De predikanten

De sociale positie van de gereformeerde predikanten in de Republiek der Verenigde Nederlanden voor ± 1700

[p. 186]

Geraadpleegde literatuur

Aitzema, L. van	Historie of verhael van saken van staet en oorlogh in ende omtrent de Vereenigde Nederlanden (7 dln. 's Gravenhage, 1669-1672).
Aken, L.J.N.K. van	De Remonstrantse Broederschap in verleden en heden (Arnhem, 1947).
Alphen, M.W.L. van	Nieuw Kerkelijk Handboek (Suppl. I, II en III Gouda, 1889-1891).
Andriessen S.J., J.	De Jezuieten en het saamhorigsheidsbesef der Nederlanden 1585-1648 (Antwerpen, 1957).
Apeldoorn, L.J. van	Bespreking van Kerk en Staat door J.Th. de Visser, TvG, XLIV (1929) 225-240.
Apeldoorn, L.J. van	De kerkelijke goederen in Friesland tot 1795 (2 dln. Den Haag, 1915).
Apeldoorn, L.J. van	‘Het voortbestaan der parochies na de reformatie’ in: Christendom en historie, Lustrumbundel 1930 (uitg. Gezelschap van Christelijke historici in Nederland, 1931).
Bakhuizen van den Brink, R.C.	‘Vondel met Roskam en Rommelpot’ in: Uit de werkplaats van R.C. Bakhuizen van den Brink (Amsterdam/Brussel, 1951).
Barber, E.	Social stratification; a comparative analysis of structure and process (New York, 1957).
Baumann, E.D.	Johan van Beverwyck in leven en werken geschetst (Dordrecht, 1910).
Bavinck, J.H.e.a.	Cultuurgeschiedenis van het Christendom (4e dl. Amsterdam, 1951).
Beeck Calkoen, J.F. van	Onderzoek naar den rechtstoestand der Geestelijke en Kerkelijke goederen in Holland na de Reformatie (Amsterdam, 1910).
Beekman, F.	Introduction to the Beekmans of New York (New York, 1956).
Belonje, J. en Westra van Holte, J.	Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Drenthe (Assen, 1937).
Bemmel, A. van	Beschrijving der stad Amersfoort (2 dln. Utrecht, 1760).
Bergh, L.Ph.C. van den	Nijmeegsche Bijzonderheden (Nijmegen, 1881).
Bergsma, J.J.	De Commissariis Politicis (Utrecht, 1857).
Betouw, J. in de	Quartierlijke Academie en apostolische of latijnsche School te Nijmegen (Nijmegen, z.j.).
Blokland, C.	Willem Sluiter 1627-1673 (Assen, 1965).
Boogman, J.C.	Vaderlandse geschiedenis (na de Middeleeuwen) in hedendaags perspectief (Rede, Groningen, 1959).
Boogman, J.C.	‘Charles Wilson, Koningin Elizabeth en de Opstand’, BMGN LXXXVII (1972) 94-102.
Boogman, J.C.	‘De terechtstelling van Johan van Oldenbarnevelt’, Spieghel Historiael IX (1969) 486-492.
Boogman, J.C.	‘De overgang van Gouda, Dordrecht, Leiden en Delft in de zomer van het jaar 1572’, TvG LVII (1942) 81-113.
Boogman, J.C.	‘Die holländische Tradition in der niederländischen Geschichte’, Westfälische Forschungen XV (1962) 96-105.
Boorstin, D.J.	The Americans. The national Experience (New York, 1965).

[p. 187]

