Logo DBNL
Het imperialisme, de wereldoorlog en de sociaal-democratie (1915)

Het imperialisme, de wereldoorlog en de sociaal-democratie

(1915)–Herman Gorter–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige

X. De Toekomst.

Wij hebben gezien de Oorzaken, waardoor de Internationale te gronde ging. Wij hebben haar karakter, waardoor zij te gronde moest gaan, toen het Imperialisme kwam, in het licht gesteld, wij hebben de verandering die over haar komen moet, wil zij haar doel bereiken, aangewezen, - er blijft ons nu nog over een blik in de Toekomst te slaan, om te trachten de Ontwikkeling te zien, die zij zal ondergaan, en den weg aan te wijzen dien zij zal moeten nemen.

Hoe zal de Toekomst zijn der Internationale?

Zal zij het Imperialisme bestrijden, Nationaal en Internationaal?

Zal zij tot zelf-actie, in massa, kunnen komen?

Zal het proletariaat, door dezen oorlog, komen op een hooger trap, van geest, karakter, wil, begrip, idealisme, moed?

Dit alles hangt, zooals de geheele wording van het proletariaat, van de ontwikkeling van het Kapitalisme af.

Het hangt, nu, in de eerste plaats dus af van de vragen: Zal er Oorlog blijven? Is de Beperking van de Wapening, de Ontwapening, de Vrede mogelijk?

Beantwoorden wij dus eerst deze vragen.

 

Twee bewegingen, die in één versmelten, zijn te zien in het Kapitalisme.

De eene is zijn uitbreiding over de wereld, in steeds grooter productievormen. Deze beweging is reeds zeer ver gevorderd en neemt steeds sterker toe, ook in snelheid.

De andere is de uitbreiding van het nationale Kapitaal, de vermenging der nationale Kapitalen, tot Internationaal Kapitaal. Deze is nog in haar begin en neemt nog niet snel toe.

De tendenz van beide te samen is: Het kapitalisme wordt wereldkapitalisme. Het Kapitaal der naties smelt zich samen, en de heele aarde wordt onderworpen aan het internationaal wereldkapitaal.*)

Het geheele ontwikkelingsproces van het Imperialisme is het ontwikkelingsproces van het Kapitalisme tot Verbreiding

over de wereld, en tot Internationalisatie van het Kapitaal.

Het Imperialisme, de Oorlog zijn slechts een fase in die Ontwikkeling, een middel om het Kapitaal meer internationaal, meer wereldkapitaal te maken.

 

Beschouwen wij dus, daar het Ontwikkelingsproces van het Imperialisme een internationaal, een wereldproces is, het Ontwikkelingsproces van het Kapitaal over de geheele aarde. Eerst dat van uitbreiding, daarna dat van internationalisatie van het Kapitaal.

 

De industrie is de Wereldbron geworden van de Meerwaarde. Zij overtreft nu verre den landbouw, die maar langzaam en weinig meerwaarde levert.

In de groote verst-ontwikkelde landen, Engeland, Duitschland, Frankrijk, de Vereenigde Staten, wordt elk jaar door de industrie een hoeveelheid meerwaarde voortgebracht of ontvangen, ontzaggelijk veel grooter onder de bestaande kapitalistische verhoudingen, dan voor de belegging in het eigen land noodig is. Zij dringen naar buiten, moeten worden belegd in vreemde landen, uitgevoerd naar andere gewesten, waar een kolossale winst, veel grooter dan in het moederland, lokt.

Zij verbreiden zich over de aarde.

Ontzaggelijk ongelijk zijn evenwel onder elkander de landen, is de toestand, de hoogte der kapitalistische productie, van de landen, die kapitaal uitvoeren.

Zij zijn in de grootst mogelijke verscheidenheid van productieverhoudingen. Engeland heeft reeds massa's koloniën, is zelf bijna geheel industrieland, heeft haast geen landbouw meer, moet dus alles hebben van export van industriewaren, belegging van kapitaal in buitenland, import van landbouwwaren.

Duitschland heeft weinig koloniën, zijn industrie groeit aldoor machtiger, zijn landbouw vermindert, het moet dus meer koloniën hebben om kapitaal te exporteeren, om grondstoffen te importeeren.

Frankrijk heeft nog zeer veel landbouw, minder industrie dan Duitschland en Engeland, maar schatten van bankkapitaal. Het moet dus koloniën, sfeeren van invloed etc. hebben om kapitaal te exporteeren.

De Vereenigde Staten van Amerika worden meer en meer industrieland. Hun kapitaal stijgt enorm. Het moet expansie zoeken en deed dit reeds.

In al die landen zwelt het kapitaal elk jaar enorm, en

steeds sneller, door de kolossale productiekrachten. Maar in elk land op verschillende wijze, onder andere verhoudingen.

Dit de voornaamste kapitalistische landen. -

Maar daarnaast de andere, in welk een verscheidenheid!

Rusland nog bijna geheel agrarisch, maar met zulk een ontzaglijken rijkdom in den bodem, met zulk een machtige binnenlandsche markt, dat alles doet verwachten een alles overtreffenden kapitalistischen groei.

En de kleinere landen, gedeeltelijk reeds door industrie tot hoogen kapitaalbloei, gedeeltelijk snel op weg daarheen: Italië, Zwitserland, Nederland, België, Zweden, Noorwegen.

Uit al die landen zwellend of beginnend te zwellen een kapitaalstroom, die over de wereld gaat, en belegging zoekt.

Maar in alle op verschillende wijze, onder verschillende verhoudingen van landbouw en industrie, op verschillenden trap, - met verschillende intensiteit, snelheid, grootte, - in dit alles niet met elkaar in evenwicht. -

En nu al de landen, waarheen het Kapitaal wordt geexporteerd door de machtige kapitalistische industrieele staten.

Het zijn in het algemeen de agrarische landen, die zelf nog niet beschikken over genoegzaam kapitaal voor eigen industrie, die uit hun landbouw nog niet genoeg kapitaal daartoe hebben gewonnen, die dus kapitaal noodig hebben om zich kapitalistisch en industrieël te grondvesten, spoorwegen en kanalen, havens en dokken, fabrieken te bouwen, mijnen te ontginnen, maar die voedingstoffen of grondstoffen voor de industrie kunnen exporteeren. Hun verschil is nog veel grooter dan van de industrieële kapitaal exporteerende landen.

Zij nemen alle trappen van ontwikkeling in.

Vanaf de landen, die reeds in den overgang zijn van in hoofdzaak agrarisch tot in hoofdzaak industrie-land, en die beginnen kapitaal te exporteeren, zooals het Oosten van de Vereenigde Staten, - tot die hoofdzakelijk nog voeding- en grondstoffen exporteeren als Canada, Australië, Zuid-Amerika, - tot die waar, naast kleinen intensieven landbouw, cultuur voor export bestaat, waardoor of de inheemsche groot-grondbezitters of de kapitalisten van kapitaalkrachtige naties als Engeland, Nederland, Frankrijk de bevolking uitzuigen en verhinderen dat er kapitaal in de handen der inboorlingen komt, zooals China en Engelsch, Fransch en Nederlandsch Indië, - tot de streken waar alleen primitieve landbouw de bewoners voedt, maar waar grondstoffen moeten worden

verzameld voor de Europeesche kapitalisten, als Centraal Afrika.

Al deze landen, waarheen het kapitaal heenstroomt of begint te stroomen, ook weder in geheel verschillende productieverhoudingen, op geheel verschillenden trap van ontwikkeling, verschillend van rijkdom, ontvankelijkheid voor kapitaal, politieke verhoudingen, aard en karakter der bevolking.

