|
| |
| |
| |
De droeve, ende blyde werelt: Tweede deel.
Van eenen versierden en valschen waerseggher.
MEn vindt in vele haertsteden, voornamelyck ontrent de Backers Ovens een kleyn beesjen, t'welckmen een krickje ofte krekeltjen noemt. Een sekeren Boer de welcke Krickje toe-ghenaemt wiert, hebbende menighmael van leckere spyse hooren verhalen, kreegh eenmael lust om sijn bekomste daer van te mogen eten
| |
| |
alsoo sijn beste spyse niet anders was gheweest als Roggen-broot en Speck, waer hy dan noch wel sijn vingheren naer leckte. Hy hoorde de Hasen en Konynen, Patrysen, Capoenen, Hoenderen, Eyntvoghels, Leeuw-wercken, ende andere soorten van wildt-braedt seer hooghelijck prysen, als oock de soete leckere wynen, ende gherechten van Taerten en Bancquetten, in voeghen dat hy wenschte voor sijn doodt dry maeltyden naer sijn begeeren met soodanighe spyse te moghen doen, waer naer hy dan gherust soude sijn om te sterven. Maer door ghebreck van middelen sijnen lust niet konnende boeten, nam hy sijn toevlucht tot een sekere loosheydt, hopende dat hem sulckx wel soude gelucken, t'welcke was, sich selven voor een Waerseggher uyt te gheven, ende nam voor door de wereldt te reysen, ende over al daer hy quam te laten verkondighen dat hy alle verborghen
| |
| |
dinghen konde openbaren, ende besloot als iemant hem in verborghen ende ghewisse dinghen soude willen ghebruycken, te segghen dat hy sulcx niet konde openbaren voor en aleer hy dry achter een volgende dagen dry maeltyden hadde ghedaen, die elcken dagh van des morghens tot des avonts moesten dueren, van de alderleckerste spyse diemen konde vinden, ende sijn bekomste ghedroncken te hebben van alderhande beste wynen: gheloovende dat hy sulckx in't werck stellende, door die middel sijnen lust naer sijn begeren soude konnen boeten, op hope dat de ghene die hem soo leckerlijck tracteerden, onder-tusschen hun verloren goedt mochten wederom bekomen, oft in hunne nieuwsgierigheyt voldaen worden. Waerlijck hy stelde sich wel in gevaer om lustigh met stocken afgherost te worden; soo seer was hy met die heftighe inbeeldinghe in-ghenomen, van sij-
| |
| |
nen gulsighen lust te moghen versadighen. Hy vertrock dan met dat voornemen, ende naer eenige dagen hebbende doen verkondighen de by-sondere wetenschap die hy hadde om alle heymelijcke dinghen te konnen openbaren, quamender veel om hem te ghebruycken, maer de middelen niet hebbende om sijnen eet-lust te konnen boeten, ende alwaert datse sulckx hadden konnen doen, hunne nieusgierigheydt was soo groot niet, noch de saecke soo ghewichtigh, datse soo groote kosten daer aen souden hebben willen hanghen. Hy vervolghde sijn reyse, ende quam in een plaetse waer dat een Ioffrouwe van seer grooten staet woonachtigh was, de welcke eenen seer kostelijcken Diamant verloren hadde, die dry Lackeyen des huysghesins hadden ghestolen. Dese Ioffrouwe, verstaen hebbende datter eenen Waerseggher in de Stadt was ghekomen, was daer van seer verblyt;
| |
| |
sy dede hem halen, ende vraeghde hem oft hy soude konnen segghen waer haren Diamant was vervaren? Krieckje den versierden Waersegger, seyde teghen haer, dat hy sonder twyffel haer eenighe tydinghe daer van soude segghen, maer dat sulckx niet konde gheschieden als metter tyt, ende met eenige onkosten. Sy vraeghden hem, hoe langhen tydt hy daer toe moeste hebben, ende hoe groot die onkosten souden moeten zyn? Hy antwoorde dat hy dry dagen tyts moeste hebben, ende dat alle de onkosten gheleghen waren in hem dry heerlycke en leckere maeltyden te beschaffen ghedurende die dry daghen, van des morghens tot des avondts; dat hy anders den geest van waer-segghen niet konde verkryghen. Dese Iouffrouwe de welcke seer ryck was, ende die kosten niet veel en achte, belaste haren Hof-meester alles te besorghen, ende hem soodanighe spyse te geven als hy