Bor, P.Chr.zn.	Oorsprongh, begin ende vervolgh der Nederlantsche Oorloghen (5 dln. Amsterdam, 1621).
Bosch Kemper, J. de	Geschiedkundig onderzoek naar de Armoede in ons vaderland, hare oorzaken en de middelen, die tot hare vermindering kunnen worden aangewend (Haarlem, 1851).
Boxer, C.R.	Zeevarend Nederland en zijn wereldrijk 1600-1800 (Leiden, 1967).
Brandt, G.	Historie der Reformatie en andere kerkelijke geschiedenissen in en omtrent de Nederlanden (4 dln. 2e dr. Amsterdam, 1677).
Bremmer, R.H.	Van Opstand tot Koninkrijk, Hoogtepunten uit onze geschiedenis en geschiedschrijving (Amsterdam, 1969).
Breen, J.C.	‘Gereformeerde populaire historiographie in de 17e en 18e eeuw’ in: Christendom en Historie (Amsterdam, 1925).
Briels, J.G.C.A.	De Zuidnederlandse immigratie in Amsterdam en Haarlem omstreeks 1572-1630 (Utrecht, 1976).
Brienen, T.	De prediking der Nadere Reformatie (Amsterdam, 1974).
Broek Roelofs, O.C.	Wilhelmus Baudartius (Kampen, 1947).
Busken Huet, C.	Het land van Rembrandt. Studiën over de Noord-Nederlandse beschaving in de zeventiende eeuw (2 dln. 7e dr. Utrecht, z.j.).
Caland, F.	De Hervormde Gemeente van Sas van Gent ('s Gravenhage/Sas van Gent, 1904).
Callenbach, J.R.	‘Kerkelijk leven’ in: Rotterdam in den Loop der Eeuwen (2e dl. 2e stuk, Rotterdam, 1906).
Calvijn, J.	Institutie of onderwijzing in de Christelijke godsdienst (Kampen, 1958).
Conring, E.	Kirche und Staat nach der Lehre der niederländischen Calvinisten in der ersten Hälfte des 17. Jahrhunderts (Neukirchen, 1965).
Court, J. de la	‘Politike discoursen’ in: G.S. Overdiep, Proza uit de Renaissance (Amsterdam, 1939).
Cragg, G.R.	The Church and the Age of Reason (1648-1789) (The Pelican History of the Church. Vol. 4, Harmondsworth, Middlesex, 1960).
Cramer, J.A.	Heidanus en zijn Cartesianisme (Utrecht, 1889).
Croese, G.	Homeros Hebraios sive historia Hebraeorum ab Homero Hebraicis nominibus ac sententiis conscripta in Odyssea et Iliade, exposita illustrataque (Dordrecht, 1704).
Croese, H.	Kerkelijk Register der Predikanten, die zedert de Kerkhervorming, de Gereformeerde Nederduitsche Gemeente te Amsterdam tot aan den Jaare 1759 bedient hebben (2 dln. Amsterdam, 1818).
Cuperus, S.	Kerkelijk Leven der Hervormden in Friesland tijdens de Republiek (2 dln. Leeuwarden, 1916-1920).
Cuperus, S.	‘Over het boeren van predikanten’, De Vrije Fries (1915) 46-81.
Deductie, ofte declaratie van de Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt (Den Haag, 1654).
Dillen, J.G. van	‘Dreigende hongersnood in de Republiek in de laatste jaren van de zeventiende eeuw’ in: Mensen en achtergronden. Studies uitgegeven ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de schrijver. Historische studies uitgegeven vanwege het Instituut voor Geschiedenis der Rijksuniversiteit te Utrecht XIX (Groningen, 1964).

[p. 188]

Dillen, J.G. van	‘De West-Indische Compagnie, het Calvinisme en de politiek’, TvG LXXIV (1961) 145-172.
Dillen, J.G. van	Van Rijkdom en Regenten ('s Gravenhage, 1970).
Duinkerken, A. van	‘Rooms-Katholiek volksleven’ in: Bavinck, Cultuurgeschiedenis van het Christendom (IV, Amsterdam, 1951).
Dunk, H.W. von der	Een onwetenschappelijke wetenschap. Beschouwingen over het amfibische doel van onze historische kennis (Rede, Bussum, 1968).
Dunk, H.W. von der	‘Wertfreiheit und Geschichtswissenschaft’, Historische Zeitschrift CCXIV (1972) 1-25.
Dijck, G.C.M. van	De Bossche Optimaten. Geschiedenis van de Illustre Lieve Vrouwenbroederschap te 's Hertogenbosch, 1318-1973 (Tilburg, 1973).
Edelman, C.H.	De Geschriften van Harm Tiesing over den landbouw en het volksleven van Oostelijk Drenthe (Assen, 1943).
Eekhoff, A.	De theologische faculteit te Leiden in de 17e eeuw (Utrecht, 1921).
Eekhoff, A.	‘De negerpredikant Jacobus Elisa Joannes Capitein’, NAK N.S. XIII (1914) 138-174, 209-276.
Elias, J.E.	Geschiedenis van het Amsterdamsche Regentenpatriciaat ('s Gravenhage, 1923).
Engelberts, W.J.M.	Willem Teellinck (Amsterdam, 1898).
Evenhuis, R.B.	Ook dat was Amsterdam. De kerk der hervorming in de gouden eeuw (3 dln. Amsterdam, 1965, 1967 en 1971).
Faber, J.A.	Drie eeuwen Friesland. Economische en sociale ontwikkelingen van 1500 tot 1800, AAGB XVII (1972).
Foucault, M.	Les mots et les choses (Paris, 1966).
Freedman, R., Hawley, A.H., Landecker, W.S., Lenski, G.E., Miner, H.M.	Principles of Sociology. A text with readings (rev. ed. New York, 1962).
Fruin, R.	‘De Nederlanders der zeventiende eeuw door Engelschen geschetst’ in: Fruin, De Tijd van De Witt en Willem III ('s Gravenhage, 1929).
Fruin, R.	‘De wederopluiking van het katholicisme in Noord-Nederland omstreeks den aanvang der XVIIe eeuw’ in deel III van: Robert Fruin's Verspreide Geschriften (10 dln. 's Gravenhage, 1900-1905).
Fruin, R.	‘Een stad in de Middeneeuwen’ in deel I van: Robert Fruin's Verspreide Geschriften (10 dln. 's Gravenhage, 1900-1905).
Fruin, R.	Tien jaren uit den tachtigjarigen oorlog 1588-1598 (9e dr. 's Gravenhage, 1941).
Fruin, R., Kernkamp, G.W., Japikse, N.	Brieven van Johan de Witt (dl. 3, Utrecht, 1906-1913).
Gans, M.H.	Memorboek (Baarn, 1971).
Gelder, H.A. Enno van	Getemperde vrijheid. Een verhandeling over de verhouding van Kerk en Staat in de Republiek der Verenigde Nederlanden en de vrijheid van meningsuiting in zake godsdienst, drukpers en onderwijs gedurende de 17e eeuw (Groningen, 1972).
Gelder, H.A. Enno van	‘Nederland geprotestantiseerd?’, TvG LXXXI (1968) 445-464.
Gelder, H.A. Enno van	Revolutionaire Reformatie. De vestiging van de Gereformeerde Kerk in de Nederlandse gewesten gedurende de eerste jaren van de Opstand tegen Filips II, 1575-1585 (Amsterdam, 1943).