Evenals de kapitaal exporteerende landen, geenszins met elkander, evenmin als met deze zelve, in evenwicht, maar alle verschillend van kracht, van kapitalistisch- actieve of -passieve kracht.

En onder hen nog vele die nog in 't geheel geen eigen kracht hebben, maar die weerloos openstaan voor de plundering door het Kapitaal.

 

Maar in al die landen, in de kapitaal exporteerende zoowel als in de kapitaal importeerende, of zelf in het geheel geen kapitalistische kracht bezittende, is het proces van internationaal samenwerken van het Kapitaal eerst in zijn begin. Een klein deel der ondernemingen, dier streken, wordt ontgonnen met internationaal samenwerkend kapitaal, het grootste deel van het kapitaal in de eigen landen, de kolonies, de sfeeren van invloed, is eensoortig nationaal werkend kapitaal.

Wel wordt er in jonge agrarische landen veel vreemd kapitaal ingevoerd, maar dit wordt, als in Noord-Amerika, snel door het nationale overtroffen.

Wel zijn er Internationale Trusts van Nationale Maatschappijen gevormd, maar daarin leven de Nationale Kapitalen tegenover elkander nog vaak als vijanden. Zoo de groote Scheepvaarttrust tusschen Europa en Amerika, waarvan de Holland-Amerikalijn een deel is, waarin de voornaamste deelnemers, de Hamburg-Amerikalijn en de Cunard-lijn van Liverpool, elkander het licht in de oogen niet gunnen.

Wel zijn er ook reusachtige Trusts gevormd van Nationale Kapitalen tot één Internationaal geheel, maar deze strijdt dan weder met reusachtige combinaties van andere landen. Zoo de Nederlandsch-Engelsche Combinatie, de Dordrechtsche Koninklijke-Shell groep, die met haar Petroleum-Monopolies een woedenden strijd voert tegen de Standard-Oil Company van Amerika.

Maar deze Internationale kapitalen zijn tegenover de Nationale kapitalen nog zulk een minderheid, dat zij er tegen verdwijnen.

In die ontzaglijke verwarring van landen, elk op eigen trap van ontwikkeling, waartusschen geen evenwichtstoestand heerscht, maar die elk hun eigen verhoudingen en voorwaarden hebben, bestaat de internationalisatie dus nog weinig.

En waardoor wordt nu het Kapitaal in al die landen gestuwd? In Engeland, Frankrijk, Duitschland, de Vereenigde Staten, - in Italië, Nederland, Zwitserland, Spanje, Noorwegen, Zweden, Denemarken - in Rusland en Japan, - in Canada, Argentinië, Zuid-Afrika, Australië, - in Engelsch en Nederlandsch Indië, Algiers, Marokko, Egypte, in den Congo, Britsch en Duitsch Afrika, in Hongkong en Shanghai, in Kiaotsjou, en andere deelen van China? - Door de Natie, de Natie die daar leeft of de macht bezit, door de Natie als Eenheid, als Geheel, als Macht.

In al de Kapitaalkrachtige landen van Europa en Amerika welt en stroomt het Kapitaal, door de loonarbeiders gemaakt, op, en vloeit weg, gestuwd door de kracht der Natie. In al de nog niet kapitaalkrachtige, niet volkomen, slechts gedeeltelijk industrieele landen, als sommige deelen van Noord Amerika, Zuid Amerika, Australië, Japan, wordt het bewaard en vermeerderd om het land, de Natie, te maken industrieel en kapitaalkrachtig.

Uit al de kapitaal-zwakke, door vreemd Kapitaal uitgebuite landen van Azië en Afrika stroomt het weg, om de Naties, die hier heerschen, maar daar ginds, ver over zee liggen, te verrijken. Uit Perzië, Indië en Centraal Azië, uit Marokko en Algiers, Egypte en Soedan, Congo en geheel Centraal Afrika.

Maar alle landen, behalve dan misschien die der laatste soort, die al te zwak zijn, probeeren kapitaalkrachtig te worden of krachtiger, en de hoogste macht te verkrijgen.

Engeland, Duitschland, Frankrijk, de Vereenigde Staten, Rusland, streven naar de allerhoogste kapitaalsmacht. Italië, België, Zweden, Denemarken, Holland, Zwitserland naar hooge macht.

En de half of geheel agrarische landen streven zich zelf tot onafhankelijke kapitalistische staten te maken, met eigen industrie: Canada, Argentinië, Australië, Zuid-Afrika, Japan.

En er zijn bovendien landen, die hun nationaliteit nog moeten grondvesten op kapitaalvaste basis en die daarnaar streven. De landen van Oostenrijk-Hongarijë, de Balkan, Turkijë, China.

En de onderworpen Koloniën beginnen te streven naar eigen onafhankelijk-kapitalistische macht: Engelsch en Nederlandsch Indië, Egypte.

Maar overal is de Natie, de Nationaliteit de stuwende kracht, en de grondslag tevens, waarop en waardoor het kapitalisme zich ontwikkelen kan. En overal is de internationaliteit van het kapitaal nog gering.

En het zijn juist de kapitaalkrachtige landen als Engeland, Duitschland, Frankrijk die het minst internationaal kapitaal hebben, het meest nationaal-kapitalistisch, of kapitaal-nationalistisch zijn.

En het zijn juist de kapitaalkrachtig wordende landen als de Vereenigde Staten, Canada, Australië, sommige staten van Zuid Amerika, Japan, die beproeven het internationaal kapitaal te overmeesteren en nationaal-kapitalistisch te worden.*)

En juist in de Kapitaal-zwakke staten als China, Turkije, Perzië, is het internationaal kapitaal nationaal in dien zin, dat het zich niet vermengt, maar onderling strijdt. (Zoo in Perzië het Engelsche en Russische, in China dat van alle machtige Staten etc.)

Overal dus streven naar nationaal zijn van het Kapitaal.**)

 

En al die Natie's hebben hun eigen belangen, die met elkander strijden.

De kapitaalkrachtige industrieele Naties willen allen den meesten export van Kapitaal. Zij willen allen grondstoffen en voedingstoffen produceerende landen in hun macht. Daarmee botsen zij op elkander. Want zij willen allen de zelfde landen, de rijkste landen.

De kapitaal-importeerende Naties willen zich vrij maken van de kapitaal-exporteerende, en zelf kapitaal-exporteerend worden. Daarmee botsen zij op deze. En zij zoeken zelf reeds landen voor grondstoffen en voedingsmiddelen, zooals de Vereenigde Staten en Japan. En daarmee botsen zij op elkander.

En de nog niet gegrondveste Nationaliteiten: China en Turkije, de Balkanstaten, willen vrije Naties worden, met eigen nationaal kapitaal, onafhankelijk van de kapitaalkrachtige Naties. Daarom komen zij in strijd met deze.

En de onderworpen kolonies willen vrij en zelf kapitaalkrachtig worden. Daarmee komt hun belang met die van hun uitbuiters in strijd.

Alle Naties willen de machtigste, of zelf machtig of zelfstandig worden, door Kapitaal, door Kapitaalproductie, door onderwerping der Arbeiders, door Kapitaalbezit.

En de belangen aller naties komen daardoor met elkaar in strijd.

