Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

[p. 267]

1070. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 12 april 1956¹

['s-Gravenhage,] 12/4/56.

Zeergeachte Heer Greshoff,

Zeer hartelijk dank voor Uw vriendelijke brief met goede raadgevingen. Ik hoop van ganser harte dat ik niet de uitgeverij vaarwel behoef te zeggen. Ik meen ook wel dat de Heer Stols bereid is, me tegemoet te komen, hopelijk op een voor mij aanvaardbare grondslag.

Per expresse liet ik U zenden 2 exx Moreland.² Ontving U de boekjes reeds?

Tevens zond ik U 2 exx Er gebeurt nooit iets.

De pagina's 208-217 ontbreken niet, het vel is verkeerd gevouwen.³ Aanvankelijk dacht ik dit ook, doch een simpel rekensommetje (218 is niet door 16 deelbaar) bracht me aan het peinzen en inderdaad, het tweede gedeelte van het vel begint dus met 208. U wenst wel de revisie te zien, neem ik aan? Ik laat de proeven en revisie door de Heer Lauwerier hoofdcorrector van het Vaderland nacorrigeren.⁴

Wat mij de laatste paar weken mankeert, ik weet het niet, gauw vermoeid en volslagen gebrek aan concentratievermogen. Of wat overwerkt, of wat voorjaarsmoeheid of een malaisegevoel i.v.m. mijn onzekere toekomst. Ik weet het niet, maar ik hoop wel dat het gauw wat anders wordt.

Voor ik het vergeet: kunt U mij aanwijzingen geven voor de flappentekst van Uw bundel?⁵ Het is een nogal hachelijke onderneming voor me, dit zelf te ondernemen.

Er is momenteel nog niet veel nieuws te bespreken, dat U nog niet zoudt hebben. Ik heb nog niet Uw reactie op de andere Atlantisdeeltjes vernomen in het Vaderland. Het voorjaar bracht slechts poezie: t.w. een nieuwe bundel van Karel Jonckheere (Van Zee tot Schelp)⁶ een verzamelbundel van Burssens;⁷ Uw Verz. Gedichten en voorts van Tasseron een boekje: ‘12 Eeuwen Binnenhof’⁸ dus een specifiek Haags boekje zonder ook maar enige litteraire pretentie en de herdruk van Clare Lennart: ‘Blauwe Horizon’.⁹

Het wordt dit jaar wel een poeziejaar: Dubois,¹⁰ Andreus & Vinkenoog samen;¹¹ elk apart,¹² Gerrit Kouwenaar,¹³ Pierre Kemp;¹⁴ Croiset,¹⁵ H.v.d. Bergh (met en nieuwe bundel)¹⁶ Verz. Ged. van Jonckheere¹⁷ en Bert Decorte.¹⁸ En stuk voor stuk goede werken. Hopelijk kan ik wat naar het volgend jaar overbrengen. Proza is tot nu toe mager. Wel voldoende tekst voor een aantal Atlantisdeeltjes, maar dit is ook niet om bepaald vet bij te worden. Panhuijsen heeft een nieuwe roman klaar.¹⁹ Mijn eerste hoop. Dan mijn Kattenboek, waarvan overigens nog enkele bijdragen ontbreken.²⁰ Spoor is met nieuw werk bezig, ik las het 1^o hoofdst. veel en veel ingetogener dan Rood is de Hemel.²¹ Kennelijk heeft de

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Uitgever, Johannes-Bildersstraat 8, 's-Gravenhage.

2 Portrait of a Dutch poet.

3 Het door Barth bedoelde gedeelte van de proef van Verzamelde gedichten van Greshoff met een verkeerd gevouwen katern is niet bewaard gebleven.

4 Hendrik Adolf Lauwerier (1892-1983) was van ca. 1943 tot zijn pensionering in 1957 chefcorrector van Het Vaderland, in welk dagblad ook cryptogrammen van zijn hand werden geplaatst.

5 Zie br.1046 n.2. voor de tekst op de stofomslag van Greshoffs Verzamelde gedichten.

6 De tweede druk van Karel Jonckheeres Van zee tot schelp zou omstreeks mei bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De bundel werd gedrukt bij n.v. Drukkerij Trio te 's-Gravenhage.

7 Het neusje van de inktvis van Gaston Burssens zou omstreeks april bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De bloemlezing was ingeleid door Karel Jonckheere en samengesteld door Jonckheere en Halbo C.Kool. Ze was gedrukt bij n.v. Drukkerij Trio te 's-Gravenhage.
Gaston Charles Mathilde Burssens (1896-1965) was bevriend geweest met Paul van Ostaijen en E. du Perron, en was in 1950 en 1951 redacteur van het tijdschrift Podium geweest.

