Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

1066. Uitgeverij A.A.M. Stols (J.-P. Barth) aan J. Greshoff, 6 maart 1956¹

['s-Gravenhage,] 6/3/56.

Zeergeachte Heer Greshoff,

Gister werd ik door Boosten/Stols opgebeld. Ze misten daar de laatste 6 pgs van het 1^o stuk kopij uit de voorlaatste druk v/d Verz. Ged. Heeft U die bijgeval ergens liggen? Ze zijn inmiddels met zetten doorgegaan. Waarschijnlijk is

1 Drie bladen geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Uitgever, Johannes-Bildersstraat 8, 's-Gravenhage; één blad geschreven op briefpapier van Jan-Peter Barth, Pieter Langendijkstraat 46, 's-Gravenhage.

[p. 261]

Marnix Gijsen aan Greshoff, met daarop een brief van Greshoff aan J.-P. Barth, 6 maart 1956.

[p. 262]

[+het] door het een paar keer heen-en-weer sturen ergens blijven liggen. In elk geval niet bij mij want ik heb alles goed nagezocht. Zouden we nu werkelijk weldra proeven gaan zien? Ik kan het haast niet geloven.

Mijn stuk is in v.n. opgenomen, zij het dat ik (met bloedend hart) enkele coupures moest aanbrengen. Ik zend het U hierbij met het onnozele antwoord des Heeren v.d. Woude. Het is jammer dat niet het complete stuk is opgenomen want ik had het in één ruk in ± een half uur geschreven, waardoor het mijn gevoelens het meeste nabijkwam. Het ingekorte stuk heeft daarentegen het voordeel dat het beheersder van toon was en meer representatief voor de eerbiedwaardige uitgeverij Stols.² Mijn antwoord is niet onopgemerkt gebleven en het domme wederwoord heeft het effect van een boemerang gekregen.

Goddank lijkt de koude nu toch wel achter de rug. Ik werd er welhaast redeloos onder. Hoewel ik lichamelijk goed tegen de kou kan, kwijn ik met zoiets geestelijk volkomen weg en ben ik niet in staat enige behoorlijke arbeidsprestatie te leveren.

De pokkeninjectie van ons beestje is nu wel uitgewerkt. Ze was er tamelijk ziek van, verergerd bovendien door een aanval van Rode Hond tijdens het hoogtepunt van de pokken. Daar mijn Vrouw weer, zoals U weet, gravida is,³ zou een besmetting met deze, overigens ongevaarlijke ziekte[,] voor het in aanbouw zijnde kind erge gevolgen hebben. Mijn Vrouw moest derhalve een anti-serum ontvangen, een geweldige injectie [xxx], bij het zien waarvan ik me bepaald zwak voelde worden. Vrouwen zijn nu eenmaaal flinker dan mannen. We hebben angstige dagen meegemaakt, zoals U begrijpt. Nu is mijn Vrouw al een dag of wat ziek, waarschijnlijk de nawerking van de injectie; terwijl kleine Sandra weer praats voor 2 heeft. Ik stuur U hierbij een paar kiekjes die ik onlangs van haar maakte.

Tot mijn spijt las ik, dat U het niet eens was met mijn keuze van Bertus Meyer. - Een Bekentenis.⁴ Hoewel ik het verhaal van de 4 boekjes beslist niet het beste vindt, vind ik het toch ook weer niet het minste: ik heb het dan ook zonder aarzelen aanvaard.⁵ Het onvoorzienbare van kritiek is voor mij wel in dit beroep een moeilijke zaak. Nooit kan ik peil trekken aan de hand van vorige kritieken of aan de hand van mijn vorige uitgaven. Als verzamelaar van alle kritieken (die als het goed gaat door de redacties naar mij worden gestuurd) word ik doorlopend gefrappeerd door het volslagen uiteenlopen van de meningen. Nu trek ik me alleen wat aan van enkele critici, vandaar dat ik Joh.v.d. Woude aan mijn laars lapte, doch slechts de auteur en de naam van de uitgeverij wilde verdedigen. Doch op Uw mening stel ik veel prijs en dat U dus niets in Meyer ziet spijt me meer dan de 8 of 9 gunstige kritieken mij verheugen.

2 Zie br.1060 n.3.

3 Op 25 augustus zou Harmen Juri Waldemar Barth worden geboren.

4 Er is geen bespreking door Greshoff van De bekentenis van Bertus Meyer achterhaald.

5 De bekentenis was in december 1955 gelijktijdig met drie andere deeltjes uit de Atlantis-Reeks verschenen. (Zie Bijlage iii.)

[p. 263]

Wat de Heer Goris betreft, ik schreef hem reeds enkele dagen geleden.⁶ Naar mijn mening moet hij mijn brief ontvangen hebben toen[?] ik[?] die naar U op de post had gedaan. Er is wat tijd mee heen gegaan, maar ik moest nu eenmaal en zonder [+er] opzien over te baren, de mogelijkheid van de samenstelling van het diner nagaan. Waar ik nu eenmaal géén ingewijde ben, was dit niet zoo eenvoudig en moest ik her en der langs mijns neus informeren.