 

Dit is het schouwspel van de Aarde: Kapitaalkrachtige Naties, Kapitaalzwakke Naties, Onzelfstandige, Overheerschte, nog niet gegrondveste Kapitalistische Naties. - Maar Allen strevende naar Kapitaal-Oppermacht en Macht. - Daarnaast nog machteloozen, zooals de Negers, die zelf nog niets kunnen, en dus slechts buit en voorwerp zijn.

En aldoor groeit de expansie. Sneller en sneller. Door de aldoor sneller groeiende, jagende productiekrachten. De belangen worden grooter, machtiger, heftiger. En de botsingen dus talrijker en sterker.

 

Maar hoe ontwikkelt zich het Kapitalisme tot nu toe?

Hoe, op welke wijze verbreidt het zich om de aarde, en door welke middelen wordt het nationaal machtig?

Het antwoord is, zooals wij vroeger reeds zeiden: door strijd. Door bloedstorting en moord.

Het Kapitalisme, dat de Wetenschap, de Techniek, het Bewustzijn, de betere Arbeids-Methoden, den hoogsten Rijkdom, het Socialisme ten slotte, over de aarde brengt, deed dat altijd, en doet dat ook nu, alleen met doodslag en oorlog.

Het richt zich, om zijn doel te bereiken, zijn historische taak te volvoeren, om het Kapitalisme te verbreiden over de aarde, en het internationaal te maken, - tegen zich zelve in zijn deelen en verbonden, tegen de zwakke volken, tegen het Proletariaat.

Het vermoordt en verdrukt en maakt tot slaaf de zwakke volken, het voert oorlog onder zich, onder zijn eigen leden, - individuen en naties, - het ruimt voortdurend zijn zwakke leden door vernietiging en strijd en moord op, - het gebruikt het Proletariaat als middel om te moorden en als materiaal om gedood te worden. -

Het richt zich in zijn imperialistischen strijd tegen het Proletariaat der wereld. -

In één bloedbad van zijn eigen leden onderling, van zwakken, van zwakke volken en van proletariërs, groeit het op. Door een zee van bloed, - deze oorlog bewijst het weder, - waadt het naar zijn doel.

Nooit is de Strijd, de Oorlog meer het middel tot ontwikkeling van het Kapitalisme geweest dan nu, onder het Imperialisme.

Dat zal nu niet anders worden! Er zal nu geen andere weg, geen ander middel tot ontwikkeling van het Kapitalisme gevonden worden dan dit, dat eeuwen lang het eenige groote middel is geweest.

Nu de opeenstapeling van het Kapitaal in alle landen enorm is geworden en enorm groeit, meer dan ooit vroeger, nu dus de belangen bij expansie enorm zijn gestegen, duizend maal grooter zijn geworden, - nu de Internationaliteit van het Kapitaal zijn internationale vermenging wel inging, maar nog zeer in het begin is, - nu de Naties, de Nationale Regeeringen, de gewapende Naties, de voornaamste steun, de stuwkracht zijn, die de kapitalisten hebben, of trachten te krijgen, of waarop zij hopen, over de geheele Aarde, om hun kapitaal te grondvesten, te vermeerderen of alleenheerschend te maken over de geheele aarde, - nu de belangen aan alle kanten van alle volken op elkander botsen rondom de geheele Aarde, van Japan tot Nederland, van Rusland tot Zuid Afrika, - zal dit niet anders worden! De Ontwikkeling zal nu evenzeer als vroeger gaan met Oorlog.

In één woord, nu de strijd tusschen de belangen grooter is geworden, en de expansie noodzakelijker, zal de strijd niet ophouden.

Integendeel, daar de ontwikkeling, de opeenstapeling van het kapitaal, door de aldoor betere techniek en de aldoor grootere massa's proletariërs, steeds sneller gaat, zal de strijd heftiger, de bewapening grooter, de Oorlog zwaarder en omvattender worden.

Dit is dus ons resultaat:

Het Kapitalisme groeit en breidt zich uit over de wereld door de kracht der Naties.

De Internationalisatie van het kapitaal is nog gering. De Internationale kapitalen zijn tegenover de Nationale kapitalen nog een kleine minderheid.

De Nationale kapitalen, het kapitaal door de Naties gevormd en bestuurd, zijn het overheerschend, het den doorslag gevend kapitaal. En al die Naties en Nationale kapitalen hebben verschillende belangen.

En het eenige middel tot oplossing van dien strijd van belangen is de wapening, de oorlog.

 

De Bourgeoisie, een groot deel der Sociaaldemokraten, de Reformisten en de Radikalen propageeren den Wereldvrede, de Ontwapening, de Beperking der Wapening.

Zij allen, die den Vrede en de Ontwapening prediken, zullen moeten aantoonen, - om te bewijzen dat zij mogelijk is, - dat de Belangen der Naties, der Nationale Kapitalen overeenstemmend zijn.

En zij zullen moeten aantoonen, dat het Kapitaal niet meer grootendeels Nationaal, maar Internationaal is.

Als zij dit niet kunnen aantoonen, dan is het ook zeker, dat de Ontwapening, de Vrede nog onmogelijk is.

Zij kunnen dit niet. Nergens is hun dit ook maar eenigszins gelukt.

 

Deze weerlegging is eigenlijk afdoende. Hiermede is voldoende gezegd. Want de tegenstrijdige Kapitaalsbelangen van Naties voeren tot Oorlog. Maar omdat dit boekje niet alleen dienen moet voor het duidelijk aantoonen, aan de arbeiders, der groote lijnen der ontwikkeling van het Imperialisme en den strijd van het proletariaat, maar ook voor den kleinen oorlog, het debat enz. der arbeiders, strijdende onderling en tegen de bourgeoisie, laten wij hier nog eenige kleinere argumenten tegen de Vredesbeweging en de Ontwapening volgen.

Zij die den Vrede, de Ontwapening of de Beperking der Wapening willen en propageeren, moeten aantoonen, dat zij mogelijk is ook hierin:

Zij moeten, niet met holle frasen, met hoop of verwachting, of vage vergelijking met de Trusts, maar precies, met voorbeelden en feiten, aantoonen, welk Middel tot ontwikkeling zij hebben, onder het Kapitalisme, ander dan Strijd, en welk Principe, ander dan de Macht. Zij moeten aantoonen, hoe in de duizendvoudige verscheidenheid der volken, die alle in andere verhoudingen zijn, alle van verschillende krachten, alle begeerend naar macht, waarvan de belangen duizendvoudig op elkander botsen, die niet in evenwicht zijn in zichzelf, noch met elkander, hoe daar het evenwicht te brengen zonder strijd.

Zij moeten aantoonen, precies, met de voorbeelden, met enkel voorbeelen uit de praktijk der politiek en ekonomie, hoe zij zich die regeling denken, hoe de verdeeling. Welk stuk zal Engeland, welk Duitschland krijgen, welk Rusland, welk Amerika, welk Frankrijk, welk Japan? Tot exploitatie, tot uitbuiting, tot macht of invloed. Volgens welk principe zal verdeeld worden en ontnomen? Wie zal de Verdeeler zijn?

Hoe zal het vertrouwen tusschen die Machten, en al de andere, komen, zoodat zij zich niet sterker wapenen?

Dit kunnen zij niet. Zoodra gespecificeerd moet worden, falen zij. Nog nooit is een weg aangegeven geworden tot Ontwapening, Ontwikkeling zonder strijd, Verdeeling naar ieders zin, Harmonie en Evenwicht.

Er was tot nu toe geen beginsel, volgens welk de verdeeling van de Aarde, de Ontwikkeling van het Kapitalisme, nu, onder het Kapitalisme zooals het nu is, mogelijk was, dan de Macht.