| |
| |
begeerde. Hy eyschte de gene die hy aldermeest hadde hooren prysen, ende met de welcke hy de meeste lust hadde sich selven te versadighen. Daer op nam hy oorlof van de Joffrouwe, ende wierdt in een kamer gheleyt die daer toe bestelt was: men liet hem sijn avontmael doen, maer dat avontmael wiert onder de dry die den gheheelen dagh moesten dueren niet gherekent. Te bedde gheleghen sijnde, waren de dry Lackeyen die den Diamant ghestolen hadden, door de komste van den Waersegger seer verschrickt, versekert sijnde dat hunne dieverey soude ontdeckt worden, ende dat dien Waersegger haer soude beschuldigen. Naer datse hun met malkander hadden beraden, beslotense tot het eynde van die dry daghen te wachten, ende den Hof-meester hadde een van hun dryen belast mijn Heer den Waerseggher gheduerende den eersten dagh te dienen. Des morghens vroegh begaf hy
| |
| |
sich aen de tafel, ende wiert naer sijnen wille ghedient: ende de Lackey die op al sijn doen neerstelyck acht nam, was seer besich om hem seer menighmael drincken te schencken; Want alsoo hy den lieffelijcken smaeck van de alderleckerste wynen niet gewent en was, lickte hy de glasen ghestadigh uyt. Als hy nu sat was, begeerde hy te gaen slapen, ende den Lackey aensiende, seyde hy overluyt: Godt sy ghelooft, dat isser alreede een. Den Lackey hebbende soo groote oorsake om bevreest te sijn, gheloofde dat desen man daer mede wilde segghen, siet hier een van de Dieven die den Diamant gestolen hebben. Maer sijn meyninghe was gheheel anders, want hy wilde anders niet segghen: dat Godt sy ghelooft, siet daer alreede een van de maeltyden die ick soo seer begeert hebbe. Het welcke de oorsaecke was dat hy sijn Mede-ghesellen gingh vinden: hun verhalende wat hem was ge-
| |
| |
schiet, de omstaendigheden die hem door de vreese die hy hadde veel grooter schenen te wesen alsse in der daedt waren, seer breedt uijt-metende, ende versekerde hun dat hunne dievery ontdeckt was, het welcke hun op hun gheweten begost te doen dencken, ende om te beter daer van onderrecht te moghen wesen, soo besloten sy te samen, dat een van de twee andere hem des anderen daeghs soude dienen. Des anderen daeghs wierdt de maeltijdt hervat, alwaer mijn Heer Kreckje noch veel heerlijcker wierdt ghetracteert als des vorighen daeghs; ende als hy sich, de maeltyden ten eynde sijnde, tot ruste wilde begheven, seyde hy wederom in de teghenwoordigheydt van den tweeden Lackey: Godt sy ghelooft, dat is al de tweede. De Lackey daer door gheheel verbaest, maeckte sijn twee Mede-ghesellen noch veel meer bevreest, dies sy te samen besloten
| |
| |
dat den derden hem des anderen daeghs soude gaen dienen, ende datse dan op't ghene hy hun soude weten te segghen hun souden beraden watse te doen souden hebben.
Den nacht deur sijnde, soo verscheen den dagh, ende men deckte wederom de tafel, ende men diende hem als te voren: De Iouffrouwe groote sorghe voor haren Waerseggher draghende, vraeghde verscheydenmael hoe hy al voer, ende oft hy oock al goede ciere maeckte? De derde Lackey de welcke hem dienende, by naer van vreese stierf, wist by naer niet wat hy soude doen, ende t'elcken als hy drincken eyschte, beelde hy sich in dat hy met sijn vingher dreyghende op hem wees: want de vreese die een waerschynelijcken gront heeft doet ons somwijlen soodanighe dinghen sien die in der daedt niet en sijn. Sijn maeltijdt ghe-eyndight hebbende danckte hy Godt, ende seyde naer sijn
| |
| |
ghebedt met luyder stemmen: Godt sy ghelooft nu heb ickse alle dry: ick begeerde ter werelt niet meer, ick ben nu wel te vreden, ende en hebbe niet meer te wenschen. Ghy mijnen vrint seyde hy teghen den Lackey, seght teghen Mejouffrouw dat ick morghen de eer sal hebben van haer te gaen sien en aen te spreken.