[p. 189]

Genderen, J. van	Herman Witsius, Bijdrage tot de kennis der gereformeerde theologie ('s Gravenhage, 1953).
Geyl, P.	‘De protestantisering in Noord-Nederland’ in: Geyl, Kernproblemen van onze geschiedenis (Utrecht, 1937).
Geyl, P.	Geschiedenis van de Nederlandse Stam (3e dr. 6 dln. Amsterdam/Antwerpen, 1961-1962).
Geyl, P.	‘Godsdienst en nationaliteitsgevoel in Noord en Zuid tijdens Frederik Hendrik’ in P. Geyl, Noord en Zuid. Eenheid en Tweeheid in de Lage Landen (Utrecht/Antwerpen, 1960).
Geschiere, L.	‘Guilleaume de Salluste, Sieur Du Bartas militant Bijbels poëet’ in: De Bijbel in de literatuur (Den Haag, 1957).
Geurts, P.A.M.	De Nederlandse Opstand in de pamfletten 1566-1584 (Nijmegen, 1956).
Ginkel, A. van	De ouderling. Oorsprong en ontwikkeling van het ambt van ouderling en de functie daarvan in de gereformeerde kerk der Nederlanden in de 16e en 17e eeuw (Amsterdam, 1975).
Glasius, B.	Godgeleerd Nederland. Biografisch woordenboek van Nederlandsche godgeleerden (3 dln. 's Hertogenbosch, 1851-1856).
Godée Molsbergen, E.C.	Jan van Riebeeck en zijn tijd (Amsterdam, 1943).
Golverdingen, M.	Ds. G.H. Kersten. Facetten van zijn leven en werk (2e dr. Amersfoort, 1972).
Gonnet, C.J.	Briefwisseling tusschen de gebroeders Van der Goes (1659-1673) (WHG, 3e serie X, Amsterdam, 1899).
Greenleaf, W.H.	Order, Empiricism and Politics. Two Traditions of English Political Thought 1500-1700 (London/New York/Toronto, 1964).
Groenveld, S.	De Prins voor Amsterdam. Reacties uit pamfletten op de oorlog van 1650 (Bussum, 1967).
Guibal, C.J.	Johan Willem Friso en zijn tijd (Amsterdam, 1938).
Güldner, G.	Das Toleranz-Problem in den Niederlanden im Ausgang des 16-Jahrhunderts (Lübeck/Hamburg, 1968).
Guyot, P.C.G.	Bijdragen tot de geschiedenis der doopsgezinden te Nijmegen (Nijmegen, 1845).
Haentjes, A.	Simon Episcopius als apologeet van het Remonstrantisme in zijn leven en werken geschetst (Leiden, 1899).
Haitjema, Th.L.	De nieuwere geschiedenis van Neerlands kerk der Hervorming ('s Gravenhage, 1964).
Halbertsma, H.	Zeven eeuwen Amersfoort (Amersfoort, z.j.).
Hallema, A.	In en om de gevangenis van vroeger dagen in Nederland en Nederlandsch-Indië ('s Gravenhage, 1936).
Harderwijk, K.J.R. van	Naamlijst en Levensbijzonderheden der Predikanten, die sedert de kerkhervorming in de Nederduitsche Hervormde en Waalse gemeente te Rotterdam tot op dezen tijd in dienst geweest zijn (Rotterdam, 1850).
Hartog, J.	Curaçao van kolonie tot autonomie (2 dln. Aruba, De Wit, 1961).
Hartog, J.	Geschiedenis van de predikkunde en de evangelieprediking in de protestantse kerk van Nederland (Utrecht, 1861).
Heek, F. van	Sociale stijging en daling in Nederland (I,

[p. 190]