Er was onder het Kapitalisme, zooals het nu is, tot nu toe geen ander middel tot Expansie, Uitbreiding over de aarde, Internationalisatie, dan het Geweld.

Men zegt: het Recht. Maar waarom heeft Duitschland meer recht op Mesopotamië dan Engeland? Waarom heeft een van beiden het? Recht is Macht. Het geweld, de macht beslist. - De voorstanders van beperking der wapening moeten aantoonen, welk ander recht.

Men zegt: Men moet China enz. in sfeeren van invloed verdeelen: Frankrijk, Rusland, Duitschland, Engeland etc. elk een stuk. Maar behalve dat die verdeeling slechts door strijd tot stand komt, slechts de Macht ook hier beslist, zullen daardoor de wrijvingsvlakken tusschen die Mogendheden slechts te grooter worden, de sfeeren van invloed zullen zich niet gelijkelijk ontwikkelen, en deze zelve zullen tot oorzaak en terrein en voorwerp van nieuwe oorlogen worden.

Men zegt: de Vrije Handel. Maar hoe ontstaat de Handel in de primitieve landen, in Centraal Afrika? Door Geweld, door Moord en Oorlog. Alleen door Moord dwingt men de zwakke bevolking tot levering van rubber en dergelijke. Wie zal dien moord plegen, die wapens dragen? Duitschland of Engeland? Het geweld alleen kan beslissen.

Maar de handel is niet meer het voornaamste doel! Het voornaamste doel is Kapitaal-Export, om nieuw kapitaal te maken. Het is de aanleg van spoorwegen, havens, fabrieken. En hoe brengt men die, hoe brengt men kapitaal in China, Perzië, Marokko, Tripolis, Centraal Azië, Mongolië, Korea? Met geweld. Met onteigening. De Chineezen, Perzen, Marokkanen etc. willen evenwel niet onteigend, geen proletariërs worden. Men onteigent hen toch, men slaat hun onwil met geweld neer. En wie moet dat doen, wie zal daar de Onteigenaar zijn? Het geweld beslist, de Oorlog. - De bourgeois en socialisten, die voor den vrede zijn, moeten aantoonen, hoe de handel en export van kapitaal zullen plaats hebben zonder geweld.

Men zegt: Het verkeer. Het verkeer is de band der volken, en dit is toch internationaal. De spoorwegen en stoomvaartlijnen verbinden alle naties. - Maar de spoorwegen en stoomvaartlijnen zijn voor het overgroote deel in handen van Nationale Kapitalen en zij zijn elkanders concurrenten, d.i. vijanden. Maar bovendien: Het Groot-Kapitaal zoekt en wil de bronnen zelve der meerwaarde, de oorspronkelijke, d.w.z. de grondstoffen, en de loonarbeiders en de productie van waren. Dààrom gaat de oorlog. - Het verkeer is slechts een secundaire bron. En de Groot-Kapitalisten weten, dat zij het verkeer wel zullen veroveren, als zij den bodem, de grondstoffen en de inboorlingen als arbeiders hebben.

Maar is de vraag naar Eenheid niet belachelijk, als de belangen en de verschillen in kracht nog zoo groot zijn? Als zooveel zwakken nog gemakkelijk te verpletteren zijn.

Als Engeland denkt, dat het alles kan krijgen, waarvoor zou het zich verbinden met Duitschland? Als Engeland wint, waarom zou het met Duitschland deelen?*) Als Duitschland wint, waarom zou het niet blijven vertrouwen om met oorlog meer te krijgen? Als Rusland en de Vereenigde Staten de haast oneindige bronnen voelen, die zij in zich hebben, en die zij nog moeten ontwikkelen, waarom zouden zij zich vóór den tijd met anderen verbinden, en hun buit, die veel grooter kan worden, kleiner maken?

Zoolang Duitschland denkt dat zijn militarisme alles verpletteren kan, waarom zou het zijn macht met de andere grootste staten deelen?

Zoolang er zulke reuzenstukken als China, Voor-Azië, Nederlandsch-Indië, deelen van Midden-Azië en Afrika te verdeelen zijn, zoolang er nog zulke zwakken te verpletteren, te overheerschen zijn, zal men op eigen kracht vertrouwen, en den oorlog en het eigen imperium maken tot cultuur-ideaal.

Men zegt: men moet Statenbonden vormen. Een Statenbond van Europa. Maar de belangen van Duitschland, Rusland en Engeland verzetten zich daartegen. Men zal misschien statenbonden vormen, van Duitschland met Midden-Europa,

Duitschland met Rusland, (dit dreigt zeer zeker in de toekomst, en misschien terstond na dezen oorlog), Duitschland met Frankrijk, Duitschland met Engeland, maar het zal zijn om des te sterker Oorlog te kunnen voeren en de zwakkeren des te sterker uit te buiten.

Men zegt: de Kosten zijn te groot, aan geld en aan levens.*) Wij wezen er reeds op, dat de milliarden, uitgegeven voor Imperialisme en Oorlog, om Mesopotamië, Congo, China, Nederlandsch Indië meester te worden, vergoed worden door milliarden rente. Men zal jaren moeten wachten, het proletariaat ontzaglijk laten lijden, maar dan komt de rente, honderdvoudig.

En nieuwe oorlog, nieuwe bewapening, kan, daar de productiekracht inmiddels stijgt, wéér hooger belooning brengen.

Men zal de dooden vergeten, al de ellende en alle kosten, en met alle kracht het nieuwe, frissche, bloeiende doel najagen, met alle middelen.

Hoe weinig kennen zij toch de psyche, de ziel van het Kapitalisme, die meenen, dat het die, nu, veranderen kan, nu het Imperialisme pas begint.

Wij wezen er reeds op, dat de Algemeene Geestesrichting van het Kapitalisme geen enkele kosten, geen enkel middel schuwt, niet schuwen kan, om de Uitbuiting van het Kapitalisme over de Aarde te bereiken!

Het wezen van het Kapitalisme is meerwaarde-schepping. In aldoor grooter mate. Meerwaarde, die, aldoor sneller, nieuwe grooter meerwaarde maakt. Dus: uitbreiding, expansie. Dat is het wezen onzer Maatschappij. Aan die tendenz moet alles gehoorzamen, wat kapitalistisch is.

Het Kapitaal bestaat alleen door privaatbezit der productiemiddelen. Dat brengt, omdat slechts enkelen ze bezitten, noodzakelijk strijd. Strijd tusschen de enkelen en de Verbonden die zij maken, de Naties. - Wie aan het wezen van het Kapitaal gehoorzaamt, moet dus ook aan dit middel gehoorzamen, het gebruiken.

Het is zeker waar, dat groote kringen en rijen der bourgeoisie, na dezen vreeslijken oorlog, een afschuw zullen

hebben van het Imperialisme, en in ernst zullen hopen op en trachten naar vrede.

Maar de vraag is: zullen zij hem kunnen maken? De vraag is niet wat zij voelen, maar wat zij kunnen doen.

De leiding der ekonomie en der politiek van het kapitaal hebben de groote Magnaten der Bank en der Industrie. Zij vreezen den oorlog niet, maar gebruiken hem voor hun doel: de uitbuiting der wereld, het maken der aardebewoners tot proletariërs. De oorlog brengt hun op den duur die uitbuiting, hij is hun beste, hun sterkste middel, en faalt ten slotte nooit. Hij brengt hun de Aarde en de Arbeiders onder hun macht.

