Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

861. J. en A. Greshoff aan A.A.M. Stols, 17 december 1951¹

17 Dec 1951

Beste Sander,

Uit je brief aan Bert vernam ik het een en ander over jullie nieuwe bestaan.² Laat nog eens iets hooren vóór ons vertrek op 5 Jan a.s. Greet's brief aan Eva p/a ons kwam juist op de goede dag aan. Bert heeft haar s avonds mede naar de stad genomen om de kerstverlichting te bewonderen en daarna dronken wij champagne in ‘Brussels’ op haar goede reis. Het is een verdomd lief kind die iedereen voor zich inneemt door haar natuurlijkheid en vriendelijkheid.

1 Geschreven op briefpapier van The San Carlos, 150 East 50th Street, New York.

2 Deze brief van Stols aan Marnix Gijsen is niet bewaard gebleven.

[p. 281]

Nu iets zakelijks waar haast bij is. De Duitsche vertaling van Joachim is een lijdensgeschiedenis. Deze is, half af, weer verscheurd etc. Nu heb ik met Landshoff en Bert besproken dat jij per omgaande aan S. Fischer Verlag te Frankfort aMain schrijft dat die vertaling niet binnen twee jaar na onderteekening van het contract verschenen is en dat dus het verdrag daarmede vervallen is en jij de rechten weerterug neemt³

Zoodra dit zoo is, zorgt Landshof voor een prima vertaling en laat het boek bij Kiepenheuer (de uitgever van Joseph Roth), zéér goede firma, in het voorjaar 1952 verschijnen.⁴

Dringend verzoek dit even onmiddelijk te schrijven aan die Knoetvinken in Frankf.

Wij zien het a.s. vertrek naderen en gevoelen ons al bij voorbaat bedroefd. Ons verblijf in n.y. duurde 104 [+dagen]. Daar hebben wij er nu nog 19 van te goed! Dus van 15 Jan-15 febr:

adres

De Pauwhof

420 Rijksstraatweg

Wassenaar

Berts nieuwe boek is Zondag (16 Dec) gereed gekomen.⁵ Het wordt in twee ploegen over te[lees:ge]tikt en ik neem het 5 Jan. mede. ± 60.000 woorden. Ik zal het met mijn voorstellen tot correctie aan jou zenden. En jij maakt het dan wel definitief persklaar. Ik las het begin dat goed is

Heel veel goeds liefs hartelijks voor jullie beiden

Zalig uiteinde, goed begin

Steeds geheel je

Aty-en-Jan

3 In 1936 had Gottfried Bermann (geb. 1897) in Wenen Bermann-Fischer Verlag opgericht, dat de in Duitsland verboden auteurs uit het fonds van S. Fischer onder zijn hoede nam. De oprichter van de uitgeverij Samuel Fischer, Bermanns schoonvader, was al twee jaar tevoren overleden. Onder leiding van Peter Suhrkamp bleef een deel van S. Fischer Verlag in Berlijn gehandhaafd. In 1938 werd Bermann-Fischer Verlag in Wenen onteigend. De uitgeverij moest toen eerst naar Stockholm en later naar New York uitwijken. In New York ging Bermann met de eveneens gevluchte directeur van de Amsterdamse Querido Verlag Fritz Landshoff een samenwerkingsverband aan onder de naam L.B. Fischer Publishing Inc. In 1942 werd het Berlijnse restant van S. Fischer Verlag verplicht omgedoopt tot Suhrkamp Verlag. Na de oorlog werd in 1947 in Frankfurt Suhrkamp Verlag heropgericht, evenals in Wenen Bermann-Fischer Verlag. In 1948 werd een fusie aangegaan tussen Querido Verlag en Bermann-Fischer Verlag te Stockholm; L.B. Fischer Publishing te New York was inmiddels in 1945 verkocht. Onder de naam Bermann-Fischer/Querido Verlag werd het bedrijf in Amsterdam voortgezet. Begin 1950 werd Bermann-Fischer/Querido Verlag verplaatst naar Frankurt am Main en omgezet in S. Fischer Verlag. Peter Suhrkamp richtte toen zijn eigen uitgeverij op. (Zie F. Pfäfflin/Ingrid Kussmaul, S. Fischer Verlag. Von der Gründung bis zur Rückkehr aus dem Exil, Marbach am Neckar 1985, p. 690-694.)
Op 26 maart 1952 zou J.-P. Barth namens uitgeverij Stols aan Bermann-Fischer/Querido schrijven: ‘In dem am 18. Februar 1949 zwischen A.A.M. Stols uitgever und Bermann-Fischer Querido Verlag abgeschlossenen Kontrakt re: die deutsche Übersetzung von Joachim van Babylon von Marnix Gijsen ist im Punkt 3 folgen des vereinbart: “The Publisher agrees to bring out his edition of the said work within eighteen (18) months after signature of this contract”. Die deutsche Übersetzung hätte deshalb am 18. August 1950 publiziert sein sollen. Herr Stols hat mich jetzt beauftragt Ihnen das obengenannte Kontrakt zu kündigen, weil der Punkt 3 von Ihnen nicht eingehalten worden ist. Der A.A.M. Stols Verlag behählt sich ab heute (den 26. märz 1952) wieder alle Rechte bevor, um mit einem anderen Verlag in Unterhandlung zu treten bezüglich einer Übersetzung in der deutschen Sprache von Joachim van Babylon und der anderen Werken Marnix Gijsens.’ (Stadsbibliotheek Haarlem, archief-A.A.M. Stols, omslag Em. Querido.)

4 Fritz Landshoff, die in 1941 met Gottfried Bermann de L.B. Fischer Publishing Inc. te New York had opgericht, was tot 1933 werkzaam geweest bij de Gustav Kiepenheuer Verlag in Berlijn. In dat jaar begon hij voor Em. Querido te Amsterdam auteurs te werven, die in Duitsland verboden waren. Deze Duitse afdeling werd in 1934 omgezet in het Querido Verlag. Gustav Kiepenheuer (1880-1949) zette eind 1948 zijn uitgeverij in Keulen samen met Joseph Caspar Witsch (1906-1967) voort. Tot 1951 verschenen de uitgaven onder de imprint Verlag Gustav Kiepenheuer, na die datum onder de naam Kiepenheuer & Witsch. (Zie 40 Jahre Kiepenheur & Witsch 1949-1989, Köln 1989.)
Tussen 1951 en 1953 stond Landshoff in nauw contact met uitgeverij Kiepenheuer & Witsch. (Zie Joseph Caspar Witsch, Briefe 1948-1967 (ed. Kristian Witsch), Köln 1977, p. 309.)
In 1953 zou een Duitse vertaling van Het boek van Joachim van Babylon van Marnix Gijsen onder de titel Das Buch des Joachim von Babylon und seiner berühmten Ehefrau Susanna verschijnen bij Schwingen Verlag te Kufstein, Wien & Rosenheim. De vertaling was van de hand van Josef Tichy.

5 De vleespotten van Egypte, dat inderdaad december 1951 als datering draagt.