8 Twaalf eeuwen Binnenhof van Leo Tasseron zou omstreeks april bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen.

9 In maart was de derde druk van De blauwe horizon van Clare Lennart verschenen.

10 Ademhalen.

11 Tweespraak. Gedichten van Hans Andreus en Simon Vinkenoog was in januari bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschenen.

12 Hans Andreus, De sonnetten van de kleine waanzin zou in mei 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen; Simon Vinkenoog, Onder (eigen) dak. Gedichten zou in november 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen.

13 De ondoordringbare landkaart van Gerrit Kouwenaar zou in 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De bundel bevatte vier illustraties door Jan Cox.

14 In december zou de bundel Engelse verfdoos van Pierre Kemp bij Bert Bakker/Daamen n.v. te 's-Gravenhage verschijnen ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van Kemp. Pas in mei 1959 zou bij A.A.M. Stols te 's-Gravenhage Kemps bundel Emeritaat verschijnen. Deze bundel kreeg een stofomslag door Th. de Haan.

15 De medeplichtigen. Toneelspel in twee bedrijven, gevolgd door Amphitryon van Max Croiset (geb. 1912) zou in april 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. Croisets publikatie betrof dus geen poëzie, maar toneel.

16 Het litteken van Odysseus. Gedichten van Herman van den Bergh zou eind van het jaar bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De bundel werd gedrukt bij Boosten & Stols.

17 Karel Jonckheere, Verzamelde gedichten zou in juni verschijnen bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage. De bundel was samengesteld en ingeleid door Pierre H. Dubois. De bundel werd in april gedrukt door n.v. Drukkerij Vada te Wageningen en gebonden bij n.v. Giltay te Dordrecht. Jan Vermeulen ontwierp stofomslag en bandstempels.

18 De tweede druk van Aards gebedenboek. Bevattende naast een viertal inleidende balladen[,] een kleine cathechismus[,] Het lang en leerzaam lied van de martelaar[,] alsook Twee balladen tot slot van de Vlaamse auteur Joannes Martinus Albert (Bert) Decorte (geb. 1915) zou in 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De eerste druk was in 1949 bij Orion te Antwerpen en F.G. Kroonder te Bussum verschenen.

19 Jos Panhuijsen, Gewoon bespottelijk. Roman zou in februari 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De stofomslag was van Th. de Haan.

20 Zie br.1010 n.6.

21 Zie br.1064 n.8.

[p. 268]

kritiek hem goed gedaan. Doch nu ligt zijn Moeder op sterven, zodat het nog wel duren zal eer het werk af is. Dan is Edinga nog steeds aan de roman bezig die vorig najaar zou verschijnen.²² Het is een aardige jongen die wel wat kan, maar erg wispelturig en zonder enig blijk van concentratie. Een discipline dient per slot van rekening ook en zelfs bovenal een schrijver te hebben, te meer wanneer hij een fantasierijke geest heeft. Dan heb ik een goed ms. van Hardenberg, die in Atlantis ‘De Laatste Eenzaamheid’ schreef.²³ En dan een uitstekende roman van Yvonne de Man, een bekende van M. Gijsen, die ‘Een Vrouw genaamd Suzanne’ schreef.²⁴ Wéér... een ‘antwoord’ op Joachim, doch veel verhevener en sympathieker en bovenal romantischer en boeiender dan de satelietboekjes van het vrouwmens de Raad²⁵ en het heerschap Palder.²⁶ En voorts, niet noodzakelijk een supplement op Joachim, het veronderstelt niet bij voorbaat de kennisname van Joachim, hoewel het in wezen de typisch vrouwelijke tegenhanger ervan is; geen wijsheid met ironie, doch mildheid, geen geserreerd proza waarvan iedere zin met een eigen wijsheid geladen is doch een rustige, romantische langademigheid, met aandacht voor het détail doch zonder het geboeide lezen te kunnen verbreken en met een grote kennis van zaken geschreven. Doch eerst moet ik Gijsen's antwoord hierop weten. Als hij er niet mee accoord gaat, geef ik het niet uit. Hoewel elke andere uitgever dit zal doen.