En dáárom, omdat zij de macht zijn, die slaagt in het doel van het kapitalisme, omdat zij de macht zijn, die het kapitaal waarlijk vruchtdragend maakt, voor goed, algemeen, overal, - omdat zij de macht zijn die aan het kapitalisme beantwoordt, in zijn Wezen, - omdat zij de dragers en de uitvoerders zijn van zijn expansie-kracht, - daarom kunnen alle andere kapitalisten en klassen die van dit Wezen van het kapitaal, de meerwaarde, leven, - niet anders doen dan hen volgen en gehoorzamen.

Deze onzichtbare, aan de Massa der menschen onbekende Machten, de Magnaten der Hooge Bank, der Syndikaten der Industrie, regeeren de wereld niet eens zóó zeer door hun politieke en ekonomische macht. Zij regeeren de Wereld veeleer, doordat zij volkomen, geheel en al, het Wezen van het kapitaal vertegenwoordigen.

In hun reusachtige kapitaalmassa's, geconcentreerd en georganiseerd, ligt de expansiekracht van het kapitaal opgesloten. Zij zelve gehoorzamen aan die uitzettingskracht, zij zelve gehoorzamen aan het Wezen van hun Kapitaal.

En hun gehoorzamen weder alle menschen, die van de Meerwaarde leven.

Wel kunnen de kleine kapitalisten en de middenstand voelen, dat zij tegen hun wil het Groot-Kapitaal gehoorzamen, maar dit veranderen kunnen zij niet.

 

Alleen het Proletariaat, dat een ander doel heeft, niet de uitbuiting, maar het Socialisme, kan zich tegen het Imperialisme verzetten.

 

Reeds ziet men klaar en helder, hoe het na den oorlog zal gaan:

In een ontzaglijke wapening zullen alle Naties zich hullen. De gansche Aarde zal star zijn van wapenen. Een ontzaglijke huichelarij van vrede zal die wapening vergezellen. De voorstellen tot Bewapening, grooter dan ooit, zullen de Parlementen van alle Volken bereiken. En alle leden der burgerlijke partijen, vredesvrienden of niet, zullen toestemmen in de wapening.

En als de oorlog dan weer nadert, staan de legers oneindig grooter en machtiger dan nu tegenover elkaar, en de nog bloediger strijd om de beheersching der Aarde begint opnieuw.

Het kan niet anders. Deze oorlog bewijst weder, hoe alle individuen, der kapitalistische klassen, en die hun gehoorzamen, - door het instinct van zelfbehoud gedreven en door de sociale instincten die het behoud der Maatschappij willen, waarin men leeft, met welke men één is, - geen enkele kosten, noch van bezit noch van bloed, vreezen om het Kapitalisme, het eenige waardoor zij bestaan, uit te breiden door strijd.

Zelfs al zouden de Kapitalisten ontwapening, vrede, beperking der wapening willen, zij zouden niet kunnen.

Het Kapitalisme heeft zijn eigen wetten door zijn Wezen. En de hoofdwetten zijn: Uitbreiding en Strijd.

 

Nogmaals: De Bourgeois, de Reformisten en de Radikale Socialisten moeten aantoonen: ten eerste dat het Kapitaal grootendeels Internationaal, niet meer Nationaal is, en ten tweede dat de belangen der Naties overeenstemmend zijn.

En zij moeten ook aantoonen, dat nu, in deze verhoudingen, die er nu nog zijn tusschen Individuen en Naties, de Wil van de Kapitalisten, de leden der Kapitalistische Maatschappij, vrij is, om op andere wijze dan het Kapitalisme nu nog voorschrijft, het Kapitalisme te ontwikkelen.

Zij moeten aantoonen, dat niet het Kapitalisme de Kapitalisten, maar omgekeerd de Kapitalisten het Kapitalisme beheerschen.

Maar dit alles kunnen zij niet.

 

Maar dit is ook niet hun doel.

Hun doel is: afhouden van het Proletariaat van den strijd.

De Reformisten en de Radikalen zijn, terwijl de Wereld-Oorlog nog woedt, bezig, mèt de Bourgeoisie, een middel te zoeken om het Proletariaat opnieuw, na den oorlog, te ontzenuwen, te ontkrachten en te bedriegen.

De Radikalen, de Reformisten en de Bourgeoisie hèbben reeds een middel gevonden om de Arbeiders opnieuw af te brengen van de Revolutie, om hen te doen gelooven in de bourgeoisie en niet in de eigen kracht.

Dat middel is de Ontwapening.

Dat middel is het Statenverbond van Europa.

Dat middel is de Wereldvrede.

Zij allen gaan prediken niet den strijd tegen den oorlog, tegen het Imperialisme, tegen de Bourgeoisie, maar den strijd voor den Vrede, - mèt de Bourgeoisie.

 

Het spreekt van zelf, dat de Bourgeoisie zich, evenals vroeger, den schijn zal geven, den vrede - nu vooral, na dezen vreeslijken oorlog, - lief te hebben, den vrede te willen. Terwijl zij zich onderwijl tot het uiterste wapent. Daarmee wil zij het proletariaat doen inslapen.

 

En terwijl de Bourgeoisie zich dien schijn geeft, en met woorden, meer dan ooit vroeger, den vrede prijst en daarmee praalt, zullen de Reformisten de gelegenheid hebben om wederom met die Bourgeoisie te gaan, met haar te konkelen bij verkiezingen, compromissen met haar te sluiten, zetels te veroveren, Macht - voor zich - te krijgen. Dat kunnen zij doen, want de Bourgeoisie wil immers den Vrede!

Daarvoor dient de Reformisten de Vrede, de Ontwapening.

En de Radikalen zullen de gelegenheid vinden om, - daar de Bourgeoisie toch zelve belang heeft bij ontwapening en deze wil! - het proletariaat daarmede van revolutionaire actie af te houden. Want zij vreezen die actie.

Daarvoor dient de ontwapening de Radikalen.

Reeds ziet men overal de teekenen daarvan. Reeds maken de Reformisten in alle landen zich daartoe gereed.

Reeds leest men het in de couranten en tijdschriften der Radicalen. Reeds heeft Kautsky de leuze van ontwapening, van ophouden met Imperialisme en met den wedstrijd in bewapening aangeheven.*)

Het zal de leuze zijn waarop allen weer bijeenkomen. Het zal van Kautsky tot den laatsten Reformist de leuze worden voor de toekomst. Het zal de leuze worden van weder-aansluiting bij de bourgeoisie.

Allen, die het Proletariaat tegenhielden en bedrogen, allen die stemden voor den oorlog, allen die het Socialisme schonden, zullen zich verzoenen onder die leuze en elkander hun zonden vergeven. Het zal de leuze worden van de Hereenigde Internationale.

En onder die leuze zal de Internationale, zullen alle nationale partijen weder worden ontkracht.

 

En bovendien is de Bourgeoisie, terwijl zij zich tot het uiterst wapent, toch ook voor den Wereldvrede, omdat het Kapitaal dan de zwakke volken in de koloniën oneindig sterker nog zou kunnen uitbuiten.

Kon het Kapitaal de koloniën, de sfeeren van invloed, de Staten als China onder zich verdeelen zonder oorlog, dan had het niets uit te geven voor legers en vloten, maar kon alles aanwenden tot uitbuiting en uitzuiging van die landen. Dan eerst zou het Kapitaal reusachtig groeien.

Daarom is ook de Reformist voor den Vrede.

