Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

969. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 24 december 1953¹

['s-Gravenhage] 24-12-53

Beste Jan, bedankt voor je brief van 17 December, die ik zojuist ontving. Wat mij betreft kan ‘De Gids’ wel een maand of zo wachten op ‘Er gebeurt nooit iets’. Ik zal het na ontvangst nazien, en met ons beider correcties laten overtypen door een bureau.

Doch de zaak van ‘De Lange Nacht’ ligt anders. Wij, uitgevers, zijn aan vaste gebruiken gebonden, en een van die gebruiken is, dat de aanbieding 2 Januari begint. Wie er het eerste bij is, maalt het best. De boekhandel kan niet onbeperkt kopen. Hebben zij b.v. bij een aanbieding (ze weten nooit wát er komt) veel geld vastgelegd in een goed verkoopbare Coolen of Doolaard, en wij komen láter, dan vissen we met Gijsen achter het net. Gijsen wordt dan achteraf wel weer verkocht, maar ze moeten toch eerst de Coolens kwijt en pousseren die dus, anders blijft hun geld er te lang inzitten.

Stuur mij dus na ontvangst van deze brief, als je het nog niet gedaan hebt, tenminste kopij voor 16 paginas van De Lange Nacht opdat ik het reis-ex kan zetten. Ik weet absoluut niet waar het boek over gaat, wat er in staat. Hoe kan ik dit nu aanbieden?² Heb je er al een artikel over geschreven, stuur het dan a.u.b. mee, dan weet ik tenminste iets bij de aanbieding.³

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Johannes-Bildersstraat 8, 's-Gravenhage.

2 Deze alinea heeft Stols in de marge met rood potlood aangekruist.

3 Greshoff zou De lange nacht van Marnix Gijsen onder de titel Objectieve romankunst bespreken in Het Vaderland van 25 september 1954.

[p. 143]

Wat je boek over Bert betreft: accoord.⁴ Hij is met De Lange Nacht zeker aan het eind van een periode. Ik weet niet of René Goris bereid is, over Bert te schrijven. Ik meende te merken, dat Bert over dat schrijven (en hij denkt alleen nog maar aan: het aan jou inlichtingen verstrekken) van René G. niet zo erg gesticht is, doch ik kan me vergissen.

Lampo⁵ en Delen⁶ heeft Bart[sic] je laten zenden. Lennart komt pas in Jan/ Febr. uit.⁷

De uitvoering van Vleespotten en Kat als begin van een Uniforme Reeks moet ik laten varen. Ik kondig nu een reeks aan op 13 × 21¼ in heel linnen. Ik begin met De Lange Nacht;⁸ dan volgen Telemachus en De Man van Overmorgen. Vervolgens Joachim. De overige titels, indien na uitverkoop der huidige oplaag, daaraan behoefte zal ontstaan. Door de dure uitvoering van de delen, zoals ze nu zijn, houd ik er geen cent aan over. De boekh. korting is langzamerhand gemiddeld 45% geworden. Na aftrek honorarium + 12% voor Centraal Boekhuis + 12½% vertegenwoordiger + alg. onk. leg ik er geld op toe. Het is belachelijk, dat de Nederlandse uitgevers elkaar dood concurreren met lage prijzen. Onze boeken kunnen niet minder kosten dan duitse of engelse. En wat kost niet een gewone franse roman (500-700 fr). We gaan er aan kapot, en niemand heeft er baat bij, behalve Gijsen en Lennart...

Behalve de Lennart, die nu eindelijk uit haar handen is (het is weer een voortreffelijk boek, met een wat lange aanloop) en de Gijsen die je kent, geef ik alleen uit De Droomgestalte van Helma Wolf-Catz. Ik vind het een uitstekend boek. Ken je haar vroeger werk (ik niet!), maar dit heeft mij zeer getroffen. Er zit een typische Alain-Fournier⁹ en Berkeley Square¹⁰ atmosfeer in. Het boek begint met een 1^e deel (kort), dat in de Romeinse tijd speelt, en de karakters ‘gaan dan over’ op hedendaagse figuren in Engeland. Ik zal je de proeven vooruit sturen.