Voor de rest weet ik het nog niet. Ik kreeg een ms. van Last, Jef Last.²⁷ Wat vindt U van Last m.b.t. de uitgeverij Stols? Ik persoonlijk vind het erg aardig geschreven, echt Last. Zo op het 1^o oog zou ik het wel willen uitgeven want a) ik vind het wel grappig en b) ik vind Last een aardige vent (dit mag natuurlijk nooit een argument zijn, maar helaas...) doch ik twijfel omdat a) ik niet goed weet of Last ‘in het fonds’ past om deze vakterm te gebruiken en b) het wel commercieel te doen is. Het is overigens een klein boekje dat de fl. 4.50 niet te boven zou mogen gaan. Wat is Uw mening zo uit de verte? Ik schreef de Heer Stols hier al over doch hoorde nog niets. Het is een van de weinige keren dat ik geen beslissing vermag[?] te nemen.²⁸

Ik verheug me zeer op de komst van M. Gijsen. Hopelijk kunnen we goed vriendschap sluiten, voorzover dit met zo'n leeftijdsverschil goed mogelijk is, opdat de wrijvingen m.b.t. de briefwisseling worden vermeden......

Van het boekje over Gijsen²⁹ zijn tot nu toe in n. en Vlaanderen ruim 1500 verkocht.

Gijsen's ‘Er Gebeurt’ ontvangt gelukkig overal een zeer gunstige pers. Zeer plezierig vooral waar hij nu in Nederland komt. Ik heb de receptie in Hotel Centraal georganiseerd, met [xxx] kaart en enveloppe.³⁰ Er zouden wel eens heel wat kunnen komen, het zou me niet verbazen indien we omstreeks de 100 (honderd) lieden zagen. En dan heb ik nog het gevoel er vele te hebben moeten overslaan.

22 In Stols' ‘Najaarsaanbieding 1955’ was de roman Merci, Marie! van Hans Edinga voor januari 1956 aangekondigd. Deze roman is nooit verschenen.

23 Joop Hardenberg, Tweede zijstraat rechts zou in maart 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De omslagtekening was van Th. de Haan.

24 Een vrouw met name Suzanne van Yvonne de Man zou in april bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De stofomslag was van Th. de Haan. Er zijn ook exemplaren bekend met de imprint Diogenes p.v.b.a. te Antwerpen.
Yvonne de Man (1894-1981) was de echtgenote van Gust de Munynck, een directeur van het Nationaal Instituut voor Radio-Omroep te Brussel.

25 Esther de Raad (ps. van Mellie Uyldert), Het antwoord van Suzanna aan Joachim van Babylon.

26 L.S. Palder (ps. van G.J. Geers), Brief van Daniël over Joachim van Babylon en zijn kuize Suzanna.

27 Jef Last, Een lotje uit de loterij zou omstreeks juni 1957 bij A.A.M. Stols, Uitgever te 's-Gravenhage verschijnen. De korte roman kreeg een stofomslag door Th. de Haan.

28 Op 19 maart had Barth onder meer aan Stols geschreven: ‘Last gaf mij het ms van een roman (klein formaat, ik denk omvang als Joachim) dat hij tevergeefs had aangeboden bij Kroonder. Hij was er zelf nogal verrukt van, alhoewel hij me voorbereidde op een mogelijk commercieel moeilijk te plaatsen boek. [...] Ik vind het wel aardig, zij het geen meesterwerk, een mening die door dhr de Boer gedeeld wordt. Ik denk dat we er bij aanbieding een 7 à 800 kunnen verkopen, of er daarna nog veel vanaf zullen gaan is de vraag. Een factor die ik de moeite van het overwegen waard acht is de mogelijkheid daardoor Last misschien aan het fonds te kunnen koppelen, al is het dan misschien niet geheel overeenkomstig de litteraire standing van de uitgeverij.’ (Archief J.-P. Barth, Den Haag, omslag A.A.M. Stols/1955-1956)

29 René Goris en J. Greshoff, Marnix Gijsen.

30 De tekst van de uitnodigingskaart luidt: ‘In verband met een kort bezoek van Marnix Gijsen stellen wij ons voor een receptie te geven op zondag 15 april 1956 tussen 15.30 en 17.30 uur in Hotel Central[,] Lange Poten 6, Den Haag. Wij zullen het op prijs stellen indien u aanwezig kunt zijn. Uitgeverij A.A.M. Stols.’ (Zie ill. p. 271.)

[p. 269]

Ja, ik ben erg benieuwd naar de (hernieuwde) kennismaking met M.G. Gelukkig kan ik hem nu in eigen huis ontvangen. Ik bericht er U meer over. Kan ik nog wat voor U doen? Nu hoop ik alleen maar dat U dit geschrijf kunt lezen, hoe ik me ook dwing mijn handschrift wordt maar niet beter. - Vrouw en kind maken het uitstekend, ik ben al een echte ‘huisvader-arrivé’.

Met beleefde groeten, mede aan Mw. Greshoff en de meeste hoogachting

Uw

J.P. Barth