 

Het doel, het niet te bereiken doel, der Vredesbeweging

is dus, achter haar mooie frasen: de Kneveling van het Proletariaat, de Onderwerping en Uitbuiting der zwakkere volken.

Voor zoover zij niet huichelarij of zelfbedrog is, is zij dus reactionair.

Terwijl zij den strijd, het eenig middel, nu nog, tot ontwikkeling, wil doen ophouden, is zij reactionair.

Maar zoowel als huichelarij en zelfbedrog, als als middel tot grootere kneveling en uitbuiting is zij de keerzijde van het Imperialisme.

Vredesbeweging en Imperialisme behooren bij elkander. Zij zijn twee zijden van het zelfde ding.

Evenals de Sociale Wetgeving, de liefde voor de arbeiders de keerzijde is van de steeds heftiger uitbuiting, den steeds intenser arbeid, den felleren klassenstrijd, - zoo is de Vredes-, de Ontwapeningsbeweging de keerzijde van het Imperialisme. - Alleen is zij nog onvruchtbaarder.

Evenals de sociale wetgeving moet dienen tot tempering van den klassenstrijd, zoo de vredesbeweging tot vernietiging van den strijd tegen het Imperialisme.

Evenals de sociale wetgeving het middel is tegen den nationalen klassenstrijd, zoo is de vredesbeweging het middel tegen den internationalen. - Zij is wat de Godsdienst is in de Wereld, de Kerk in de Maatschappij, het Hart tegenover het

Verstand, de Geest tegenover het Lichaam, de Geest tegenover de Stof, het Goede tegenover het Kwade. Zij is, met den Oorlog, het dubbelzinnige, het tweeslachtige van de Maatschappij, die op uitbuiting berust, en waarin het Kwade overwint.

De Vredesbeweging is de poging van de Bourgeoisie en allen die met haar denken, om het Kapitalisme in staat te stellen, ook door het Imperialisme, ook door den oorlog, zich uit te leven tot volkomen macht, tot geheele uitbreiding over de wereld.

Zij is de poging om het Proletariaat af te houden van zijn taak, van zijn poging om, onder het Imperialisme, onder den oorlog, - voordat het Kapitaal zijn taak: uitbreiding over de wereld, geheel vervuld heeft, - het Kapitaal op te heffen en het Socialisme te stichten.

De Vredesbeweging is de poging om door de voorspiegeling van de mogelijkheid van den Kapitalistischen Vrede, den Socialistischen onmogelijk te maken.

De Vredesbeweging is de poging van de Bourgeoisie, de Reformisten en de Radikalen, om, nu het Proletariaat staat voor de keuze: Imperialisme of Socialisme, het Proletariaat te dringen naar het eerste.

De Vredesbeweging is de poging van het Imperialisme der Bourgeoisie tegen het Socialisme van het Proletariaat.

 

Dwaas, dom en blind het Proletariaat, dat nu al zijn taktiek zou inrichten op dezen toekomstdroom, op vrede onder het

Kapitalisme. Misleiders zij, die, bourgeois of socialist, bewust of onbewust, het Proletariaat daarmee willen doen inslapen. Het zou weer zich zelf verdoemen tot passiviteit! Het zou weer, evenals nu, verworgd worden door het Imperialisme en den oorlog, vermorzeld door de ontwikkeling. Het zou weer niets dan nederlagen en nadeel lijden.

Het zou opnieuw ondergaan.

 

Het Proletariaat luistere slechts, niet naar de Theorie alleen, maar naar de Werkelijkheid. Het lette slechts op de leidende kracht, het Groot-Kapitaal. Reeds siddert de grond van nieuwe oorlogen, na dezen. Reeds vallen de nieuwe breuken. Reeds dreunen door den donder der kanonnen nieuwe geschillen.

Wanneer Engeland, Frankrijk en Rusland overwonnen zullen hebben, dan eigenen zij zich Arabië en Mesopotamië, Syrië en Armenië, misschien den Bosporus, toe, en waarschijnlijk de Duitsche koloniën. Dit zal Duitschland nooit blijvend dulden. Het zal zich opnieuw wapenen en nieuwe verbonden zoeken.

Als Duitschland wint, neemt het Fransche en Belgische koloniën en verzekert zich oppermacht in Turkije, Klein-Azië, Mesopotamië en Arabië en daarmee den doorgang te land naar Indië. Dit kàn Engeland niet dulden. Het zal zich opnieuw wapenen. Zoo ook Frankrijk, zoo ook Rusland.

Wint geen van allen, dan wapenen allen zich des te beter.

Onmiddellijk na dezen oorlog komt een bewapening, zooals nog nimmer, over de wereld.

Het Imperialisme blijft, en de Wapening en de Oorlog blijft.

In den schoot van dezen oorlog, wij zeiden het reeds in den aanvang van dit geschrift, ligt nieuwe Oorlog, nieuw Imperialisme, nieuwe grooter Bewapening.

 

De groote Staten en de kleinere, kortom alle Kapitalistische Staten, en die het worden, en zelfs vele die het worden willen, blijven als roofdieren liggen, gereed om hun prooi, hun buit, de zwakke volken en elkander te bespringen, en het proletariaat hunner Naties, en het internationale proletariaat te vermoorden.

 

En als dit alles dan beslist is, waarover nu de oorlog gaat, dan dreigen wéér nieuwe oorlogen.

Want nog is dan het vraagstuk op den Balkan niet beslist voor goed. De nationaliteiten van Oostenrijk staan evenmin

nog op vaste basis. Rusland heeft geen uitgang aan den Atlantischen Oceaan, Duitschland is nog niet machtig genoeg. Engeland nog te machtig. - Het is voldoende om enkele namen te noemen om nieuwe oorzaken tot Oorlog, zekerheid van Wapening voor den geest te roepen. Duitschland en Nederland en België, - Rusland en Skandinavië, - Oostenrijk-Hongarije en de Balkan, - Italië en de Balkan en Griekenland, - Turkije, - Abyssinië, - Egypte, - Perzië, - Centraal Azië, China, Mongolië, Engelsch-, Nederlandsch-, Fransch-Indië, - Centraal en Zuid-Afrika, Mexico en Midden-Amerika, Zuid Amerika misschien - en ten slotte, maar niet het minst, de wordende reusachtige kapitalistische Rijken, de Vereenigde Staten, Rusland en China.

Alles blijft nog in spanning, niet in evenwicht.

En het Kapitaal groeit, de noodzakelijkheid tot expansie, maar tevens tot onafhankelijkheid groeit. Overal.

En alle belangen botsen op elkander. Nog voor lang, nog voor vele, vele jaren. Overal, in alle deelen der wereld.

Het lijdt geen twijfel: Het Imperialisme heeft zijn intrede gedaan. De Kapitaals-expansie der machtigen stoot op het onafhankelijkheidsbewustzijn en den zelfstandigheidswil der zwakkeren en nog machteloozen. Zij stoot in haar deelen op zich zelve. Een ontzaglijke wereld-botsing der kapitalistische krachten der machtigen op elkander, der machtigen op de zwakken, der verbonden van allen op elkander, is begonnen. Een reeks van Oorlogen dreigt, reusachtige Bewapeningen zijn zeker, over de geheele wereld.

Het Proletariaat zal verdrukt en vermoord worden door Bewapening en Oorlog op een wijze, in afmetingen, zooals nog nooit.

Het Imperialisme blijft. De Oorlog blijft.