Ik stelde M.G. tevens voor om te mijnen huize een aantal persmensen, of beter kunstkritici, te ontvangen. Het is voor ons van belang dat hij niet de mensen die altoos goed over hem schrijven voor het hoofd zal[?] stoten, door ze, tijdens een bezoek aan Nederland, niet in de gelegenheid te stellen hem eens persoonlijk te ontmoeten en te spreken. Althans, dit is mijn mening en ik weet niet hoe U er over denkt. Het lijkt me in elk geval een vriendelijke geste t.o. de recensenten.

Uw ex van Er gebeurt hebben die kaffers natuurlijk weer naar het Vaderland gestuurd, [xxx] naar Afrika. Ik zal U zelf een ex morgen toesturen. De Heer van Dijk van Boosten en Stols (U vroeg wie dit was: een soort bedrijfsleider)⁷ heeft vergeten luxe-exx te drukken. Moeten we dus wachten tot een herdruk.⁸ Thans gaarne Uw persoonlijke en vertrouwelijke raad. De Heer Stols schreef me inzake mijn plannen die U natuurlijk ook bekend zijn.⁹ Hij stelde [+dat] de mogelijkheid van uitvoering daarvan min of meer afhangt van zijn [xxx] elders. U weet enerzijds dat ik dolgraag in de uitgeverij (althans A.A.M. Stols) wil blijven. Doch aan de andere kant is er de onberekenbare factor gelegen in de persoon van de heer Stols zelve. Ik schat hem zeer hoog als kunstenaar en als charmant en vriendelijk mens; maar zakelijk is een eigenschap die niet bij uitstek de zijne is. Ik zou hem dus willen voorstellen dat ik kan aanblijven, mits onze wederzijdse verhouding een andere wordt; m.a.w. dat ik realiter medezeggenschap krijg. Dus een soort maatschap, waar beide partners gelijkwaardig zijn in het leidinggeven. Natuurlijk niet wat het inkomen betreft, wel zo, dat er tussen de opnamen een zekere ver[xxx] indeling bestaat en ook ten opzichte van de omzet. Ik recapituleer dus:

Ik wil aanblijven, en voor goed, indien ik als vennoot beschouwd zou worden, dit natuurlijk wettelijk officieel geregeld.

De uitgeverij heeft, gezien de last van de kinderen Stols, toch geen opvolger en waarom zou ik dit niet kunnen zijn, vooral waar ik mijn uiterste best doe de zaak zo goed mogelijk te laten verlopen. Ik ben het tegenover mijn gezin verplicht mijn positie thans te bepalen en kan onmogelijk nog een paar jaar op hoogst onvaste en dubieuze basis voortgaan. Ik heb dit in alle ernst overlegd. Mijn vraag is nu: acht U het mogelijk dat de Heer Stols dit voorstel acceptabel vindt? Natuurlijk zult U mij geen bindend antwoord kunnen geven, doch U kent beter de psyche van de Heer Stols, mede[?] uit zijn laatste[?]

6 Deze brief van Barth aan Marnix Gijsen is niet bewaard gebleven.

7 Niet nader geïdentificeerd.

8 Van Er gebeurt nooit iets verscheen in de loop van dit jaar een tweede druk en in 1957 een derde druk. Bij geen van deze gelegenheden zijn er luxe-exemplaren vervaardigd.

9 In een brief van 25 februari had Stols aan Barth onder meer geschreven: ‘Er zijn wel enkele (nog lang niet bevestigde) vooruitzichten, b.v. een missie van 3 maanden (Juli-Aug-Sept) in Mexico, daarna terugkomst in Europa, b.v. tot 1 Jun. '57 en dan een jaar in Mexico. Doch over dit laatste kan ik pas beslissen als ik precies weet hoe de situatie met uitgeverij en huis is, en of de heer Barth nog verder in de uitgeverij wil werken...’ (Archief J.-P. Barth, Den Haag, omslag A.A.M. Stols/1955-1956.)
Barth reageerde hierop uitvoerig met zijn brief van 19 maart aan Stols. (Zie ‘Inleiding’, p. xv-xxi.)

[p. 264]

correspondentie, dan ik. U staat vriendschappelijk tegenover hem, ik zuiver zakelijk. Ik weet niet of mijn voorstel redelijk of onredelijk is, maar ik ben nu eenmaal geen vrij man die het risico van eigendom[?] kan nemen. Natuurlijk is niet 100% zeker, waar ik ook terecht zou komen blijft de bestaansmogelijkheid niet onbeperkt. Maar er is een (groot) gradueel verschil.

Aangezien ik de Heer Stols spoedig wilde schrijven, zou ik graag zo gauw mogelijk Uw mening horen.

Verder weinig nieuws meer. Spoor werkt aan een nieuwe, geheel andere en uiterst sober geschreven roman.¹⁰ Hij heeft de kritiek uitstekend ter harte genomen. Wel een bewijs dat kritiek inderdaad een opbouwende werking kan hebben.

Met beleefde groeten mede namens mijn Vrouw en aan Uw Vrouw

Uw

J.P. Barth

10 Zie br.1064 n.8.