	(Leiden, 1958).
Heek, F. van	‘Sociale gelaagdheid. Begripskader en historische verschijningsvorm’, TvG LXXXIV (1971) 167-178.
Heek, F. van	Stijging en daling op de maatschappelijke ladder (Leiden, 1945).
Hermesdorf, B.H.D.	De herberg in de Nederlanden. Een blik in de beschavingsgeschiedenis (Assen, 1957).
Hildebrand	Camera Obscura (42e dr. Haarlem, 1942).
Hoboken, W.J. van	‘The Dutch W.I.C., the political background of its rise and decline’ in: J.S. Bromley en E.H. Kossmann, ed., Britain and the Netherlands. Papers delivered to the Oxford-Netherlands Historical Conference (witn an introduction by Pieter Geyl. London, 1960).
Hooft, P.C.	Leringen van Staat (Inleiding en keuze door H. de la Fontaine Verwey. 's Gravenhage, 1961).
Hooijer, C.	Oude Kerkordeningen der Nederlandsche Hervormde Gemeenten (1563-1638) (Zaltbommel, 1865).
Huizinga, J.	‘Hoe bepaalt de geschiedenis het heden’ in deel VII van: Huizinga's Verzamelde Werken (9 dln. Haarlem, 1948-1953).
Huizinga, J.	‘Nederland's beschaving in de zeventiende eeuw’ in deel II van: Huizinga's Verzamelde Werken (9 dln. Haarlem, 1948-1953).
Huygens, C.	‘Aende joffrouwen Anna ende Tesselschade Visschers ende de Heere P.C. Hooft, Drost van Muyden’ in: Spectrum van de Nederlandse Letterkunde (VIII, Utrecht/Antwerpen, 1972).
Huygens, C.	Heilighe Daghen (uitgegeven naar de eerste editie van 1645. Amsterdam, 1974).
Hylkema, C.B.	Reformateurs. Geschiedkundige studiën over de Godsdienstige bewegingen uit de nadagen onzer Gouden Eeuw (2 dln. Haarlem, 1901-1902).
Itterzon, G.P. van	Franciscus Gomarus (Den Haag, 1929).
Japikse, N.	Johan de Witt (Amsterdam, 1915).
Jong, L. de	Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. I. Voorspel ('s Gravenhage, 1969).
Jong, O.J. de	‘De kerken der hervorming van 1517 tot 1813’ in: A.G. Weiler, O.J. de Jong, L.J. Rogier, C.W. Mönnich, Geschiedenis van de kerk in Nederland (Utrecht/Antwerpen, 1962).
Jong, O.J. de	‘De protestantisering der Nederlanden’ in: Kleio XII (1972) 579-580.
Jonge, J.C. de	Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen (5 dln. Haarlem, 1852-1862).
Joosting, J.G.C., Knappert, L.	Schetsen uit de kerkelijke geschiedenis van Drente (Leiden, 1916).
Jorissen, Th.	Historische Bladen (I, 2e dr. Haarlem, 1890).
Kampinga, H.	De opvattingen over onze oudere vaderlandsche geschiedenis bij de Hollandsche historici der 16e en 17e eeuw ('s Gravenhage, 1917).
Kemp, A.C.J. van der	Kerkelijk leven in Arnhem (1578-1815). Bijdrage tot de geschiedenis der Ned. Hervormde Gemeente van Arnhem (Arnhem, 1896).
Keuning, J.	Petrus Plancius. Theoloog en geograaf 1552-1622 (Amsterdam, 1946).
Kinderen-Besier, J.H. der	Spelevaart der mode. De kledij onzer voorouders in de zeventiende eeuw (Amsterdam, 1950).
Kist, N.C.	Synopsis der Handelingen van de Classis van Nijmegen, van het jaar 1590 tot 1660, te zamen

[p. 191]

