Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols
(1990-1992)–Jan Greshoff, A.A.M. Stols– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 40]
| |||||||||||||||
681. J. Greshoff aan A.A.M. Stols, 1 februari 1946[Kaapstad] 1 Febr. 46.
Beste Sander, Wij waren natuurlijk erg blij met je lange brief van 17 Jan, die 30 Jan. aankwam. Welk een tegenslag, die dienst! Waarom mobiliseert Nederland, nu er in de geheele wereld slechts van demobilisatie sprake is? Ik begrijp er niets van. Maai jij zit met de ellende. Wat wonderlijk dat N.& vD. zeer snel afgezakt is. Ik vond die Zijlstra al zoo'n koe, maar die blijkt nu achteraf de ‘intellectueel’ van het zoodje te zijn geweest!! Ook niet prettig voor Simon! Dat je geestdrift voor z.a. bekoeld is, begrijp ik volkomen. Greet heeft intusschen de brief van Aty zeker ontvangen. Je kunt nu oordeelen: een rustig land, een veilig land, een aangenaam land, met een tempo, dat ons (jou en mij) past (n.l. langzaam en bedachtzaam); een prachtig landschap en een kleine groep van hoogst ontwikkelde en belezen lieden, zonder verbinding met een goedwillende, maar onontwikkelde volksmassa. Wat hier ontbreekt zijn de tusschen schakeeringen tusschen het hoogste en de middelmaat. Er zijn hier drie weekbladen, in den trant van de Saturday Evening Post, op een zeer laag peil maar toch ook weer niet ‘niks’. Let een op de oplagen: Die Huisgenoot (verreweg het beste) ± 45.000 exx. per week, Naweek ± 65.000; Brandwag ± 40.000. Dus te samen ± 150.000 ex. per week op een Afr. sprekende bevolking van ruim één miljoen. Breng dat naar Nederl. over en je zoudt komen tot 8 × 150.000 = 1 milj. 200.000. Ken jij bij ons drie weekbladen, welke te samen het miljoen overschrijden??! Dus eenerzijds een enorme elementaire belangstelling, anderzijds een volkomen afwezigheid van kwaliteitsbesef. Beide kenmerkende verschijnselen van een jonge, excentrisch gelegen beschaving. Vandaar ook de snelle, verbluffende ontwikkeling van de uitgeverij van goedkoope leesstof. Er verschijnen hier ontelbare snertenstrontromannetjes in oplagen van 10 tot 30.000 - Maar ook het goede heeft een betrekkelijk groote oplage. In 1944 verkocht Van Wijk L. van zijn 3 bundelsGa naar eind1 (en dat jaar verscheen er géén nieuwe bundel van hem) dus van zijn oude bundels 2400. exx. Vermenigvuldig dat weer met 8 en je krijgt bijna 20.000 exx. Welke dichter haalt dat bij ons. En nog wel zoo'n ‘moeilijk’ dichter. Voor boekuiterlijk voelt men echter niets. De hoofdwensch is en blijft goedkoop!