 

En weder rijst daarom de vraag: Wat zal het Proletariaat doen? Het Proletariaat, dat alleen de drager van den Vrede is. Dat alleen gelijke belangen heeft. Dat alleen den Vrede, onder het Imperialisme, brengen kan, doordat het het Kapitalisme er daarmee het Imperialisme opheft?

Het Proletariaat, dat, in West-Europa, in Engeland en Duitschland vòòral, de keuze kan stellen: Imperialisme of Socialisme.

Zal het Proletariaat weigeren om langer het Imperialisme te dienen?

Zal het weigeren om, voor de Winst der Kapitaal-Mag-

naten en aller Kapitalisten, telkens weer geworgd, vermoord te worden?

Wat zal het Proletariaat doen?

Wat zullen de Arbeiders doen?

Zullen zij zoo ver komen, zoo sterk worden, zoo hoog stijgen, dat zij, onder het Imperialisme en Kapitalisme, het Socialisme en den Vrede brengen? Zullen zij daarvoor de kracht hebben?

Terwijl het Kapitaal nog niet internationaal is, zullen zij internationaal kunnen worden?

Zullen zij het sneller kunnen worden dan het Kapitaal?

Het is mogelijk, want het Kapitaal, hoewel niet internationaal vermengd, tot één geheel, staat toch als één geheel tegenover de belangen van het Internationale Proletariaat. Het bedreigt hen in alle landen gelijkelijk, internationaal dus, door zijn Imperialisme en Oorlog met lange jaren van ellende, onderdrukking, achteruitgang, dood en ondergang.

Het Proletariaat kàn dus internationaal worden, door strijd.

Maar daarvoor is een ontzaggelijke groote mate van Geesten Zielskracht en Kracht van Hart en Idealisme noodig. - En van Organisatie.

Maar is die Organisatie niet reeds voor een groot deel aanwezig?

Het komt er slechts op aan ze met een anderen, den Internationalen Geest te vervullen, met andere nieuwe Zielskracht, en Kracht van Hart.

 

Het Proletariaat staat door dezen eersten Imperialistischen Wereld-Oorlog, en door het geheele Imperialisme, en door de reeks van Wapeningen en Oorlogen die volgen, op een tweesprong.

Twee wegen openen zich voor het.

De ééne Weg is die van de Reformisten en Radikalen.

Het is deze om met het Imperialisme van de Bourgeoisie te gaan. Dus te zijn in de praktijk voor den Oorlog en in den mond voor den Vrede. Om te zijn voor de Natie in der daad en haar Macht, en in schijn voor den Vrede. In der daad Nationaal, Chauvinist en Imperialist, in schijn Internationaal.

Dus te handelen, zooals het nu bij dezen oorlog gehandeld heeft.

Het Proletariaat kan en zal misschien dien weg volgen.

 

Als het Proletariaat dien weg volgt, dan ontstaat in de Politiek en in de Ekonomie van het Proletariaat een reusachtige

stilstand en achteruitgang. Nog oneindig veel grooter dan die, waarin het Proletariaat voor dezen Oorlog reeds was en kwam. Want men krijgt dan dezen toestand:

Elke staat, door en door chauvinistisch en imperialistisch, - hetzij aanvallend of verdedigend, - wapent zich voortdurend sterker.

Daar al het beschikbare geld wordt uitgegeven voor het Imperialisme, komen er geen sociale hervormingen. Daarom worden er aldoor beloften gegeven door Bourgeoisie, Reformist en Radikaal. Het proletariaat gelooft die, volgt de bourgeoisie en deze leiders, wordt geheel ontzenuwd en gedemoraliseerd. - Daar evenwel de oorzaken en gevolgen, de begeleidende verschijnselen van het Imperialisme: de groote Trusts, de sterke Ondernemersbonden en de Hooge Bank tegelijk met het Imperialisme zeer toenemen in kracht, wordt ook de ekonomische strijd van het Proletariaat veel moeilijker dan hij al was. - De invoerrechten en indirecte belastingen stijgen, de duurte neemt toe, de crisissen worden zwaarder, en, - ondanks tijden van bloei der industrie, - de koopkracht van het loon zinkt. Het proletariaat ontvangt dus geen verbeteringen, noch politieke, noch ekonomische. - Daar het evenwel toegeeft aan het Imperialisme, wordt de politieke strijd ijdel en verdwijnt. Het proletariaat verliest, daar het ziet dat de Sociaal-Democratie het Imperialisme, het centrum der kracht van het Kapitaal niet aanvalt, alle zelfvertrouwen. Het wordt een massa, die de slaaf is der Heerschenden. Waaruit alle geestkracht, alle idealisme verdwenen is. Een massa, die alleen als slaaf materieel voordeel zoekt, en een gewillig werktuig is van het Imperialisme. Een lage nationale massa, in den dienst der natie, zonder socialisme, zonder internationalisme, zonder internationalen politieken strijd, die nu alleen de geest van een socialistisch proletariaat zijn kan. - Het Proletariaat hult zich met de Bourgeoisie in één wolk van vredeshuichelarij, terwijl zij beide weten dat zij voor den oorlog gereed staan, maar spreken van internationalisme en vrede. - Dan komen telkens oorlogsbedreigingen, - en, misschien langzamer, misschien snel opeen, oorlogen over de wereld of gedeelten daarvan. Door dat alles wordt het proletariaat ook geestelijk, moreel zeer zwak.

Evenals in de Nieuwe Geschiedenis, in den aanvang der negentiende eeuw in Engeland, - hoewel op een hooger trap, - ontstaat een redeloos, gedemoraliseerd proletariaat,

dat nu eens werk heeft, dan een aalmoes krijgt, dan plotseling in vernietigende oorlogen wordt gestort.

In plaats van een trotsch, krachtig, strijdend proletariaat, ontstaat een nieuw, slaafsch, laag gedrukt onder de Trusts, de Hooge Bank, de almachtige Regeeringen, het Imperialisme, - zonder geest, zonder wil, zonder hart.

De klassestrijd is ijdel. - Soms komt een aalmoes. - Leege woorden en praal zijn alles. Het geheele proletariaat is ontkracht. En die toestand breidt zich uit over Europa.

Maar het proletariaat kan ook den anderen weg kiezen.

Het kan het Imperialisme gaan bestrijden. Het kan het Nationalisme, der Bourgeoisie, en van zich zelve, gaan bestrijden.

Het kan Internationaal worden, met de daad.

Het kan, nationaal, het Imperialistische Nationalisme der Bourgeoisie en der Arbeiders bestrijden.

Het kan internationaal den Oorlog en het Imperialisme der Wereld, aller Naties bestrijden.

Het kan daartoe een Nieuwe Internationale stichten.*)

Als het Proletariaat dien weg volgt, dan komt het in een voortdurend hooger opgang. Zoo groot en sterk, als het nog nimmer bereikte, en waarbij vergeleken alles, wat het tot nu toe deed, klein wordt. Want terwijl het Imperialisme en Kapitalisme zich steeds verder, door steeds sterker bewapening en strijd uitbreidt over de aarde, stijgt het Proletariaat door zijn Strijd er tegen altijd hooger.

Door nooit toe te geven aan het Imperialisme, door zich voortdurend, tot het uiterste tegen het Imperialisme en den oorlog te verzetten, behaalt het binnen de naties de politieke hervormingen, die nog te behalen zijn.