	gebragt door David Heyster, Predikant te Ressen in Over-Betuwe. Uit het oorspronkelijk Handschrift medegedeeld door N.C. Kist in: NAK IV (1844).
Kist, N.C.	‘Levensberigt van Johannes Smetius’ in: NAK IV (1844).
Klagte van Eenige Leeden der Nederduytse Hervormde Kerk woonende op Raretans Etc. in de Provincie van Nieu Jersey, in Noord-America (Nieu York, 1725).
Klein, P.W.	‘De heffing van de 100e en 200e penning van het vermogen te Gouda 1599-1722’ in: Economisch Historisch Jaarboek XXXI (1967).
Klein, M.O.L.	Statusonderscheidingen (Leiden, 1963).
Knappert, L.	Geschiedenis der Nederlandsch Hervormde Kerk gedurende de 16e en 17e Eeuw (2 dln. Amsterdam, 1911-1912).
Knappert, L.	‘Een weinig bekend boekje van Picardt’ in: Nieuwe Drentsche Volksalmanak (1904) 34-57.
Knipping, B.	De iconografie van de Contra-Reformatie in de Nederlanden (2 dln. Hilversum, 1939-1940).
Knipscheer, F.S.	Henricus Leo. Een Remonstrants Gereformeerd Predikant (1575-1648) (Lochem, 1929).
Knuttel, W.P.C.	Acta der Particuliere Synoden van Zuid-Holland (RGP, kleine serie, 6 dln. 1908-1916).
Knuttel, W.P.C.	De toestand der Nederlandsche Katholieken ten tijde der Republiek (Den Haag, 1892).
Knuttel, W.P.C.	‘Kerk en Burgerlijke overheid in de 17e Eeuw’ (Deel 7 van Uit onzen Bloeitijd. I, Baarn, z.j.).
Kolman, R.J.	De reductie van Nijmegen (1591). Voor- en naspel (Groningen, 1952).
Kossmann, E.H.	In praise of the Dutch Republic: Some seventeenth-century attitudes (London, 1963).
Kossmann, E.H.	‘Politieke theorie in het zeventiende-eeuwse Nederland’. Verhandelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, nieuwe reeks LXVII, 2 (1960).
Kuiper, E.T., Leendertz, P.	Het geuzenliedboek (2 dln. Zutphen, 1924).
Kuiper, G.	Mobiliteit in de sociale- en beroepshiërarchie. Een sociografisch onderzoek te Zwolle (Assen, 1954).
Kuyper, H.H.	De opleiding tot den dienst des Woords bij de Gereformeerden. 1e dl. Inleiding. Geschiedenis ('s Gravenhage, 1891).
Krelage, E.H.	Bloemenspeculatie in Nederland (Amsterdam, 1942).
Kymmell, J.A.R.	‘Iets over Johannes Beeltsnijder, predikant te Beilen’, Nieuwe Drentse Volksalmanak XL (1922) 9-41.
Lesturgeon, A.L.	‘Bijdrage tot de levensschets van Johan Picardt’, Drentsche Volksalmanak (1846) 3-37.
Linde, S. van der	Het gereformeerd protestantisme (Rede, Nijkerk, 1957).
Macaulay, Th.B.	The history of England, from the accession of James II (5 vol. New York, Allison Company, z.j.).
Magnin, J.S.	Overzigt der Kerkelijke Geschiedenis van Drenthe (Groningen, 1855).
Maris, A.J.	De reformatie der geestelijke en kerkelijke goederen in Gelderland, in het bijzonder in het kwartier van Nijmegen ('s Gravenhage, 1939).
Margadant, J.W.	Blikken in het kerkelijk en gemeentelijk leven

[p. 192]

	onzer vaderen (Rotterdam, 1904).
Maronnier, J.H.	Jacobus Arminius. Een biografie (Amsterdam, 1905).
Mees, G.Azn.	Gregorius Mees. Predikant te Rotterdam in de XVIIe eeuw en zijn gezin (2e dr. Rotterdam, 1879).
Meiden, A. van der	De zwarte kousen kerk (Bilthoven, 1968).
Meindersma, W.	De Gereformeerde Gemeente te 's Hertogenbosch 1629-1635 (Zaltbommel, 1909).
Melles, J.	Joachim Oudaen. Heraut der verdraagzaamheid 1628-1692 (Utrecht, 1958).
Menkman, W.R.	De West-Indische Compagnie (Amsterdam, 1947).
Mollema, J.C.	‘De “alderfameuste” zeerover Claes Compaen’ in: J.C. Mollema, De Nederlandse vlag op de wereldzeeën. De vlag in sjouw (Herzien door A.H.J.Th. Koning. Amsterdam, z.j., 140-182).
Mousnier, R.	‘Problèmes de méthode dans l'étude des structures sociales des 16e, 17e, 18e siècles’. Spiegel der Geschichte: Festgabe für Max Braubach. Münster (1964) 550-564.
Mulder, R.D.	‘Drie en een halve eeuw Drentse studenten (1600-1950)’ in: Nieuwe Drentse Volksalmanak LXXXIII (1965).
Muller, P.L.	Onze Gouden Eeuw. De Republiek der Verenigde Nederlanden in haar bloeitijd geschetst (3 dln. Leiden, 1896-1898).
Muylwijk, P.D.	Een paar belangrijke eeuwen in Gouda's historie (Gouda, 1948).
Naamlijst van personen die het Nijmeeg's Oud-burgerrecht bezitten opgemaakt en vastgesteld bij besluit van Heeren Regenten van het O.B. Gasthuis van 18 mei 1881.
Naarding, J.	Uit Ruinen's verleden (Meppel, 1962).
Nagtglas, F.	De Algemene kerkeraad der Nederduitsch-Hervormde Gemeente te Middelburg van 1574-1860 (Middelburg, 1860).
Nauwelaerts, M.A.M.	De oude latijnse school van Breda (Nijmegen, 1945).
Nierop, L. van	‘Rensselaerswyck 1629-1704’, TvG LX (1947) 1-37 en 187-219.
Nobbs, Douglas	Theocracy and Toleration. A study of the disputes in Dutch Calvinism from 1600 to 1650 (Cambridge, 1938).
Offringa, C.	‘Johannes van Vloten: Aufklärung en liberalisme’, BMGN LXXXIII (1969) 150-212.
Ogburn, W.F., Nimkoff, M.F.	Technology and the changing family (Boston, 1955).
Oldewelt, W.F.H.	‘De zelfkant van de Amsterdamse samenleving en de groei der bevolking (1578-1795)’, TvG LXXVII (1964) 39-56.
Olthuis, H.J.	De doopspraktijk der Gereformeerde Kerken in Nederland 1568-1816 (Utrecht, 1908).
Oomius, S.	De pracktijcke der twee heylige Sacramenten (Groningen, 1683).
Oudschans Dentz, F.	Cornelis van Aerssen van Sommelsdyck (Amsterdam, 1938).
Overdiep, G.S.	Onze Renaissance in proza (Amsterdam, 1939).
Pan, I.	‘Johan Picardt’, Drentsche Volksalmanak (1842) 3-38.
Pater, J.C.H. de	Maurits en Oldenbarnevelt in den strijd om het twaalfjarig bestand (Amsterdam, 1940).
Pelinck Stratingh, J.	‘Pastor Picardt's zoon Johannes’ in: Nieuwe