| |||||||||||||||
[pagina 41]
| |||||||||||||||
Ik zal als kleine wederdienst een kleine verzameling van de werkelijk belangrijke Afr. bundels voor je aanleggen en je die sturen. Let op de hoofdnamen (van het jonge geslacht) vèr bovenaan: N.P. van Wijk Louw ± 38. W.E.G. Louw 32 Elisabeth Eybers (Mevr. Albert Wessels, geb. E.) 31 D.J. Opperman 29 alle vier zouden, zoo zij Nederlandsch schreven, tot onze allerbeste jongeren behooren. Heb je Standpunte ontvangen? Nu wat jouw uitgaven betreft. Ik heb niets ontvangen tot heden dan enkele kostelijke werkjes welke Jan Junior mij deed toekomen. Zijnde: A.R.H. Helena A.R.H. Onderweg A.R.H. CateleneGa naar eind2 2 vert. van Rilke,Ga naar eind3 Sonnetten van Jan Campert.Ga naar eind4 Zoodra ik de paketten krijg zal ik je de inhoud melden. Daar zal nu wel een week of wat mee gemoeid zijn, want de gewone post, de zeepost, gaat nog uiterst langzaam. Ik wil natuurlijk dolgraag Helikon volledig hebben. Ik heb er 2 van (AafjesGa naar eind5 & Achterberg Dead End) ik geloof No 1. en 2. Wat is Atlantis??? En vooral ook Hoorniks poeziekronieken.Ga naar eind6 Vergeet niet ik heb niks van wat er sedert 10 Mei verschenen is. Behalve nu enkele uitgaven van Meulenhoff, welke hij mij zond, van vKampen en van Manteau. Ik heb nog steeds niet de 12 gedichten! Dat is nu voor Standp iii 1 July en oorspronkelijk hadden wij ze voor 1 bestemd!Ga naar eind7 Ja schrijf vooral aan Gerrit Bakker. G. Bakker Boekhandel Constantia Stuttaford Gebouw Rissikstraat Johannesburg (Transvaal) | |||||||||||||||
[pagina 42]
| |||||||||||||||
Zuid Afrika Hij gaat den helft combineeren met: Mej. I. DennlerGa naar eind8 i.d. Boekhandel 1 Kerkplein Kaapstad (k.p.) Zuid Afrika en houden te samen beide zaken aan en zijn dan zeker de beste, verreweg de beste internationale boekh. in z.a. - Zij hebben vroeger samen bij h.a.u.m. (de Bussy) te Kaapstad gewerkt. Als er in het vervolg iets te doen is voor verbetering van de Nederl. omzet en in het bijzonder het goede boek dan zijn zij het. Treed, ook voor je zelf, met hen in relatie. Balkema zal alléén bij hen begrip voor de contentinentale[sic] [?] handel vinden. De andere boekverkoopers zijn krenten- of steenkolenhandelaars die toevallig en contrecoeur in boeken doen. W.E.G. Louw (prof in Grahamstad) die Balkema goed kent en waardeert en ik vragen ons af wàt hij (B) zich in 's hemelsnaam voorstelt. Maar ja, vergeet één ding niet. Het zou de eerste keer niet zijn dat een linke jongen een gaatje vond, waar iedereen dacht dat het waterdicht was. Dus afwachten. Als hij slaagt is dat een gelukkige samenloop van linkheid en gelukkig toeval. Om nog eens op een verblijf in z.a. terug te komen. Alles wordt gekocht en betaald in dit leven: de rust en de veiligheid welke dit land je bieden, moetje betalen met afstand-doen van het leven in of bij een cultuur centrum. Je vindt hier enkele zéér gecultiveerde menschen, doch deze leven in het luchtledig. Er is om hen heen géén cultuur dampkring. Je moet dus weten of je die prijs betalen wilt. Menschen (Nederl. die ik ken en waardeer b.v. de Penterman's)Ga naar eind9 (die wel eens een goed boek lezen doch geen onmiddelijke behoefte aan een cultuuratmosfeer hebben) zijn hier zonder uitzondering zalig gelukkig. Ze genieten van natuur, van weder, van voedsel, zij eten vruchten, drinken wijn ... En jongemenschen zijn gèk op dit land: zon, sport, vrijheid, kampeeren, tochtenmaken, bergklimmen. Prachtige universiteits gebouwen met zwembaden, sportterreinen. 100 p. per m. is hier een professorsinkomen. Daarvoor heb je een huis in de Kaap, een plaas in die BolandGa naar eind10 en een auto; als je natuurlijk geld hebt om die plaas te koopen. Het bezit van een plaas is het gemeenschappelijk ideaal van alle Afrikaaner. Maar Kees b.v., die wel dringend behoefte heeft aan een geestelijke atmosfeer, gaat hier ofschoon hij (met zijn vrouw samen) goed geld verdient (zeker wel 75 p.m) per sé wèg. | |||||||||||||||
[pagina 43]
| |||||||||||||||
Ik zal je het restant van Kees' bundel laten zenden. Wil je die voor mij verhandelen? Het zijn slechts enkele exx. Verder heeft hij een kleine nieuwe bundel klaar, waar Hellens enthousiast over is. Ik stuur je daar het ms van Je kunt zien wat er te doen is
Hij heeft binnenkort een bundel goede essays gereed over Malraux, St Exupery, verzetspoëzie litteratuur [?] en [xxx]. in het Engelsch geschreven Zoodra je het m.s hebt, dat ik eerst uit zijn vingers moet zien te peuteren en je dan toezend, krijg ik wel je adviesGa naar eind11 Als wij terugkomen, wellicht Jan. 47 of iets later zullen de toestanden wellicht iets beter zijn en de prijzen iets abordabeler. Hartelijk dank voor de afrekening met H.Ga naar eind12 - Ik krijg dan later wel eens dat overzicht over alles, voor de statistiek. Nu rest er, zakelijk, nog één punt; dat onaangeroerd bleef in je brief.