Daar het Proletariaat ziet, dat de Sociaal-Demokratie het sterkste bolwerk, de hoogste kracht van het Kapitaal, het Imperialisme aanvalt en dit niet vreest, krijgt het vertrouwen. Het krijgt daardoor vertrouwen om ook de andere bolwerken van het Kapitaal, de Trusts, de Syndikaten, de Ondernemersbonden aan te vallen, en de macht der Vakbonden stijgt daardoor hooger. Ook zij behalen de hervormingen die nog te bereiken zijn.

Daar evenwel het Imperialisme, de Imperialistische Regeeringen, de Trusts en de Ondernemersbonden één zijn, één geheel van organisatie, van wil, doel en macht, zoo wordt

de strijd tegen hen allen één. En wat het Proletariaat zoo lang nastreeft: de volkomen Eenheid van Politieke en Vakactie wordt daardoor nu, van zelf, door het Imperialisme en door den onverschrokken strijd daartegen, bereikt.

Door zijn voortdurend, met alle krachten, tot het uiterste gevoerden strijd tegen het Imperialisme, sleept het het geheele Proletariaat, ook de ongeorganiseerden, mee.

Langzamerhand wordt het een macht die de bourgeoisie vreest, en waardoor zij vreest voor oorlog.

En daar die strijd internationaal wordt gevoerd, wordt langzamerhand de Internationale volkomen internationaal, volkomen internationaal georganiseerd, en één.

En doordat het karakter der massa en der individuen, der arbeiders, dus, door de massa-actie, en de internationale actie, alle kleinheid verliest, stijgt het, door het alles overtreffende doel der arbeidersklasse, tot een hoogte, waarbij de kracht van de grootste revolutionaire perioden der bezittende klassen en der bourgeoisie verbleekt.

En - daar het Kapitalisme onmogelijk kan toelaten dat zijn expansie, zijn Imperialisme, wordt ingeperkt door het Proletariaat, - wordt deze strijd van het Internationale Proletariaat van zelf de strijd om de Socialistische Maatschappij.

De Strijd der Internationale is dan de strijd voor het Socialisme.

En wie zou ons dan kunnen weerstaan?

In één voortdurenden opgang daartoe, tot dien voortdurenden opgang daartoe, komt het Proletariaat als het den tweeden weg volgt, als het de Nieuwe Internationale tot dien strijd tegen het Imperialisme schept.

Deze oorlog, wij herhalen het, is het Vuur, kan het Vuur worden, waaruit de Internationale gelouterd te voorschijn komt.

Die nieuwe Internationale moet gevormd worden.

Die nieuwe Internationale moet ontstaan.

De Marxisten zullen alles doen om te maken, dàt zij ontstaat.

Die nieuwe Internationale is mogelijk. Zij is noodzakelijk, omdat zij volgt uit de Ontwikkeling van het Kapitalisme en Imperialisme, zooals wij ze voor ons zien.

Langzamerhand onderscheiden wij duidelijker en duidelijker twee fasen in het moderne kapitalisme.

 

De eerste was die van de vrije concurrentie. De nationale staten worden gevormd. De kapitalisten buiten de arbeiders

hunner naties uit. Koloniën dienen slechts voor den handel.

In overeenstemming met dien toestand vereenigen de arbeiders zich nationaal. In partij en vakvereeniging. De internationale koloniale kwesties raken hen niet.

Dit is de fase, die achter ons ligt.

De tweede fase is die van het Monopolie. De concurrentie verdwijnt. De groote Bank wordt de centrale leider van industrie, handel, landbouw. Zij wordt meer en meer, hoewel nog in het begin en langzaam, internationaal. Het Kapitaal verbreidt zich over de Aarde. De Kartels, Trusts en Syndikaten vormen zich.

In verband hiermede verscherpt zich de klassenstrijd. De patroonsbonden worden overmachtig. De sociale wetgeving komt tot stilstand.

In deze fase moeten de arbeidersvereenigingen groote industrieële verbonden vormen, en neemt de politieke strijd der arbeidersklasse grooter, scherper vormen aan. De massaactie begint tegen de Patroonsbonden, de Syndikaten, de Regeeringen.

Deze actie is, voorloopig, alleen nog nationaal. Gericht tegen de nationale uitbuiting, den stilstand der wetgeving, de verzwaring der nationale omstandigheden.

Maar nu komt het Imperialisme op, - het streven van alle machtige naties hun gebied uit te breiden. Het Imperialisme, dat, schijnbaar met nationale tendenz, schijnbaar een strijd voerend tegen het Proletariaat van zijn natie, inderdaad, doordat alle Staten imperialistisch zijn, alle elkaar bekampen, en alle strijden om de Wereldmacht, als één geheel strijd voert tegen het geheele Proletariaat in zijn geheel.

En als antwoord dáárop, op die eerste gezamenlijke actie van het Wereldkapitaal tegen het Wereldproletariaat, moet nu de eerste Internationale actie van het Proletariaat beginnen.

 

In de vroegere jaren: tegenover het naar vakken en naties verdeelde Patronaat de Nationale Vakvereeniging.

In de vroegere fase: tegenover de Nationale Ondernemersbonden het Nationale Vakverbond.

In de vroegere fase, tegenover de Nationale Regeering de Nationale Partij.

Nu, in deze fase, naast deze organisaties:

Tegenover de Internationale Trust, het Internationale Bankkapitaal, - het Wereldvakverbond.

Tegenover het Imperialisme, de Politiek aller Staten, - de nieuwe Internationale Partij.

Tegenover beide, nationaal en internationaal, de actie der Massa.

Dat is de fase waarin wij leven.

De weerspiegeling van deze gedachte, de omzetting in de materie hiervan, de daad hiervan, dat moet de Nieuwe Internationale zijn.

Die, uit de oude, uit dezen oorlog moet geboren worden.

Alle arbeiders, die gevoelen, dat tegenover al de nieuwe verschijnselen van onzen tijd, naast den revolutionairen vakstrijd en den revolutionairen parlementairen strijd, deze waarlijk nieuwe Internationale en de Actie der Massa noodig is, moeten deelnemen aan haar schepping en toetreden tot die richting der arbeidersbeweging die haar zoo maken wil.

De Revolutionaire Massa-actie van het Wereldproletariaat tegen het Wereldkapitaal, zij moet het Program, de Geest, de Wil en de Daad zijn van de Nieuwe Internationale.

Alle leiders, alle arbeiders, die, in de nationale partijen der wereld, voelen, begrijpen, weten, dat de Internationale dit moet doen, - moeten zich samen vereenigen, samen een organisatie vormen om èn in hun Nationale Partij, èn in de Internationale Partij propaganda te maken voor deze gedachte en deze daad te organiseeren.

Het program van deze organisatie moet zijn:

Zoolang het Imperialisme en de Wereldoorlog het proletariaat bedreigt, zoolang de vreedzame ontwikkeling van den arbeidersstrijd niet verzekerd is,

ten eerste geen compromissen of verbonden te vormen met eenige burgerlijke partij;

geen enkele verantwoordelijke taak op zich te nemen door het Proletariaat;

het Imperialisme te maken tot de as, de spil der nationale en internationale politiek;

alle credieten voor Militairisme en Imperialisme te weigeren, ook in geval van oorlog;

het Imperialisme en al de nevenverschijnselen van het Imperialisme, als verzwaring van den vakstrijd, stilstand van arbeidswetgeving, onthouding of berooving van politieke rechten, te bekampen, naast de gewone middelen van vaken parlementairen strijd, door de nationale massa-actie;

het Imperialisme en den Oorlog te bekampen door de massa-actie van het Internationale Proletariaat.

 

Daartoe roepen wij bij dezen het Internationale Proletariaat op.


Vorige