelus?
 
Aliud paratum est. Non veto. monstro viam.
 
Non vivo sine te: sed mori mecum potes.
 
Vnum in duobus statue: nîl sine me facis.
 
Mori volentem praeco, viventem sequor.
 
Ad.
 
Iam parce conjunx, parce, parebo tibi,
 
Parebo rursus: Vincis affectus meos
 
AEquos, iniquos: sola tu mentem domas.
 
Eat dolores hic quoque ad reliquos dolor,
 
Non interire. quid tibi, conjux, negem?
 
Iubente te vel jussa contemnam Dei,
 
Iubente te vel sustinebo vivere.
 
Ev.
 
Quis ille strepitus? audio ventos truces
 
Latè furentes: audio murmur grave,
 
Quod gravia minitans aëre ex summo cadit.
 
Repentè longo terra mugitu fremens
 
Concussa caecos egit ad coelum sonos,
 
Retróque cessit: capitibus nutans Nemus
 
Fragore vasto tonuit: omnes arbores
 
Concussit horror, silváque erexit comam.
 
Ad.
 
Pavet animus: horret corpus: insedit meos
 
Torpor per artus. frigidus sanguis coît.
 
Vltor nefandi sceleris, Edicti memor,
 
Vindexq́ue spretae legis adventat Deus.
 
Fugiamus illuc, quà frequentes arbores
 
Lucem recusant: Abditi densis comis
 
Lateamus: iterum criminis nostri dolor,
 
Me stimulat: iterúmque erubesco, & palleo,
 
Foliísque tectus non satis videor mihi.
 
Aspicio nudum corpus: Heu! quid cingula
 
Frondosa prosunt? Intus est, intus pudor.
 
Quae poena, Mulier, crimini par nos manet?
 
Moriemur ambo. Iam tua pereunt preces.

Vorige Volgende