Die Lackey hebbende t'selfde alles aen sijn Mackers verhaelt, versekerden sy hun selven dat hunne dievery ontdeckt was, ende dat hy des anderen daeghs alles aen haer Iouffouw soude te kennen gheven: het welcke hun dede voornemen des morghens vroegh by hem te gaen, ende voor hem op haer knien te vallen, den Diamant in sijn handen te gheven, hem te bidden mede-lijden met haer te willen hebben, ende haer niet te willen beschuldighen, vermits sy ongetwyffelt souden ghehanghen worden. Het welcke sy in't werck stelde soo haest
| |
| |
als mijn Heer Kreckje wacker was, de welcke gheensins naer sulcken goede tijdinghe eenighe ghedachten hadde; want als sijnen wijn was uijt-gheslapen en verteert, ende dat hy des morghens gheen goede ciere meer en vernam, hoopte hy anders niet als de straffe van sijn stout voornemen te sullen ontfangen, waer van hy de waerheydt tot sijnen nadeel ghenoeghsaem bemerckte, ende wenschte van gantscher herten met twee hondert stockslaghen te moghen vry wesen. Maer hy was wel verbaest, als hy in plaetse van de straffe, voor hem een groote vergeldinghe sagh bereydt, neffens het gheruchte van een groote vermaertheydt die over al soude verbreyt worden. Hy gheliet sich heel statigh, aenhoorende hunne redenen, en seyde teghen hun datse seer wel hadden gedaen, hem soo vrywilligh de sake te bekennen, hoewel hem die door sijn konst niet onbekent en was, maer in-
| |
| |
diense daer vergiffenis af begeerden te hebben, datse hem de bysonderheden van de sake moste verklaren, te weten, wanneer, waer, en in wat voeghen sy den Diamant hadden bekomen: Het welcke sy deden sonder een woordt te lieghen, waer van men Heer Krieckje seer verblijt was, de welcke den Diamant nemende, die hy in haer tegenwoordigheyt aen eenen Kalkoenschen Haen dede in-swelghen, den welcken hy teeckende om uyt andere te mogen kennen, daer naer scheyde hy van de dry Lackeyen, naer dat hy hun versekert hadde hun niet te sullen beklappen, ende hem by de Jouffrou doen leyden hebbende, seyde hy tegen haer, datse den Diamant verloren hadde, op sulck een dagh, op sulcken uer, op sulcken plaetse, ende in't by-wesen van soodanigh een gheselschap, (even ghelijck hy het van de Lackeyen verstaen hadde) datse alsoo sy haer handtschoen uyt-trock van haer vinger was
| |
| |
ghevallen, ende dat een van haer Kalkoenen voor-by gaende die hadde ingesloeckt, begeerende datmense alle voor hem brengen soude, dat hy hem seer wel soude kennen. De Jouffrou die redenen hoorende was seer verwondert, siende dat de by-sonderheden die hy haer verhaelde waerachtigh waren, dies sy geboodt dat men alle de Kalkoenen voor haer soude brenghen; het welck ghedaen wierdt: men Heer Krieckje kennende den genen die hy dien hadde doen inswelgen, seyde teghen haer, Mevrouwe, siet dat is hy, doet hem den buyck openen, ende ghy sult uwen Diamant vinden, ick stelle mijn leven daer voor te pandt. De Jouffrou was niet nalatig, maer dede die den buyck open snyden, ende hare Diamant daer in vindende, riep met luyder stemmen, ô den oprechten Waersegger! ô den grooten en wonderbaerlijcken Waersegger! ende en konde haer niet onthouden
| |
| |
van hem te omhelsen, ende hem in haer Kamer leydende, dede sy hem aen haer tafel eten, ende neffens haer sitten, hem soodanighe eere bewysende, gelyck oft het een veel heerlijcker persoon waer gheweest, ende hielt hem des avondts in haer huys te eten ende te slapen, voor-nemende hem een eerlijcke vergeldinge te doen. Weynige uren daer naer quam de Man van die Jouffrouwe, de welcke acht oft thien daghen uyt de Stadt was geweest wederom 't huys. Sy verhaelden het hem terstondt hoe geluckighlijck sy haren Diamant wederom hadde gevonden, door den middel van eenen uyt-nemenden Waerseggher, aen den welcken sy dies halven seer verbonden was.