Schrijf dus hierover je definitieve bericht p.o. Er zijn vier punten: 1.2.3.4Ga naar eind13 En dan basta verdomme met het zakelijke gezwam! O nee toch nog even de nieuwe en oude zakelijkheid.
Nu werkelijk basta! Sander, ik stel er bepaald de allerhoogste prijs op, dat je zoo spoedig mogelijk contact met Frits Landshoff maakt. In mijn vorige brief schreef ik je al dat ik niet de minste of geringste bezwaren had tegen herdrukken gedurende bezetting, maar dat ik pisnijdig geworden was omdat je mij in je brieven van na de bezetting niet over je plan geschreven had. Het blijkt nu dat deze brief mij niet bereikt heeft. Dat is best mogelijk, want ofschoon ik niet te klagen heb over de postverbinding en alles vrij goed | |||||||||||||||
[pagina 44]
| |||||||||||||||
en geregeld aankomt, gingen toch 2 brieven aan JvNGa naar eind15 + 1 ex. Mimosa Pudica (ook aan Jan v Nijlen) verloren. De brieven per vlieg- dat boek per zeepost. Ik schreef Jany 2 brieven en zond hem Kees' bundel.Ga naar eind16 Hij zei aan Nini dat hij niets van mij vernomen had!! Geheel volmaakt is de ptt dus niet. Tenslotte: ik ben en blijf het hardnekkig en hardstikken oneens met jullie allen op het punt van het ‘doorgaan’ onder de mofs. Als ik mijn zin had kunnen doen zou Groot Nederland 1 Juni 1940 niet en niet meer verschenen zijn.Ga naar eind17 Ik zou gewild hebben dat je mijn boek 15 Mei verstopt had en alléén nog (volledig) klandestien verkocht of in het geheel niet meer verkocht had. Wat kan mij g.v.d. die ‘markt’ schelen. Dit is geen verwijt aan jou, dat is een verwijt aan jullie allen. Herinner je je wel dat in 1914 na de bezetting van Belgie, alle dagbladen ogenblikkelijk hun bedrijf stopzetten. In 1940 zijn de dagbladen lekker doorgegaan. En wat heeft die verdomde karakterloosheid hen opgeleverd? Goddank niets. Het vieze geknoei met Gr. N. na 1940 is mij een doorn in het oog. De éénige die de zaak juist ingezien heeft is vRantwijk geweest. Hij heeft het goddank weten te voorkomen dat er een herdenkingsnummer over Menno en Eddy zou verschijnen. Welk een aanfluiting een Ter Braak-Du Perron no onder Duitsche censuur!!!Ga naar eind18 Je schrijft we zijn geen collaborateurs. Dàt weet ik wel. Maar er is wèl, over het algemeen, veel te veel water in de wijn gedaan. Vooral in den beginne. Later is het veel beter geworden. Maar voor de dagbladen was het toen te laat. Zie vooral aan die stompzinnige militaire dienst genoeg tijd te ontfutselen om ons weer zoo'n lange, interessante, gezellige brief te schrijven Veel liefs v. vrouw tot vrouw, geheel je Jan |
|