[p. 193]

	Drentsche Volksalmanak (1921).
Perkin, H.	The origins of modern English society 1780-1880 (London/Toronto, 1969).
Picardt, J.	Den Prediger, Dat is: Grondige verklaringe en Bewijs, genomen uyt Goddelycke, Kerckelycke ende Prophane Schriften: van de Authoriteit, waerdicheyt en uytnementheyt des H. Predigh-Ampts: Boven alle hoogheden, Digniteyten en Officien deser Werelt (Zwolle, 1650).
Polman, P.	Godsdienst in de Gouden Eeuw (Utrecht, 1947).
Poortman, J.	Geschiedenis van Meppel (Meppel, z.j.).
Post, R.R.	Kerkelijke verhoudingen in Nederland vóór de Reformatie van ± 1500 tot ± 1580 (Utrecht, Antwerpen, 1954).
Post, R.R.	‘Een belangrijk boek over de geschiedenis van het Katholicisme in Noord-Nederland in de eeuw van de overgang’, BGN I (1946) 230-241.
Posthumus, N.W.	De geschiedenis van de Leidse Lakenindustrie (3 dln. 's Gravenhage, 1908-1939).
Posthumus, N.W.	‘Kinderarbeid in de zeventiende eeuw in Delft’ in: Economisch Historisch Jaarboek XXII (1943) 48-67.
Posthumus Meyjes, E.J.W.	Kerkelijk 's Gravenhage in vroeger eeuw. Schetsen uit de geschiedenis der hervormde gemeente ('s Gravenhage, 1918).
Prinsen, J.	‘Vondels proza’ in: De Werken van Vondel (I, Wereldbibliotheek, 1927).
Proost, P.Jzn.	Jodocus van Lodenstein (Amsterdam, 1880).
Reitsma, J., Lindeboom, J.	Geschiedenis van de Hervorming en de Hervormde Kerk der Nederlanden (5e dr. 's Gravenhage, 1949).
Reitsma, J., Veen, S.D. van	Acta der Provinciale en Particuliere Synoden in de Noordelijke Nederlanden gedurende de jaren 1572-1620 (8 dln. Groningen, 1892-1899).
Renier, G.J.	De Noord-Nederlandse Natie (Utrecht, 1948).
Revius, J.	‘Bestant’ in: Spectrum van de Nederlandse Letterkunde (VII, Utrecht, Antwerpen, 1970).
Reyd, E. van	Oorspronck ende Voortganck vande Nederlantsche Oorloghen. 3e ed. met een vervolg van J. van den Sande (Amsterdam, 1644).
Ridderus, F. de	Historisch A-B-C (Rotterdam, 1669)
Riemer, J. de	Beschrijving van 's Gravenhage (3 dln. 's Gravenhage, 1731-1739).
Riemersma, J.C.	Religious factors in early Dutch capitalism 1550-1650 (Den Haag, 1967).
Roelink, J.	‘Het calvinisme’ in: AGN IV, 281-304.
Roelink, J.	Kerk en Staat in conflict (Assen, 1960).
Romein, J. en A.	De lage landen bij de zee (4e dr. 4 dln. Zeist, 1961).
Roessingh, P.H.	‘Ds. Woltherus Schoonebeeckius’, Nieuwe Drentsche Almanak (1885).
Romein, J. en A.	Erflaters van onze beschaving (9e dr. Amsterdam, 1971).
Romein, T.A.	Naamlijst der predikanten sedert de hervorming tot nu toe, in de hervormde gemeenten van Friesland (2 dln. Leeuwarden, 1886-1888).
Rogier, L.J.	Geschiedenis van het Katholicisme in Noord-Nederland in de zestiende en zeventiende eeuw (3e dr. 5 dln. Amsterdam, 1964).
Rogge, H.C.	Caspar Janszoon Coolhaes. de voorloper van Arminius en der Remonstranten (Amsterdam, 1856).