De man die wat looser was als sijn Huysvrouw, konde soo haest niet gelooven als sy dede, dat een mensch sulckx konde geraden, ende spotte met die waersegginghe: Maer sy bevestighde hem de saecke met soo veel eeden,
| |
| |
dat hy lust kreegh om hem te moghen sien; Men ontbiedt hem, ende verschijnt in sijn teghenwoordigheydt: hy bevondt hem soo lomp van wesen te sijn, ende soo belacchelijck in sijn redenen, dat sulcks hem te meer versterckte in sijn ghevoelen 't welck hy hadde dat sijn Huysvrouw haer hadde laten bedrieghen: Men sondt hem wederom naer sijn Kamer, ende de Man begeckte sijn Huys-vrouwe van datse soo licht gheloovigh was.
De Vrouwe volherde met groote stantvastigheydt, seggende tegen hem, dat hy sulckx seer lichtelijck met iet anders soude konnen besoecken; Ondertusschen hoordense een Krekeltjen in de Schoorsteen van de Jouffrouws Kamer, ende een Pagie met de kaers daer naer siende vondt het in een holletjen sitten, ende gaf het selfde aen sijn Heer; 't selfde in sijn handen hebbende, ende sijn Vrouw seer ernstelijck op hem vorsoeckende, dat hy
| |
| |
een proeve daer mede wilde doen, hem versekerende dat hy meer soude bevinden als sy hem seyde, belaste hy den Waersegger te doen komen, ende terwijlen men hem haelde, dede hy twee silvere schotelen langhen, ende leyde het Krekeltjen daer tusschen beyden in, sonder dat het iemant merckte: den Waersegger verscheen voor den Heer, de welcke tegen hem seyde: ja wel myn vriendt, ghy speelt hier den Waersegger, ende wilt voor sulckx geacht sijn: ick weet wel dat ghy maer eenen botten Esel en sijt, ende dat ghy door u doen een iegelijck soeckt te bedrieghen: maer ick wil teghenwoordigh sien watter van is: Want indien ghy niet dadelyck en kunt raden wat datter tusschen die twee schotelen is, soo sal ick u vyf hondert stockslaghen laten gheven, ende beyde u ooren afsnyden. Den armen Waersegger was wel benaut, want hy sagh sijn bedrieghery klaerlijck ontdeckt: Dies hy
| |
| |
sijn ooghen ten hemel opslaende, met luyder stemmen seyde. Eylaes! arm Krieckjen hier sijt ghy gevangen: Hy sprack van sijn selven, alsoo synen by-naem Krieckje was. Maer den Heer die synen naem niet en wist, ende die dat dubbelsinnigh woort niet en verstont, geloofde dat hy 't in der daet hadde geraden: ende doende met eenen de schotelen open, ende het verstant van die man aenmerckende, konde hy sich niet bedwingen hem met open armen te omhelsen, tegen hem seggende, ick bid u om vergiffenis, myn vriendt, waerlyck ghy sijt den verstandigsten Man die in geheel Europa is: Hy bewees hem seer groote vriendtschap en eere; men geleyde hem met alle eerbiedigheydt in sijn Kamer, ende des anderen daeghs dede men hem seer feestelijck ontbyten, ende men vereerde hem gout en silver, met duysent derhande bedanckingen, ende plichtredenen. Aenmerckt eens oft hy niet veel geluckiger was als wys en verstandigh.
|
|
Auteursrechtvrij