Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

1092. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 9 augustus 1956

Mexico 6, d.f., 9 Aug. '56

Beste Jan,

Je verblijf in Parijs heeft je kennelijk zéér in beslag genomen - hetgeen ik overigens zeer goed begrijp - zodat ik op een brief, die ik je in Juni nog naar Levanto stuurde (nog) geen antwoord kreeg.¹

Jullie hebt intussen al van Greet uit Den Haag een en ander gehoord. 1 Juli ben ik (voorgoed) uit Guatemala vertrokken. De reis ging met het volkswagentje naar Mexico, waar ik nu - tot en met 19 September - zit. Het was een hele reis: eerste dag naar de mexicaanse grens gereden in precies 12 uren. De tweede dag de hele dag met de auto op de trein (er is geen wég) naar Tonolá; de derde per auto naar Ouxaca, de vierde naar Mexico. Zonder het traject in de trein ± 1500 km.!

Hier heb ik het naar mijn zin. Of er een echt of een waarnemend hoofd van Unesco hier is, wéét ik zelfs niet; een Engelse professor, die Fournier d'Albe heet, schijnt zo iets te zijn.² Ik merk niets van hem. Ik ben adviseur van het Ministerie van o.k.w. hier. Dit heeft me twee opdrachten gegeven. Een bestaat uit het typografisch adviseren van een grote, semi-officiële uitgeverij, ‘Fondo de Cultura Económica’ geheten. Ze maken gelukkig ook veel andere (dan economische) boeken, zodat ik me nu bezig houd met een Tocqueville (dundruk, ± 900 pags) La Democracia en América;³ verder een vertaling van Pirenne's Histoire de l'Europe,⁴ en ik ga een aardig boekje maken van een aardige tekst van een mexicaan over het restaureren enz. van boeken.⁵

Ik sta vroeg op, haal mijn auto uit de garage en rijd ± een half uur naar die uitgeverij, waar ik om acht uur ben, en werk tot half drie aan een stuk door. Dan terug naar het centrum, lunchen, slapen, even naar United Nations en dan (soms) naar mijn tweede taak. Ik moet n.l. een rapport(je) maken over een school (de énige in Mexico, en een zéér primitieve) voor het boek, waar tot nu toe drie afdelingen vrij behoorlijk werken: a opleiding tot produktiechef

1 Deze brief is niet bewaard gebleven.

2 Fournier d'Albe is niet nader geïdentificeerd.

3 Van La democracia en América van Alexis Tocqueville (1805-1859) zou in 1957 door Stols een uitgave verzorgd worden bij de Fondo de Cultura Economica te Mexico. De vertaling in het Spaans was van de hand van Luis R. Cuéllar.

4 Een Spaanse vertaling van de hand van Juan José Domenchina van Historia de Europa desde las invasiones al siglo xvi van de Belgische historicus Henri Pirenne (1862-1935) was al in in 1942 bij de Fondo de Cultura Economica te Mexico verschenen. Het boek is herhaaldelijk herdrukt. Over een door Stols verzorgde herdruk zijn geen gegevens achterhaald.

5 Er zijn geen gegevens achterhaald over een door Stols verzorgde uitgave over het restaureren van boeken van een Mexicaanse collega.

[p. 295]

van een uitgeverij; b graveren (hout, litho, metaal) en c boekbinden (met de hand). Doch de 4^e afdeling, typografie is nooit tot ontwikkeling gekomen. Zal dus moeten trachten er in 1957 iets van te maken. (Mijn contract is van 20 Sept. af voor een jaar verlengd).

De eerste maand heb ik in een hotel aan de Reforma (de Champs-Elysees van Mexico) gewoond. Sedert 1 Aug heb ik een zeer geschikte flat, gemeubeld, kunnen huren, wel duur, maar toch heel wat anders dan in Guatemala. Ik heb een grote zit-eetkamer, met gemakkelijke meubels, een slaapkamer, een kamer die ik als werkkamer ga inrichten (als ik met Greet in December terugkom), een keukentje en een ruime badkamer. Het adres is: Calle Niza 33 (doch blijf alsjeblieft schrijven naar Hamburgo 63),⁶ in de dure ambassade en winkelbuurt - 2^e verdieping, helaas geen lift. De meubilering is voor Mexico goed (en voor ons vrij behoorlijk; quasi modern).

Ik hoop nu maar dat Greet het met mijn keuze eens is. Tijdens onze afwezigheid (ik hoop: 3 maanden) wordt het flat onderverhuurd, en ik laat er niets van mezelf in.

De stad is, zoals je weet, zeer aangenaam. Er wonen nu meer dan 4 millioen mensen! Het verkeer is druk, en de mexicanen rijden als gekken, zodat je behalve je twee ogen vóór, nog twee opzij en een achter moet hebben. Overdag rijd ik dapper mee; 's avonds liever niet (al moet het wel eens), dan neem ik een taxi.

Op de zondagen heb ik al enkele uitstappen gemaakt. Het zijn steeds kwesties van honderden kilometers... Maar het land is mooi en er zijn prachtige oude stadjes. Aan de Stille Oceaankust, die volgens europeanen mooier moet zijn dan de Riviera, ben ik nog niet geweest (heen en terug ruim 900 km).

Er zijn hier prettige boekwinkels, galeries en dan het grote museum, theatertjes, bioscopen, cafés...

Met dat al ben ik na bijna twee jaren in deze streken toch móé en verlang ik naar Den Haag (niet om de lieden daar) en Parijs (óók om de vrienden).

Voor het overige zal ik in Den Haag naar een vervanger voor Barth moeten uitzien, want hij is er niet over tevreden dat hij de zaak niet kan overnemen of althans een dusdanige regeling met mij treffen, dat ik - als ik weer voorgoed in Den Haag ben - alleen adviseur zou blijven! Ik kan nu eenmaal mijn uitgeverij, waarvan ik leven moet als Unesco mij niet meer nodig heeft, niet verkopen. Dat heeft Barth niet willen inzien. En dan nog, als hij kapitaalkrachtig was geweest; maar de uitkering zou toch maar (en met welke garantie?) bij stukken en brokken komen. Ik apprecieer zeker wat hij voor mijn uitgeverij heeft gedaan (al weet ik practisch niets over wat er gebeurt en ontvang ik ook vaak mijn eigen uitgaven nooit). Enfin, er zal wel weer een oplossing voor de leiding in mijn afwezigheid gevonden worden.

6 Het kantoor van de Verenigde Naties was gevestigd op het adres Calle Hamburgo 63.

[p. 296]

Unesco is een zéér krenterige firma als het aankomt op vergoeding van reis- en verhuiskosten. Ik heb er me vandaag weer eens hartelijk over kunnen ergeren. De salarissen zijn voor deze tijd (en in deze landen) zeer zeker laag. En als er dan nog veel af moet voor kosten waar ik niets aan heb! Mijn mening zal ik de heren in Parijs niet onthouden, al weet ik dat het geen resultaat zal hebben. Voor mijn ontbijt zorgt een dienstbode, die ook het appartement schoonhoudt (men noemt dit hier hoteldienst), de overige maaltijden nuttig ik in de stad, waar dat zo uitkomt.

Je hebt nu een indruk van mijn leven hier.

Ben je er nog in geslaagd, je verblijf in Holland te verlengen tot de volgende boot, zodat we elkaar zullen zien? Het zou toch te gek zijn, als het weerzien niet lukte!⁷

Met hartelijke groeten voor jullie beiden

geheel je

Sander

7 Deze alinea heeft Stols in de marge verticaal aangestreept met een pijltje bij de eerste regel.