Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

718. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 21 oktober 1947¹,²

[The Hague,] 21-10-47

Beste Jan,

Bijgaande brief van 20 October³ had ik in mijn zak om vanmorgen te posten toen juist je brieven van 14 en 15 October binnenkwamen. Ik ben je voor al wat je daarin mededeelt zéér dankbaar, vooral ook voor den spoed en de energie, die je betoont. Een en ander geeft me nog aanleiding om je het volgende te schrijven:

Het Mexicaanse plan is volkomen vaag en daas: ik stelde Reyes voor om een centrale Spaansch-Z. Amerikaansche uitgeverij annex drukkerij in Mexico op te laten richten door de Mex. regeering en mij daar directeur van te maken (drukkerij).⁴ Ik heb nog geen antwoord. Hij denkt misschien met een gek te doen te hebben. Misschien ook zegt hij: dat is de kans voor Mexico, want hij kent en bewondert mijn werk. Mexico trekt mij als geen ander land ter wereld aan: ik heb er veel over gelezen (ken (nog) geen Spaansch). Maar als De Bussy of wie ook in Z.Afr. mij hebben wil, dan Vaarwel Mexico.

Ik ben blij iets meer te weten over De Bussy in Z.Afr. en vooral over Lawrence,⁵ over wiens sympathie ik me zéér verheug. Als hij dus inderdaad direct naar

1 Deze brief is door Stols te zamen met zijn brief van 19 oktober (br.717) verzonden. Bovenaan de brief heeft Stols met rood potlood geschreven: ‘2^e brief’.

2 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Publisher, The Hague (Netherlands). Head-Office: Bildersstraat 8. Administration-Office: Van Blankenburgstraat 71.

3 Bedoeld is de brief gedateerd 19 oktober (br.717).

4 Zie br.717 n.3.

5 G.F.L. Laurence.

[p. 112]

Rittershaus heeft geschreven, is er een kans. Ik ben blij dat althans de administratie en het uiterlijk der zaak in Kaapstad weer op de been is. Met van Rossem heb ik juist eenige schriftelijke meeningsverschillen gehad over het feit dat zij het minst van alle Z.Afr. boekhandels bestelden. Mijn redeneering was: ‘als d.B. mijn uitgaven niet pousseert, doen de anderen het wel en verliest d.B. terrein’. Hun antwoord was: ‘Er is met Uw uitgaven haast niets te doen, wij weten heusch wel wat er in Z.Afr. kan verkocht worden.’ Ik: ‘Denkt er nog eens goed over na. De anderen doen véél meer en bestellen na, bewijs dat mijn uitgaven gaan. In ieder geval reserveer ik voor U, zonder risico voor U.’ En toen stond de zaak stil!

Ik zal eens zien hoe ik dien ouden v. Rossem kan lijmen, en nagaan wie de vrienden van Rittershaus zijn. De oude Rittershaus is juist afgetreden en vervangen door den jongen⁶ (die zoo vriendelijk was zich in den winkel 15 minuten met mij te onderhouden. Quelle réception!)

Aan mijn vakkennis twijfel ik zelf niet, en ik ben er heusch van overtuigd, dat d.B. aan mij de man zal krijgen, die ze hebben moeten. Als salaris had ik ook 1000 à 1200 £ gedacht. Hier heb ik zeker het dubbele in een goedkooper land, maar 75% gaat naar fiscus, schoolgeld naar rato, &c.

Natuurlijk reken ik op je steun en medewerking, en ik wilde dan ook, gesteld dat je daarvoor voelt, jou tegen salaris aanstellen als contactman (litt. adviseur) der uitgeverij. Doch ik moet natuurlijk, zooals je zegt, een volledige volmacht tot zelfstandig handelen hebben. Want zonder deze kan de uitgeverij niet worden.opgebouwd. Ik denk niet dat de B voor drukopdrachten voelt, want ook zij zitten stikvol en laten... in Engeland drukken!

Ook de plaat- en kunsthandel liggen mij; er zal zeker veel te bereiken zijn. Voor alle zekerheid zal ik ook trachten den weverijmagnaat Pollet uit Rijssel te bereiken: ik heb relaties met een suikermagnaat in Lille.⁷

Ja, bij verhuizing neem ik zoo veel mogelijk mee, en een goeddoorspekte bibliotheek. Doch reeds nu deel ik haar in 2 dln: wat per se mee moet voor mijn eigen geluk, en wat ik achter kan laten. Fonds tusschen boekerij in: dat komt zeker in orde. Geef me vooral op, wat je denkt dat hier 't beste gaat. Nieuwe fondslijst gaat hierbij.

Op een auto is weinig kans, maar we zullen het probeeren.

Het woningprobleem is weinig aanlokkelijk, maar als er gebouwd kan worden, is ook daar een mouw aan te passen.

Inderdaad laat ik liever vrouw en kinderen niet achter, al zou ik natuurlijk bereid zijn per klm te komen. Doch dan zou snelle passage per boot voor Greet + k moeten kunnen volgen. Ik zal naar alles informeeren.

Omtrent de opleiding der kinderen ben ik zéér gerustgesteld. Ook daarvoor is Z.Afr. gunstiger dan Mexico!

6 E. Rittershaus (geb. 1908), die sedert oktober 1929 bij n.v. J.H. de Bussy in dienst was.
Nadat hem eerst in 1940 procuratie was verleend, volgde hij in 1947 zijn vader J.H. Rittershaus op als directeur, een functie die hij tot oktober 1963 zou uitoefenen. Tot 1949 zou hij met C.L. le Cosquino de Bussy de directie voeren, vanaf 1949 te zamen met diens zoon J.H. le Cosquino de Bussy. In 1948 zou E. Rittershaus zelf zich in Zuid-Afrika oriënteren.

7 Dit was een zekere Delloys, met wie Stols via Jean van der Vlugt in contact was gekomen. (Med. mevr. M.W. Stols-Kroesen, Leiden.) Bij de Service de l'Administration Générale de la Ville de Lille noch bij de Chambre de Commerce et d'Industrie de Lille, Roubaix & Tourcoing konden nadere gegevens betreffende Delloys worden achterhaald.

[p. 113]

Zoodra ik van De Bussy bericht heb, telegrafeer ik je weer. Maar ik vond ze weinig toeschietelijk. Heeft de Nationale Pers nog een typogr. adviseur noodig? Ik zit liefst in Kaapstad, maar alles is beter dan Holland!

Als er voor papieren moet gezorgd worden, ga ik weer naar Schilthuis.

Op het eerste gezicht voel ik niets voor een volledige combinatie van de Bussy en Stols. Maar het denkbeeld is het overwegen waard. Als Stols zelfstandig blijft (in Holland) en d.B. heeft de vertegenwoordiging voor Z.Afr. valt er toch genoeg te doen. Enfin, het is nog te veel om direct te beslissen.

Portrait of a Dutch Poet wilde ik maken tot gratis nieuwjaarsboekje. Het is gezet. Wilde het alleen buiten Nederland trachten te verkoopen (enkele ex!). Hier wil de boekhandel het niet. Is een strop geworden. Hindert niet! Zal je proeven zenden.⁸ Wordt dezer dagen afgedrukt.

Heel veel groeten voor allen van allen

je

Sander

8 In het Nieuwsblad voor den Boekhandel, noch in een van Stols' prospectussen of catalogi staat Portrait of a Dutch poet als nieuwjaarsuitgave vermeld. Het zou ook pas in augustus 1948 verschijnen.