[p. 194]

Roldanus, C.W.	Zeventiende eeuwse geestesbloei (2e dr. Utrecht/Antwerpen, 1961).
Roorda, D.J.	Partij en Factie. De oproeren van 1672 in de steden van Holland en Zeeland. Een krachtmeting tussen partijen en facties (Groningen, 1961).
Roorda, D.J.	‘The ruling classes in Holland in the seventeenth century’ in: J.S. Bromley and E.H. Kossmann, ed., Britain and the Netherlands. II (1964) 109-133.
Rootselaar, W.F.N. van	‘Amersfoort. Godsdienst en onderwijs, 1580-1680’ in: AAU (1885-1887, 1889, 1892-1894, 1896 en 1898).
Rüter, A.J.C.	‘De Nederlandse Natie en het Nederlandse volkskarakter’ in: A.J.C. Rüter, Historische studies over Mens en Samenleving (Assen, 1967).
Rutgers, F.L.	Acta van de Nederlandsche Synoden der zestiende eeuw ('s Gravenhage, 1889).
Ryp, H. van	Zions Wee-Klagen, of droevige Nagedachten (Utrecht, 1678).
Schelven, A.A. van	‘De opkomst van de idee der politieke tolerantie in de 16e eeuw’ in: A.A. van Schelven, Uit de strijd der geesten (Amsterdam, 1944).
Schevichaven, H.D.J. van	Oud-Nijmegens kerken, kloosters, gasthuizen, stichtingen en openbare gebouwen (Nijmegen, 1909).
Schevichaven, H.D.J.	De St. Stephenskerk te Nijmegen (Nijmegen, 1900).
Schevichaven, H.D.J.	‘Neerbosch en zijn kerken’ in: Het Schependom in woord en beeld (Nijmegen, 1911).
Schimmel, J.A.	Burgerrecht te Nijmegen 1592-1810. Geschiedenis van de verlening en burgerlijst (Tilburg, 1966).
Schöffer, I.	‘Viel onze gouden eeuw in een tijdvak van crisis?’, BMHG LXXVIII (1964) 45-72.
Schotel, G.D.J.	De openbare Eeredienst der Nederlandsch Hervormde Kerk in de 16e, 17e en 18e eeuw (2e dr. Leiden, 1906).
Schotel, G.D.J.	Het maatschappelijk leven onzer vaderen in de 17e eeuw (Haarlem, 1869).
Schotel, G.D.J.	Het oud-hollandsch huisgezin der zeventiende eeuw (2e dr. Leiden, 1903).
Schotel, G.D.J.	Kerkelijk Dordrecht, eene bijdrage tot de geschiedenis der Vaderlandsche Hervormde Kerk sedert het jaar 1572 (2 dln. Utrecht, 1841-1845).
Schuitema-Meyer, A.T.	De kerkgebouwen en andere kerkelijke gebouwen in de stad Groningen (Groningen, 1950).
Sepp, C.	Het godgeleerd onderwijs te Nederland gedurende de 16e en 17e eeuw (2 dln. Leiden, 1873).
Slee, J.C. van	Franciscus Martinius, predikant te Epe, 1638-1653 (Deventer, 1904).
Slicher van Bath, B.H.	De agrarische geschiedenis van West-Europa (1500-1850) (Utrecht/Antwerpen, 1960).
Slicher van Bath, B.H.	‘Methodiek en techniek van het onderzoek naar de sociale stratificatie in het verleden’, TvG LXXXIV (1971) 151-166.
Smetius, J.	Chronyck van de stad der Batavieren waarin nevens de Beschrijving van Nijmegen (Nijmegen, 1818).
Smetius, J.F.Joh.	Synodale Ordonnantien ende Resolutien (2e dr. 1736).
Smit, W.A.P.	Van Pascha tot Noah (2 dln. Zwolle, 1956).
Smitskamp, H.	Calvinistisch nationaal besef in Nederland vóór het midden der zeventiende eeuw ('s Gravenhage,

[p. 195]

