Briefwisseling J. Greshoff - A.A.M. Stols

301. A.A.M. Stols aan J. Greshoff, 13 maart 1934¹

[Maastricht,] 13-3-1934

Beste Jan,

Vanmorgen kreeg ik van Boucher de opdracht om direct tot het afdrukken van het reisex over te gaan, zoodat ik dus niet op de proeven van het voorwerk, exclusief inleiding Bloem kon wachten.

Het reisex wordt 16 blz, zijnde voortitel, portret (moet ik wegens de fijnheid op japansch drukken) colophon, titelpag, en dan het eerste stuk van Oud Zeer.²

Boucher stuurde mij ook de proefbandjes van Wöhrmann;³ erg fraai vind ik ze niet, het zijn gewone buckram bandjes; ik vind het net een uitgave van Nijhoff... Hij bestelde voor de bandjes (Boucher bedoel ik) een schutomslag in engelschen stijl, met veel text erop in cursief.⁴ Maar wat is nu je plan met het omslag van Kutter?⁵ Als ik Boucher goed begrepen heb komen er geen gebrocheerde exx.⁶ Als papier stelde ik indertijd voor Antique de Luxe (zie mijn Byron), maar ik heb sindsdien ontdekt het Antique Ols[sic] Style (zie het je onlangs toegezonden ex van Patru, Vie d'Ablancourt). Vind je dit laatste papier ook niet fraaier?⁷

Nu nog iets over de typografische verzorging.

Indertijd is alles berekend op de volle pagina van Byron.⁸ Nu zijn je meeste gedichten korter. Doch de inleiding van Bloem en de Bibliographie zijn op die paginalengte aangehouden.

De zaak hinkt nu in zooverre op twee principes, dat als je gedichten langer zijn dan een volle blz van Byron, of zelfs als een gedicht best op één bladzijde kon, je toch in je manuscript die gedichten over twee blz verdeelde. Is dat nu strikt noodig, en vind je het niet een beetje tegen wat wij tot nu toe in de typografie deden?

Ik zou je willen voorstellen, dat we het boek geheel opnieuw opmaken, en wel zoo, dat we de paginas zooveel mogelijk vol maken.

1 Geschreven op briefpapier van A.A.M. Stols, Uitgever, Maastricht.

2 In de afdeling Oud zeer in Gedichten 1907-1934 had Greshoff een aantal gedichten uit de periode 1907-1917 bijeengezet. De afdeling Oud zeer komt niet overeen met de beide gelijknamige bundels die Greshoff in 1926 en 1928 bij Stols had gepubliceerd.
Een reismodel van Gedichten 1907-1934 is niet achterhaald.

3 nv Boekbinderij v/h C.H.F. Wöhrmann & Zonen te Zutphen had een aantal proefbandjes voor Gedichten 1907-1934 gemaakt. Op 13 maart schreef Stols aan Boucher: ‘Dank voor [...] de bandjes. Ook ik geloof, dat je het roode moet nemen. Overigens vind ik die bandjes wel erg “austère”.’ (Stadsbibliotheek Haarlem, archief-Stols, omslag L.J.C. Boucher.)

4 Gedichten 1907-1934 kreeg een stofomslag, waarschijnlijk ontworpen door Boucher zelf. Op 12 maart schreef hij althans aan Stols: ‘Lijkt je een omslag voor de étalage niet geschikt. Ik heb er maar iets bij gedaan. Mij lijkt het beste hiervoor een zeer dun perkamentachtig grijs papiertje te nemen en een typogr. bordure te maken. Tekst bijv. in groot cursiefschrift. Ik laat dat aan je over.’ (Stadsbibliotheek Haarlem, archief-Stols, omslag L.J.C. Boucher.) Op de voorzijde van het beigekleurig omslag staat in een kaderrand, onder auteursnaam en titel, de cursief gezette tekst: ‘Door den dichter zelf verzorgde volledige uitgave zijner gedichten met een inleiding van Mr. J.C. Bloem en een bibliographie door G.H. 's-Gravesande. John Buckland Wright graveerde voor deze editie een portret in hout. Er zijn 600 exemplaren gedrukt op zwaar wit velijn Allura, gebonden in buckram à fl. 4.90, en 15 exemplaren op Fabriano Ciconia Handmade, gebonden in geheel marokijn à fl. 25.-. Dit boek is het tweede in de serie Folemprise.’ Op de voorflap van het omslag werden gegevens over de reeks Folemprise vermeld.

5 Er zijn geen exemplaren bekend van Gedichten 1907-1934 met een omslag door de Luxemburgse schilder Joseph Kutter. Op 14 maart schreef Boucher aan Greshoff: ‘Ik hoor toevallig van Stols dat U een omslag zou laten teekenen. Ik wist dat niet en heb er dus geen rekening mede gehouden [...]. Ik waarschuw dus even. Het zou jammer zijn als die Kutter voor niets werkte.’

6 Er is een onbekend aantal gebrocheerde exemplaren van Gedichten 1907-1934 vervaardigd met eenzelfde omslag als het stofomslag voor de gebonden editie. (Zie n.4.)
Het was bij Boosten & Stols niet ongebruikelijk dat, zodra een boek afgedrukt was, een aantal exemplaren in het bedrijf gebrocheerd werd als zichtexemplaren voor auteur en uitgever en als recensie-exemplaren, waardoor ze niet met extra bindkosten belast werden. (Med. Fons van der Linden, 's-Hertogenbosch.)

7 De gewone oplage van Gedichten 1907-1934 zou worden gedrukt op wit velijn Allura, de luxe exemplaren op Fabriano Ciconia Handmade. Van Olivier Patru's La vie de Monsieur d'Ablancourt waren 175 exemplaren gedrukt op Antique Old Style.

8 Lyrical poems dat in 1933 als deel 14 van The Halcyon Press was verschenen. Het grootste aantal regels per bladzijde in deze bundel is 34; in Greshoffs Gedichten 1907-1934 is het hoogste aantal per bladzijde 26 regels. In de Byron-editie beginnen, als een gedicht over twee of meer bladzijden loopt, de volgende bladzijden ter hoogte van de titel van het gedicht; in Gedichten 1907-1934 beginnen de volgende bladzijden echter ter hoogte van de eerste regel van het gedicht.

[p. 216]

Dat wil dus zeggen, dat we ieder gedicht op een nieuwe pagina beginnen, maar dat we, als een gedicht volledig op een bladzijde kan, we dat dan ook doen.

Ik wilde dan, als een gedicht over twee blz valt de tweede blz beginnen ter hoogte van den eersten regel van het gedicht, dus niet ter hoogte van den titelregel. Begrijp je wat ik bedoel, en ga je er mee accoord?⁹

Het boek zal dan natuurlijk wel heel wat dunner worden, maar is dat een bezwaar? Of moet het een dik boek worden? Dan moet het zoo blijven; doch typografisch zal het er niet regelmatiger van constructie door worden.

Laat speodig[sic] eens iets hooren.

Thuis is gelukkig alles weer in orde.

Ik heb het erg druk; het is krankzinnig, hoe je soms door de menschen gehaast kunt worden.

Met hartelijke groeten van huis tot huis,

tt.

A. Stols

9 In Gedichten 1907-1934 begint ieder gedicht op een nieuwe pagina. Ook de verdere door Stols voorgestelde indeling is aangehouden.