En dan komen er nog de Verz. Ged. van Herman van den Bergh (met een uitstekende nabeschouwing) en Jo Landheer (2^e aangevulde druk),¹¹ en een bundeltje van Hans Edinga¹² (die verleden jaar een reisbeurs kreeg). Ik geef de bundel van Bijlsma voorlopig niet uit,¹³ kan niet alles investeren in poëzie. Teirlinck beloofde een roman,¹⁴ maar ik zie niets komen. Vriamonts twee of drie verhalen zou ik bundelen, maar hij doet niets, en Jany heeft de korte inleiding nog niet geschreven.¹⁵

Het is een rotvak geworden en ik hoop dat mijn Franse Klassieken in 1954 verwezenlijkt kunnen worden.¹⁶ Van bibliofile edities (mijn eigenlijke vak) is er geen sprake meer. Ik ben overbodig geworden! En ik zou er dan ook niets tegen hebben, als ik de rest van mijn leven een buitenlandse ambtenaarlijke baan kon krijgen. Maar je weet: noch het directeurschap van het Ned. Instituut te Parijs,¹⁷ noch een cultureel attachéschap zijn voor mij weggelegd, en de

4 Zie br.967, p. 139.

5 Terugkeer naar Atlantis.

6 Niemand ontsnapt aan zijn noodlot.

7 Stad met rose huizen.

8 Zie br.871 n.4.

9 Alain-Fournier (ps. van Henri-Alban Fournier, 1886-1914) had naam gemaakt met de dromerige evocatie van zijn jeugd in Le grand Meaulnes (1914).

10 Het is niet duidelijk wat Barth met deze toespeling bedoelde.

11 Verzamelde gedichten.

12 De wintertuin.

13 Er is geen correspondentie over Doorzichtig heden van Frans Bijlsma bewaard gebleven.

14 Er is geen correspondentie tussen Herman Teirlinck en uitgeverij Stols bewaard gebleven, zodat niet kon worden vastgesteld om welke roman het ging. Mogelijk doelde Barth op de in 1955 bij A. Manteau te Brussel verschenen roman Zelfportret of het galgemaal.

15 Joris Vriamont, Verzameld proza zou in 1963 bij Uitgeverij A.A.M. Stols/J.-P. Barth te 's-Gravenhage verschijnen. De bundel werd ingeleid door A. Roland Holst. Hij zou worden gedrukt bij n.v. drukkerij G.J. Thieme te Nijmegen en zou typografisch worden verzorgd door Barth en Th. de Haan. Het boek zou worden gebonden bij de firma J. Spiegelenberg te 's-Gravenhage.

16 Zie br.960 n.8.

17 Zie br.900 n.8.

[p. 144]

Unesco zit ‘vast’. Ken jij de heer Adriaan Pelt? Ik schreef hem uitvoerig naar Genève, doch kreeg geen antwoord. Er komt een baan vrij als uitgever der v.n. te Genève...¹⁸

Thuis alles naar wens. Eva komt vandaag weer bij ons; haar man Jack¹⁹ gaat van [lees: voor] maanden naar de V.St. De jongens zijn met vacantie. Greet gaat goed vooruit. Mijn moeder maakt het best (ik was 4 dagen in Maastricht, ze is 79 jr geworden); mijn schoonmoeder is, alleen, zielig en lastig.

Schrijf eens uitvoerig over leuke dingen. Is er werkelijk in Z.Afr. voor mij via Bosman niets te doen? -

Heel veel liefs voor Aty, zonen en dochteren, ook van Greet

Je

Sander

18 Zie br.965, p. 137.

19 J.C. Schüller.