	1947).
Souterius, D.	Troost-Basuyn op alle klaegh-lieden der Christenen in allerley verdriet, midden onder 't moortgeschrey der verwoestende oorloghe (Emden, 1628).
Stapel, F.W.	Geschiedenis van Nederlandsch-Indië (Amsterdam, 1930).
Swart, K.W.	The miracle of the Dutch Republic as seen in the seventeenth century (London, 1967).
Tanis, J.R.	Dutch calvinistic Pietism in the Middle Colonies. A Study in the Life and Theology of Theodorus Jacobus Frelinghuysen ('s Gravenhage, 1967).
Teellinck, E.	Amos ofte Siender Israëls, ontdeckende de gelegentheyt onses lands en des kerckes hier te lande (Middelburg, 1625).
Teellinck, M.	Vrijmoedige Aenspraeck aen Syn Hoogheyt de Heere Prince van Oraengien enzv., gestelt tot waerschouwinghe en noodige opmerckingh in den verwerden en kommerlycken standt van ons lieve Vaderlandt (Middelburg, 1650; Amsterdam, 1672).
Teellinck, W.	Zephanias waarschouwinge om voor te comen den ondergang Jerusalems, oock passende op de tegenwoordige gelegentheydt onses weerden Vaderlandts (Middelburg, 1623).
Teenstra, M.D.	Stads- en dorpskroniek (ongewijzigde herdruk van de uitg. van 1859, Leeuwarden, 1974).
Terpstra, H.	Buitenlandse getuigen van onze koloniale expansie (2e dr. Amsterdam, 1944).
Terpstra, H.	De Nederlanders in Voor-Indië (Amsterdam, 1947).
Timmermans, J.	Kroniek van Nijmegen (Nijmegen, 1946).
Tulder, J.J.M. van	De beroepsmobiliteit in Nederland van 1919 tot 1954 (Leiden, 1962).
Tulder, J.J.M. van	Sociale stijging en daling in Nederland (III, Leiden, 1962).
Tukker, C.A.	De classis Dordrecht van 1573 tot 1609 (Leiden, 1965).
Tuuk, H. Edema van der	Johannes Bogerman (Groningen, 1868).
Udemans, G.C.	Koopmans Jacht, brengende goede tijdinge uyt het Landt Canaan voor alle vrome Koop-luijden, om te verkrijgen ende te behouden eenen gewenschten segen over hare Negotie (Dordrecht, 1637).
Uit den Bogaard, M.Th.	De Gereformeerden en Oranje tijdens het eerste stadhouderloze tijdperk (Groningen, 1954).
Unger, W.S.	De geschiedenis van Middelburg in omtrek (Middelburg, 1954).
Valeton, E.M.	Nederlandse klederdrachten (Amsterdam, 1959).
Valkenier, P.	't Verwerd Europa (Amsterdam, 1675).
Velde, A. van de	De Wonderen des Allerhoogsten (Uitgave door A. Fisscher, Utrecht, 1874).
Veltenaar, C.	Het kerkelijk leven der gereformeerden in Den Briel tot 1816 (Amsterdam, 1915).
Verhoeff, J.C.	‘Adriaan Jorisz Smout, een evangeliedienaar uit de eerste helft der zeventiende eeuw’ in: Stemmen voor Waarheid en Vrede XX (1883) II, 1-38.
Veth, P.J.	‘Philippus Baldaeus’ in: Ontdekkers en onderzoekers (Leiden, 1884).
Violet Barbour	Capitalism in Amsterdam in the 17th Century (Michigan Press, 1963).
Visser, J.Th. de	Kerk en Staat (3 dln. Leiden, 1926-1927).
Visscher, H.	Ondergang van de Republiek der Verenigde Neder-

[p. 196]

	landen (2e dr. Amsterdam, 1944).
Vondel, J. van den	De Volledige Werken van Joost van den Vondel (10 dln. Uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1927-1939).
Vorsterman van Oyen, G.A.	De Berenning van Aardenburg in 1672 (Schoonhoven, 1872).
Vorsterman van Oyen, G.A.	Geschiedenis van den Disch, later het Burgerweeshuis te Aardenburg (Aardenburg, 1907).
Vrijer, M.J.A. de	Ds Bernardus Smytegelt en zijn ‘Gekrookte Riet’ (Amsterdam, 1947).
Vrijman, L.C.	Slavenhalers en slavenhandel (Amsterdam, 1937).
Wagenaar, J.	Vaderlandsche Historie (2e dr. 21 dln. Amsterdam, 1770).
Wagenaar, J.	Amsterdam in zyne opkomst, aanwas, geschiedenissen, voorregten, koophandel, gebouwen, kerkenstaat, schoolen, schutterye, gilden en regeeringe (4 dln. Amsterdam, 1767).
Wagenaar, L.H.	Van Strijd en Overwinning (Utrecht, 1909).
Wansink, H.	‘Holland and six allies: The Republic of the Seven United Provinces’ in: J.S. Bromley en E.H. Kossmann, ed., Britain and the Netherlands. IV (1968) 133-156.
Wansink, H.	Politieke wetenschappen aan de Leidse Universiteit 1575-±1650 (Utrecht, 1975).
Wasowski S.J., B.	‘Foederatum Ordinum Batavorum descriptio. B.Z. Dasynska, ed.’ in: BMHG LXXIV (1960).
Wee, H. van der	‘De economie als factor bij het begin van de opstand in de Zuidelijke Nederlanden’, BMGN LXXXIII (1969) 15-32.
Witsius, H.	Twist des Heeren met sijn Wijngaert (4e dr. Utrecht, 1710).
Woltjer, J.J.	Friesland in hervormingstijd (Leiden, 1962).
Woltjer, J.J.	Bespreking van Das Tolerans-Problem in den Niederlanden im Ausgang des 16-Jahrhunderts, door G. Güldner, TvG LXXXIII (1970) 434-435.
Woude, A.M. van der	Het Noorderkwartier. Een regionaal historisch onderzoek in de demografische en economische geschiedenis van westelijk Nederland AAGB XVI (1972).
Woude, A.M. van der, Faber, J.A., Roessingh, H.K. en Kok, J.A. de	‘Numerieke aspecten van de protestantisering in Noord-Nederland tussen 1656 en 1726’ in: AAGB XIII (1965) 149-180.
Wumkes, G.A.	De Gereformeerde kerk in de Ommelanden tussen Eems en Louwers (1595-1796) (Groningen, 1905).
Zumthor, P.	Het dagelijks leven in de gouden eeuw (2 dln. Utrecht, 1962).